کشاورزی بیشترین مصرف کننده آب کشور/آب ثروتی تجدید نشدنی است

محمد علی رهنما مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سرخس در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد ، با بیان اینکه بیشترین مصرف آب مربوط به بخش کشاورزی است گفت: برای بهره وری در این بخش اقداماتی نظیر اجرای سیستم‌های نوین آبیاری و خطوط انتقال آب انجام شده و این مهم باعث کاهش مصرف آب در حوزه کشاورزی شده است.

وی با در رابطه با وظایف و اختیارات جهاد کشاورزی در حوزه بهره مندی کشاورزان از روان آب‌ها در زمین‌های کشاورزی با توجه به خشکسالی‌های اخیر در کشور تصریح کرد: یکی از وظایف مجموعه جهاد کشاورزی استفاده بهینه از منابع آب و بهره وری از آب در مزارع کشاورزی است.

مدیرجهاد کشاورزی شهرستان سرخس گفت: در گذشته شاهد هدر رفت و تبخیر زیاد آب در شهرستان بودیم در حالی که آب یک ثروت تجدید نشونده است و اگر دچار کم آبی شویم هیچ جایگزینی برای آب نخواهیم داشت و این موضوع مهم برای ما الزام ایجاد نموده تا در جهت استفاده بهینه از منابع آبی اقداماتی را انجام دهیم، باید اعلام کنم اگر آبی وجود نداشته باشد زندگی و حیاتی در این کره خاکی وجود نخواهد داشت.

رهنما ادامه داد: با توجه به اینکه در سالیان گذشته پیشرفت چندانی در بخش آب و خاک نداشتیم و به دلیل مسائل و مشکلات خورده مالکی در سطح شهرستان و عدم آگااهی کشاورزان، ما در اجرای سیستم‌های آبیاری در مزارع و خطوط انتقال آب با لوله از پیشرفت چندانی برخوردار نبودیم.

وی اظهار داشت: در سال ۹۶ با برگزاری جلسات متعدد و پیگیری برای جذب اعتبارات استانی ۴۷ کیلومتر خط انتقال آب با لوله در مزارع خورده مالکی و در مسیر‌های چاه‌های کشاورزی اجرا شد و این موضوع در حالیست که در طول سال‌های گذشته این میزان انتقال ۱۰ کیلومتر بوده و می‌توان ابراز داشت که اجرای ۴۷ کیلومتر خط انتقال پنج برابر سال‌های گذشته است.

مدیرجهاد کشاورزی شهرستان سرخس گفت: همچنین به منظور استفاده بهینه از منابع آب در داخل مزارع و استفاده بهینه از سیستم‌های نوین آبیاری که تا یک سوم مصرف آب را کاهش می‌دهد ۸۰۰ هکتار طرح آبیاری کم فشار و تحت فشار اجرا شده است.

رهنما با اشاره به اینکه در رابطه با پیگیری وظایف، دو جلسه با شرکت منابع آب داشته ایم ادامه داد: در این جلسات مطالبات کشاورزان عنوان شده است، بین ۶۰ تا ۷۰ درصد بهره برداران خرده مالک هستند و بزرگترین مشکل ما در بخش خرده مالکی است.

وی با بیان اینکه این افراد به دلیل قدرت مالی بسیار کم و اراضی خرد و کوچکی که دارند و به صورت عمده دارای اختلافات مرزی و درون تشکیلاتی هستند اظهار داشت: زمانی ما اجرای طرحی را پیشنهاد می‌کنیم قادر به تامین منابع مالی نیستند و نمی‌توانند بحث‌های خودیاری را انجام دهند، در اجرای طرح‌ها ۸۰ درصد سهم دولت است و ۲۰ درصد سهم خودیاری کشاورزان، اما اکثر این افراد با تامین همین ۲۰ درصد با مشکل مواجهه هستند، یکی از علت‌های عدم تامین منابع از سوی کشاورزان در حال حاضر بالارفتن قیمت لوله با توجه به مشکلات اقتصادی ایجاد شده در کشور است و حتی توان اخذ پیمانکار و واگذاری اجرای پروژه‌ها به پیمانکار را هم ندارند و این موضوع عملا کار را در شهرستان مرزی سرخس با مشکل مواجه کرده است.

مدیرجهاد کشاورزی شهرستان سرخس گفت: با اجرای طرح‌های آبیاری کم فشار و تحت فشار بین ۳۵ تا ۴۰ درصد صرفه جویی در بخش آب کشاورزی انجام شده، در سال جاری تا به این لحظه حدود ۲۳ کیلومتر از محل اعتبارات استانی _. ملی امورات خرید و انتقال انجام شده و هفت کیلومتر دیگر هم از محل اعتبارات تملک شهرستان و حدود ۲۰۰۰ هکتار به صورت آبیاری تحت فشار در حال اجرا می‌باشد.

رهنما با بیان اینکه سال گذشته اعتباراتی که در بخش آب و خاک در شهرستان جذب شده بالغ بر ۹ میلیارد تومان بوده است تصریح کرد: از این میزان دو میلیارد تومان در بخش انتقال آب با لوله و هفت میلیارد در بخش استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری اعتبار اخذ شده و در سال جاری تا به امروز سه میلیارد تومان اعتبار جذب شده است که یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان در بخش سیستم‌های نوین آبیاری و یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان در بخش انتقال آب با لوله بوده است.

وی در مورد اقدامات انجام شده در جهت جلوگیری از خروج روان آب‌ها و احداث کانال‌ها در مسیر سیلاب اظهار داشت: با توجه به تفکیک وظایف که بین مدیریت جهاد کشاورزی و منابع آب صورت گرفته است احداث و ساماندهی کانال‌های درجه یک و دو به منابع آب واگذار شده (کانال‌های اصلی که از رودخانه منشعب می‌شود) شهرستان‌هایی که از رودخانه‌ها و یا نهر‌ها آب دریافت می‌نمایند بر اساس تفکیک وظایف بر عهده آب منطقه‌ای و نماینده آن‌ها در شهرستان است و احداث کانال‌های سه و چهار (کانال‌های فرعی و نهر‌های سنتی) بر عهده جهاد کشاورزی است.


مدیرجهاد کشاورزی شهرستان سرخس در رابطه با اقداماتی که از سوی شرکت آب منطقه‌ای در پاسخ به مطالبات کشاورزان با توجه به خشکسالی‌های متعدد در خراسان رضوی انجام شده است گفت: با توجه به نصب کنتور‌های هوشمند و کاهش DB آب جلسات متعددی با اداره منابع آب شهرستان انجام شده است و اخیرا مدیرکل آب منطقه‌ای خراسان رضوی بازدیدی را از شهرستان داشتند و اعلام کرده اند مصرف آب در بخش کشاورزی بالا است و امکان مساعدت از ظرفیتی که به کشاورزان اختصاص داده ایم بیشتر آب در اختیار آن‌ها قرار بدهیم امکان پذیر نیست و ما هرساله باید به لحاظ قانونی صرفه جویی را در دستور کار قرار دهیم.

رهنما ادامه داد: در سرخس اراضی کشاورزی با منابع آبی سنخیت ندارد، چاه کشاورزی با DB ۴۰ لیتر در ثانیه بیش از ۲۰۰ هکتار اراضی تحت پوشش است در حالی که استفاده مفید از این منابع آبی با ۴۰ لیتر در ثانیه نهایت ۸۰ کیلومتر است.

وی با بیان اینکه در گذشته بخشی از نیاز آبی بهره برداران از طریق ایجاد آب بند بر روی رودخانه تجن تامین می‌شده است افزود: کشاورزان حق آبه داشتند، اما با توجه به وضعیت خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها و آب پشت خروجی سد دوستی به اندازه‌ای نبوده که حق آب این افراد پرداخت شود عملا با وضعیت بالا بودن سطح اراضی نسبت به چاه‌های کشاورزی بروز پیدا کرده است.

مدیرجهاد کشاورزی شهرستان سرخس گفت: بنابراین با توجه به مشکلات پیش آمده و محدودیت آبی که داشتیم مشکلات کشاورزان باید در تعامل با منابع آب در قالب تهاتر میزان حق آب‌هایی که داشتند و هر سال دریافت میکردند و اداره منابع آب شهرستان به دلیل خشکسالی در اختیار آن‌ها قرار نداده و میزان جریمه‌ای که به نوعی در استفاده بیشتر از استاندارد برداشت از چاه‌های کشاورزی اعمال شده بنابراین این حق آب با جریمه تهاتر گردد تا به نوعی به کشاورزان کمک شود.

 

رهنما در رابطه با راه‌های جلوگیری از خروج سیلاب‌ها افزود: باید یک کار کارشناسی بین شرکت منابع آب شهرستان، جهاد کشاورزی و منابع طبیعی انجام شود و یکی از طرح‌های بسیار مناسب در این زمینه اجرای طرح‌های آبخیزداری است، اینکه بخواهیم روان آب را در دشت مهار کنیم کار بسیار سختی است و روان آب‌ها از مبدا و جایی که حالت سیلاب به خود می‌گیرد با مطالعه و کار کارشناسی مدیریت نشود نه اینکه به صورت یک معضل در حاشیه جاده مشهد و سرخس خودنمایی کند و به عنوان یک بحران مطرح گردد و سعی می‌کنند آب را به جای استفاده دفع نمایند، زیرا جز خطر برای حاشیه جاده و مزارع، هیچ گونه بهره برداری دیگری انجام نخواهد شد.


وی تصریح کرد: باید کار مشترکی صورت بگیرد تا این روان آب‌ها در مسیر‌های اصلی شناسایی و با اجرای طرح‌ای بندخاکی، آبخوان داری و آبخیزداری قبل اینکه تبدیل به سیلاب و بحران شود مهار و کنترل شود و متولی روان آب‌ها در این خطه مرزی " اداره منابع آب شهرستان " است و معتقدیم کار به هر دستگاهی واگذار شود در صورتی که منابع و اعتباراتی در نظرگرفته شود می‌توان به اجرای پروژه‌ها امیدوار بود.


مدیرجهاد کشاورزی شهرستان سرخس گفت: باید از این سیلاب‌ها به عنوان یک فرصت استفاده کنیم، اما اداره منابع آب با تامین اعتبارات و تخصیص منابع روبرو است و این موضوعات فرصت‌های بسیار خوبی است که از دست میرود و باید این روان آب‌ها در جهت تقویت چاه‌های زیرزمینی در مکانی ذخیره سازی شوند.

رهنما ادامه داد: در حال حاضر مرمت قنات‌های موجود با اداره جهاد کشاورزی است و ما در حال حاضر تعداد هفت رشته قنات داریم، اعتبارات کم جوابگوی قنات‌ها نیست و سنخیتی ندارد، پیش بینی ما برای یک رشته قنات احتصاص حداقل اعتباری بالغ بر ۵۰۰ میلیون تومان است که در عمل زیر ۱۰۰ میلیون تومان منابع و اعتبار اختصاص می‌یابد، متاسفانه مشکلات مالی و اعتباری دولت دامن گیر وضع موجود شده است.

وی تصریح کرد: در حال حاضر ۴۸۵ حلقه چاه داریم و در جلسات شورای حفاظت منابع آب اخطار‌های لازم به افرادی که از چاه‌ها به صورت غیرمجاز مبادرت به برداشت آب‌های زیرزمینی می‌نمایند انجام شده است و ما بالغ بر ۱۸ هزار هکتار اراضی کشت آبی داریم که شامل مزارع گندم، یونجه، جو، ذرت علوفه ای، جالیز خربزه و هندوانه، کلزا، چغندر قند و ۷۰۰ هکتار باغات است، اما بیشترین مصرف آب را چغندر قند داشته است که دوره کشت از پاییزه به بهاره انتقال یافته است.

مدیرجهاد کشاورزی شهرستان سرخس با بیان اینکه در حال حاضر تملک زمین‌ها با آستان قدس رضوی است گفت: ما هیچ گونه ورودی پیدا نکردیم، چون در مجموعه کلان آستان قدس پیگیری می‌شود و، چون در این زمینه سند مالکیتی در دست نیست ما به عنوان مالک نمی‌توانیم ورود پیدا کنیم و کشاورزان هزینه‌ای را بابت اجاره زمین‌ها در قالب قرارداد‌های ۵، ۱۰ یا ۱۵ ساله پرداخت می‌نمایند.

انتهای پیام//م.ه