بی‌بی‌سی با انتشار این اسناد که آنها را محرمانه و متعلق به وزارتخانه‌های خارجه و دفاع بریتانیا خوانده، بخشی از مذاکرات محرمانه دولت‌های وقت انگلیس و آمریکا درباره جنگ ایران و عراق را بازگو کرده و مدعی شده است که واشنگتن و لندن همواره درباره مسائل ایران با هم اختلاف‌نظر داشته و این اختلاف‌نظر تا امروز نیز بر سر برجام ادامه یافته است.
فتح فاو و نگرانی آمریکایی‌ها
سایت عربی شبکه بی‌بی‌سی گزارش اختصاصی خود را با این پرسش آغاز کرده است که "چه چیزی باعث شد انگلیس با سیاست ترامپ در قبال ایران تا آنجا مخالفت کند که حتی تلاش‌های اروپا برای قادر ساختن ایران در جهت دور زدن تحریم‌های آمریکا را رهبری کند؟" و سپس دلیل این مسئله را اهمیت راهبردی ایران عنوان کرده است.
بی‌بی‌سی در ادامه با اشاره به اسناد وزارت خارجه و دفاع انگلیس نوشته است: «این اسناد به وضوح نشان می‌دهد که ایالات متحده در سالهای پایانی جنگ ۸ ساله ایران و عراق عمیقا نگران بوده که ایران در این جنگ پیروز شود و به همین دلیل، به لحاظ نظامی و اقتصادی تلاش کرد تا مانع تحقق این امر شود.»
طبق اسناد ارائه شده از سوی بی‌بی‌سی، دو سال قبل از پایان جنگ تحمیلی، آمریکایی‌ها شواهدی را مشاهده کردند که نشان می‌داد ممکن است این نگرانی (پیروزی ایران در جنگ) به حقیقت تبدیل شود. بر اساس این اسناد، یکی از مهمترین این نشانه‌ها، تسلط ایران بر شبه‌جزیره فاو عراق در مارس ۱۹۸۶ بود چراکه آمریکایی‌ها معتقد بودند این پیشرفت نظامی، به ایران برای ادامه جنگ با عراق اعتماد به نفس داده است.
گفتگوهای آمریکا و انگلیس بر سر ایران
بی‌بی‌سی عربی در ادامه گزارش خود نوشته است: «در تاریخ ۱۹ و ۲۰ مارس ۱۹۸۶ میان آمریکا و انگلیس گفتگوهایی در واشنگتن در خصوص جنگ ایران انجام شد که در این گفتگوها برای طرف انگلیسی مسجل گردید که آمریکایی‌ها تصمیم دارند به شیوه‌هایی از جمله اقدام نظامی مانع پیروزی ایران شوند.»
طبق اعلام بی‌بی‌سی، موضع انگلیسی‌ها مخالفت با این رویکردِ آمریکا و مشارکت در این اقدام بود زیرا معتقد بودند اگر پای آنها به اقدام نظامی [علیه ایران] کشیده شود نخواهند توانست آن را کنترل کنند.
بر اساس این اسناد، موضع وزارت دفاع انگلیس نیز مخالفت با رویکرد آمریکا بود. انگلیسی‌ها با وجود اصرار آمریکا، از همراهی با آنها سر باز زدند. در گزارش وزارت دفاع انگلیس در ارتباط با این گفتگوها آمده است: «دیداری بی‌نهایت مفید و در جهت هدف ما در تأیید پشتیبانی اساسی‌مان از آمریکایی‌ها در خلیج (فارس) بود. اما نگرانی‌های ما از خطراتی که اقدام نظامی شتابزده می‌تواند در بر داشته باشد، به آمریکایی‌ها ابلاغ شد. ما نباید به اقدامی نظامی کشیده شویم که قادر به کنترل آن نیستیم. شاید ما مجبور شویم انتظارات آمریکا را در خصوص پشتیبانی (از آنها) بی‌پاسخ بگذاریم.» این اظهارات وزارت دفاع انگلیس با تأیید وزارت خارجه این کشور نیز همراه شد.
اعتقاد آمریکایی‌ها به پیروزی قطعی ایران
بنا بر گزارش بی‌بی‌سی، چند ماه بعد هیئتی از بخش خاورمیانه وزارت خارجه انگلیس به واشنگتن رفت. رئیس بخش خاورمیانه وزارت خارجه انگلیس در خصوص این سفر نوشته است: «آمریکایی‌ها خواهان یک پژوهش نظامی مشترک در خصوص روند درگیری‌های خلیج (فارس) در آینده و نیز هماهنگی کمک‌های امنیتی به کشورهای حوزه خلیج (فارس) بودند.»
خلاصه گفتگوها چنین بود که آمریکایی‌ها به شکلی روزافزون معتقدند که هرقدر هم جنگ ادامه یابد، ایرانی‌ها پیروز خواهند شد؛ به همین خاطر سیاست آمریکا بر این استوار شد تا از هیچ کمکی برای حمایت از عراق دریغ نورزد و دستکم تا زمانی که نشانه‌هایی از نرمش ایران (از نگاه آمریکایی‌ها) دیده نشده، این کمک‌ها ادامه یابد.
اوضاع وخیم در جبهه عراق
طبق اعلام «جی اچ بویس» رئیس بخش خاورمیانه وزارت خارجه انگلیس، آمریکایی‌ها معتقد یودند که اوضاع عراق از لحاظ سیاسی و نظامی باعث این مشکل شده است و اذعان داشتند که در سایه نابسامانی‌ها در بخش رهبری سیاسی و نظامی عراق، آمریکا کار زیادی نمی‌تواند انجام دهد؛ چرا که عراقی‌ها هر تسلیحاتی را که [برای پیروزی در جنگ] مورد نیاز آنها بود، در اختیار داشتند و مشکل از خود آنها بود که توان انجام اقدامی علیه ایران نداشتند. به همین خاطر آمریکایی‌ها توجه‌شان را بر روی مهار ایران متمرکز کردند.
آمریکایی‌ها در ابتدا تلاش کردند خرید سلاح از سوی ایران را متوقف کنند تا این کشور نتواند حملاتی با حجم گسترده‌تر و سرعت بیشتر علیه عراق انجام دهد.
رئیس بخش خاورمیانه وزارت خارجه انگلیس می‌گوید: «در بُعد نظامی، آمریکایی‌ها معتقد بودند یک حمله هوایی همه‌جانبه و دقیق به تأسیسات زیربنایی اقتصادی ایران می‌تواند رفتار ایران را تغییر دهد؛ اما نبود یک طراحی نظامی و عزم راسخ از سوی عراقی‌ها، این گزینه را با مشکل مواجه می‌کرد.»
در ادامه این گزارش آمده است: آمریکایی‌ها در نهایت نتوانستند سناریوی معقول و قابل اعتمادی بیابند که با استفاده از آن بتوان نجات عراق را تضمین کرد و به مقابله با قدرت ایران پرداخت.
مخالفت کشورهای حوزه خلیج فارس با همراهی با آمریکا
رئیس بخش خاورمیانه وزارت خارجه انگلیس می‌گوید در برابر این تنگنا انتظار داشته است کشورش در چارچوب فشار‌های آمریکا برای مقابله با ایران و محدود کردن قدرت این کشور در پیروزی برابر عراق، تحت فشار قرار گیرد.
این گزارش می‌افزاید یک ماه بعد، یک هیئت نظامی آمریکایی بلندپایه به فرماندهی یک ژنرال و چهار نفر از دستیارانش، راهی وزارت خارجه انگلیس می‌شوند تا در خصوص نتایج سفر ۲۸ روزه‌شان به کشورهای منطقه شامل قطر، عمان، امارات، بحرین، عربستان، کویت و اردن گفتگو کنند.
طبق گزارش وزارت خارجه انگلیس، آمریکایی‌ها در سایه نشانه‌های احتمالی از پیروزی ایران در جنگ، از پاسخ منفی کشورهای حوزه خلیج (فارس) برای همکاری بیشتر احساس ناامیدی می‌کردند. آمریکایی‌ها از تماس‌هایشان با کشورهای حوزه خلیج (فارس) ناامید بودند. موضع کشورهای حوزه خلیج (فارس) این بود که همچنان تنگه هرمز باز بماند.
آمریکایی‌ها به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس اعلام کرده بودند آنها باید با در اختیار قرار دادن پایگاه‌های نظامی در بندر‌ها (به آمریکایی‌ها) و نیز موافقت با برگزاری مانور مشترک به منظور مداخله نظامی احتمالی واشنگتن (در جنگ ایران و عراق)، نقش خود را ایفا کنند. اما طبق اسناد انگلیس، با وجود آنکه کشورهای حوزه خلیج فارس نگرانی‌هایشان نسبت به گذشته افزایش یافته بود، اما شورای همکاری خلیج فارس به این درخواست پاسخ مثبت نداد.
خلاصه گزارش هیئت انگلیسی پس از دیدار با مقامات واشنگتن
خلاصه گزارشی که هیئت انگلیسی پس از دیدار با مقامات واشنگتن در خصوص نگرانی‌های آمریکا نوشت، چنین است: نخست، قدرت هوایی عراق با وجود آنکه از لحاظ تئوری بر قدرت ایران برتری دارد، فعال و قابل اتکا نیست و فعال نبودن آن شاید، نتیجه عدم آمادگی شخصی صدام حسین برای حملات همه‌جانبه و فعال باشد. دوم، بمباران پایگاه‌های ایرانی در فاو از سوی عراق نیز ناکارآمد است؛ چرا که پایگاه‌های ایرانی به شکلی عالی (و مستحکم) ساخته شده است. سوم، بسیج نیرو‌های ایرانی در نزدیکی هور الهویزه نشان می‌داد ایرانی‌ها برای حمله‌ای گسترده در ماه‌های آینده آماده می‌شوند.
بی‌بی‌سی در ادامه نوشته است: سفر هیئت انگلیسی به واشنگتن، نمایانگر نگرانی‌های جدی آمریکا درباره پیروزی ایران بود. آمریکا تلاش می‌کرد انگلیس را نیز وارد مداخله نظامی احتمالی (علیه ایران) کند تا از این طریق مانع پیروزی ایران شود. اما انگلیسی‌ها موضع خود را تغییر ندادند و اعلام کردند با وجود تمایل به داشتن روابط راهبردی با واشنگتن، چنین اقدامی، خلاف منافع آنها در منطقه خواهد بود.
جایگاه راهبردی ایران
در سند دیگری که بی‌بی‌سی از مذاکرات میان آمریکا و انگلیس درباره ایران به دست آورده، آمده است: «دو طرف بر این مسئله که ایران کشوری بزرگ و دارای جایگاه استراتژیک در منطقه است اشتراک نظر دارند و اینکه کشورهای غربی ناگزیر به داشتن روابط خوب با ایران خواهند بود. اما دو طرف همچنین اتفاق نظر دارند که در کوتاه مدت باید به ایران فشار آورد تا از جنگ دست بکشد.»
طبق یک سند دیگر، وزارت خارجه انگلیس بار دیگر بر ضرورت خودداری از مشارکت در هرگونه طرح نظامی آمریکا برای مداخله در روند جنگ میان ایران و عراق تأکید کرده است. در این سند آمده است: «در حالی که در حفظ نزدیکی ما با آمریکایی‌ها منافع زیادی وجود دارد؛ اما در خصوص جنگ ایران و عراق، برای انگلیس بهتر است که کشورهای منطقه با این دید به انگلیس نگاه نکنند که به طور کامل با برنامه‌های آمریکا هماهنگ است.»
فشار اقتصادی آمریکا بر ایران
در گزارش بی‌بی‌سی همچنین آمده است: نیروی نظامی تنها وسیله آمریکا برای جلوگیری از هرگونه پیروزی احتمالی ایران و ممانعت از فروپاشی عراق نبود. طبق این اسناد، راهبرد دیگر آمریکا افزایش فشار اقتصادی بر ایران بود. جفری هاو، وزیر خارجه پیشین انگلیس در یک گزارش می‌گوید: «پس از تلاش‌های شکست خورده برای جلوگیری از رسیدن سلاح به ایران، آمریکا اکنون (سال ۱۹۸۶) تلاش می‌کند تا مانع رسیدن وام و تسهیلات اعتباری از خارج به ایران شود و در این باره تقریباً با همه کشورهای اروپای غربی، ژاپن، سنگاپور و ترکیه تماس گرفته است.
وزارت خارجه انگلیس در نقد این موضع آمریکایی‌ها اعلام کرد: فشار بر ایرانی‌ها به منظور قرار دادن آنها در وضع سخت اقتصادی، سبب نخواهد شد آنها به مذاکره رو بیاورند و به منافع بلند مدت غرب ضرر وارد خواهند آورد.
در سند جفری هاو، وزیر خارجه وقت انگلیس آمده است: «به آمریکایی‌ها اعلام شد سیاست ما، بی‌طرفی است و دلیل آن این است که حضور ایران در منطقه و رفتار سیاسی آن، حقیقتی است که باید آن را پذیرفت. ما متوجه شدیم این مسأله (حضور ایران در منطقه و رفتار ایران) مورد اذعان بسیاری از کشورهای حوزه خلیج ( فارس) است.»
ترجمه و تنظیم: محمد حسن خلیلی
انتهای پیام/
قابل توجه تمامی دل بستگان، دل باختگان، وادادگان، سینه چاکان غرب که پیوسته سکولاریته و لیبرالیته و ناسیونالیته آن را هر روز بر سر ما می کوبند؛ چه اندازه مایه های پندگیری بسیار است اما چه اندازه پندگیرندگان کم هستند: ما اکثر العبر و ما اقل الاعتبار.