به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج ، کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی افزون بر ۱۶ هزار کیلومتر مربع سرزمینی ناهموار، کوهستانی و به نسبت مرتفع یکی از مستعدترین زیستگاه‌های بومی پلنگ ایرانی است.
جای جای این سرزمین بکر، رویایی و سرشار از منابع خدادادی و طبیعی مامن و پناهگاه انواع گونه‌های جانوری و گیاهی است.
ظرفیت‌های موجود زیست محیطی مناطق حفاظت شده و گونه‌های گیاهی و جانوری امروزه از سرمایه‌های اصلی و منابع مهم توسعه پایدار محسوب می‌شوند که سرمایه گذاری و تمرکز بیشتر بر روی این سرمایه ارزشمند حتی در سطح ملی و کلان بسیار مفید و اثربخش در حفظ منابع ملی و زیست محیطی است.
کهگیلویه و بویراحمد با توجه به موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه‌ای که افزون بر ۲۰ درصد پوشش جنگلی زاگرس را به خود اختصاص داده است.
هم اینک هفت منطقه حفاظت شده دنا با وسعت ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار، دنای شرقی با وسعت ۲۸ هزار و ۲۰۲ هکتار، خاییز سرخ با مساحت ۳۳ هزار و ۲۳۵ هکتار، خامی با وسعت ۲۵ هزار و ۶۷۱ هکتار، دیل با ۱۰ هزار و ۳۸۱ هکتار، سولک با ۲ هزار ۴۲۸۷ هکتار و سیوک با ۱۲ هزار ۸۵۸ هکتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.
کهگیلویه وبویراحمد همچنین دارای پنج منطقه شکار ممنوع شامل پادنای سمیرم، خرم ناز، لار و ماغر، حاتم و کوه تلرش است.
منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی از لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و جهان محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱۳۸۸ هجری شمسی از سوی سازمان یونسکو به عنوان دهمین ذخیره گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسیده است.
حیات وحش دنا معرف سیمای جانوری زاگرس محسوب می‌شود و با توجه به حفاظت مستمر محیط بانان این منطقه از اواخر سال ۶۹ تاکنون نیز این زیست بوم حیاتی محل رشد و تکثیر بسیاری از گونه‌هایی با اهمیت بوده است.
مهمترین پدیده طبیعی در دل این زیستگاه ارزشمند، رشته کوه دناست که از شمال غرب به سمت جنوب غرب به طول ۹۰ کیلومتر امتداد یافته و با دارا بودن ۵۰ قله مرتفع بالای چهار هزار و ۵۰۰ متر در زمره نواحی ارزشمند کوهستانی کشور و منطقه قرار گرفته است.
منطقه حفاظت شده دنا که در شمال شهر یاسوج و شهر توریستی سی سخت، جنوب استان اصفهان و جنوب استان چهار محال و بختیاری در حوزه آبریز کارون قرار گرفته، منطقه‌ای کوهستانی است که اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‌ترین نقاط در این منطقه افزون بر سه هزار متر است.
این منطقه با وسعت ۲۰۲۸۲ هکتار واقع درحوزه استحفاظی شهرستان بویراحمد از بخش سردسری قرار دارد و طی مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست به تصویب رسید.
دره‌های پر آب این منطقه در تامین آب رودخانه‌های مهمی، چون بشار نقش مهم وحائز اهمیتی را ایفا می‌نماید.
این منطقه دارای تمامی ویژگی‌های طبیعی منطقه حفاظت شده دنا از حیث فول، فلور وسایر ارزش‌ها می‌باشد.
گونه‌های جانوری، چون خرس قهوه‌ای، پلنگ، گرگ در این منطقه بیشتر یافت می‌شود گونه‌های گیاهی این منطقه شامل کلیه گونه‌های گیاهی واقع در منطقه حفاظت شده دنا است.
این منطقه درازنظر تقسیمات جغرافیایی واقع در شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.
پستاندارانی از جمله پلنگ، خرس قهوه‌ای، روباه معمولی، شغال، خرگوش، گرگ، کفتار، سمور، راسو، سنجاب معروف ایرانی سیاهگوش، تشی، چوله و خارپشت در این منطقه زیست می‌کنند.
این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بکر و پرندگان و خزندگان بی نظیری است.
این منطقه با وسعت ۳۳ هزار و ۳۳۳ هکتار واقع در حوزه استحفاظی در شهرستان‌های گچساران، کهگیلویه و بهبهان است.
خائیز سرخ تپه ماهوری، کوهستانی، صخره‌ای با بارندگی سالانه حداقل ۳۳۱ میلی متر و حداکثر ۶۷۱ میلی متر ودارای حداقل ارتفاع ۶۱۰ متر و حداکثر ۳۳۱۱ متر از سطح دریا است. این منطقه در محدوده گرمسیری استان واقع است.
پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط /گونه غالب/ و بنه، کلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشک، زالزالک، گون، گیلاس وحشی، تگ و گیاهان دارویی و خوراکی اعم از آویشن، بن سرخ، تره، قارچ، برنجاس، پونه کوهی، حلپه، گل گاو زبان، کارده و گونه‌های از خانواده گندمیان بوده و گونه‌هایی مانند بن سرخ و کارده بدلیل بوته کنی در معرض خطر انقراض است.
گونه‌های جانوری منطقه شامل کل و بز، کفتار، شغال، کاراکال، روباه، تشی، کبک، تیهو، بحری، دلیجه، خوک وحشی، خرگوش، سنجاب، سمور، جوجه تیغی، کبوتر، عقاب، شاهین، انواع کنجشک سانان، خانواده سبز قبا، دارکوب، هد هد، کمر کلی، بلبل، انواع مارمولک، افعی شاخدار، ماهیان از جمله کپور معمولی، کپور سر گنده، کپور گوشتخوار و کپور نقره‌ای است.
این منطقه در ضلع شمال و شمال غربی دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران قرار دارد.
دیل منطقه‌ای است تقریبا کوهستانی، متشکل از ارتفاعات و دره‌های عمیق و صخره‌های سخت و صعب العبور، انتهای ضلع غربی آن محدود می‌شود به بخشی از سد مخزنی کوثر و دارای چشمه‌های فراوانی است.
پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط گونه غالب و بنه، بادام، کلخنگ، زالزالک، گون و... است.
جمعیت جانوری این منطقه شامل گرگ، روباه، شغال، خرگوش، کفتار، کبک معمولی؛ تیهو، بحری و دلیجه است.
البته گله‌های حدود ۱۰ تایی قوچ و میش بصورت مهاجر در این منطقه مشاهده می‌شود.
تنگ سولک در غرب تنگ بجک و در نزدیکی شهر لیکک، از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد و در حدود ۴۵ کیلومتری غرب بهبهان قرار دارد.
این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بکر و پرندگان و خزندگان بی نظیری است.
این منطقه با وسعت ۱۷ هزار و ۶۵۲ هکتار واقع در حوزه استحفاظی شهرستان گچساران از بخش گرمسیری استان قرار دارد و کوهستانی متشکل از ارتفاعات و صخره‌های سخت و صعب العبور دارای راه‌های متعدد و چشم انداز‌های بسیار مهمی است.
این اکوسیستم جنگلی در منطقه گرمسیری استان قرار دارد. در فصل زمستان قلل مرتفع آن پوشیده از برف است.
حیات وحش خامین شامل کل و بز، گراز، تشی، خرس، گرگ، پلنگ، کفتار، روباه، شغال، سمور، سنجاب زاگرس، جوجه تیغی و پرندگانی مثل کبک، کبک دری و در ارتفاعات کبوتر جنگلی، کلاغ، کلاغ نوک قرمز، بلوط خوار، عقاب دو برادر، شاهین و در دامنه‌ها نیز تیهو یافت می‌شود.
بار‌ها در اخبار متعدد گزارش شده تصاویری از پلنگ ایرانی در کهگیلویه و بویراحمد ثبت شده است و یا محیط بانان موفق به رویت این گونه نادر شده اند.
پلنگ ایرانی از رسته گوشتخواران (carnivopa) و تیره گربه سانان (felidae) بزرگ با بدن دراز و باریک، دست‌ها و پا‌های قوی، پنجه‌ها و ناخن‌های بزرگ، گوش‌هایی کوتاه و دم دراز است.
رنگ بدن پلنگ ایرانی با خال‌های مشکی، سفید مایل به زرد یا خاکستری است و طول بدن این حیوان تا ۱۶۰ سانتیمتر گاهی تا ۱۸۰ سانتیمتر و طول دم آن نیز تا ۱۰۰ سانتیمتر است.
زیست بوم این جانور در نقاط جنگلی، کوهستان‌ها در ارتفاعات زیاد تا سه هزار و ۵۰۰ است و نواحی پر درخت، صخره‌ای و نزدیک به رودخانه‌ها را ترجیح می‌دهد، کمتر به پایین‌تر از کوهپایه‌ها می‌آید و به ندرت در دشت‌ها دیده می‌شود.
خوراک اصلی این جانوار سُم دارانی مانند گوسفند، بز کوهی و گاهی خوک وحشی است و هنگامی که این نوع شکار‌ها کمیاب باشند از پرندگان، جوندگان و حیوانات کوچک دیگر نیز تغذیه می‌کند.
پلنگ از گونه‌های جانوری حمایت شده در ایران محسوب می‌شود و در لیست قرمز IUCN در معرض خطر قرار دارد که روند جمعیتی آن رو به کاهش است.
رئیس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: پلنگ، گربه سانی است که جمعیت اصلی آن در ایران باقی مانده و تقریباً در سراسر کشور زیست می‌کند، اما عوامل متعددی مانند شکار، طعمه مسمومیت و حوادث جاده‌ای زندگی این گونه ارزشمند را تهدید می‌کند.
محسن پاکباز افزود: غذای مورد نیاز برای پلنگ ایرانی در هر منطقه‌ای از کهگیلویه و بویراحمد موجود است، زیرا که به وفور در بیشتر مناطق استان طعمه هایی، چون گراز، کل و بز در طبیعت یافت می‌شوند.
با توجه به اینکه سرشماری این گونه کمیاب امری دشوار است آماری واقعی از تعداد این گونه جانوری در کهگیلویه و بویراحمد در دست نیست، ولی با نصب دوربین در مکان تردد پلنگ ایرانی در سال‌های متمادی این گونه تصویربرداری شد که نشانه این است این منطقه زیستگاه مناسب این گونه جانوری است.
برای مثال تاکنون این حیوان نادر در کوه نور، خائیز، دنا و دیگر ارتفاعات رشته کوه‌های زاگرس در استان کهگیلویه و بویراحمد مشاهده شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: مأموران محیط زیست برای اولین بار در مرداد ماه سال گذشته یک قلاده پلنگ ایرانی را در منطقه کوه نور بخش سرفاریاب از توابع شهرستان چرام مشاهده کردند.
محسن جعفری نژاد اظهار داشت: مأموران یگان حفاظت در حاشیه کوه نور بخش سرفاریاب شهرستان چرام از این پلنگ تصویر برداری نیز کردند.
وی بیان کرد: تا پیش از این امکان حضور پلنگ در این منطقه مربوط به گزارش مردم محلی و مشاهده علائم به جا مانده از این گربه سان بوده است.
کوه نور با وسعت بیش از ۱۵ هزار هکتار در حوزه جنوبی شهرستان چرام استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.
کوه نور از مناطق پیشنهادی شکار ممنوع اداره کل حفاظت محیط زیست استان است.
مدیرکل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: لاشه یک قلاده پلنگ ماده در منطقه شکار ممنوع خرم ناز در اردیبهشت ماه سال ۹۵ در شهرستان بویراحمد پیدا شد.
محسن جعفری نژاد افزود: لاشه این پلنگ توسط محیط بانان درحالیکه یکی از توله هایش را به دنیا آورده بود کشف شد.
وی اظهار کرد: بر اساس شواهد، این پلنگ در حین به دنیا آمدن دومین توله اش جان داد.
جعفری نژاد بیان کرد: پس از مشاهده لاشه پلنگ، موضوع به سازمان مرکزی اعلام و لاشه پلنگ برای کالبد شکافی و بررسی کارشناسی علت مرگ به اداره کل دامپزشکی استان منتقل شد.
وی با بیان اینکه لاشه این پلنگ، توسط دامپرشک معتمد، کالبدشکافی شده است عنوان کرد: براساس نظر دامپزشک معتمد این اداره کل، پلنگ، چهار توله آماده تولد داشته است که در حین تولد توله دوم، جان داد.
وی با بیان اینکه نمونه برداری و آزمایش‌های لازم برای تشخیص دقیق علت مرگ انجام شده است گفت: بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که دلیل مرگ ماده پلنگ، سخت زایی بوده و احتمالا حین زایمان از بین رفته است.
مدیرکل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: نتیجه قطعی و نهایی در زمینه علت مرگ این ماده پلنگ و توله هایش پس از مشخص شدن نتیجه قطعی آزمایش اعلام خواهد شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: لاشه یک قلاده پلنگ در روستای بهره عنا در مهر ماه سال گذشته در شهرستان باشت پیدا شد.
محسن جعفری نژاد افزود: لاشه این پلنگ را مأموران محیط زیست استان در یک گشت زنی پیدا کردند.
وی اظهار داشت: هنوز دلیل مرگ این پلنگ مشخص نیست و دلیل آن پس از بررسی‌های کارشناسی اعلام خواهد شد.
جعفری بیان کرد: پس از کالبد گشایی، دلیل مرگ آن مشخص و اعلام خواهد شد.
مشاهده پلنگ ایرانی برای نخستین بار در منطقه حفاظت شده خاییز کهگیلویه
رئیس اداره محیط زیست کهگیلویه گفت: برای اولین بار در منطقه حفاظت شده کوه خاییز در شهرستان کهگیلویه از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد ۲ قلاده پلنگ کمیاب ایرانی توسط محیط بانان مشاهده شد.
شمار پلنگ‌های ایرانی بالغ در سراسر مناطق محل زیست آن بین ۸۷۱ تا یکهزار و ۲۹۰ قلاده برآورد می‌شود.
روح الله عزیزی افزود: منطقه حفاظت شده خاییز در شهرستان کهگیلویه از معدود مناطقی است که با تلاش و کوشش شبانه روزی کارکنان و محیط بانان تنوع گسترده گیاهی و جانوری را در خود جای داده است.
وی بیان کرد: کاهش طعمه بر اثر شکار بی رویه انسان‌ها، مزاحمت‌های انسانی، ساخت معدن، جاده سازی، جنگل زدایی، آتش سوزی، و چرای بیش از حد دام از عوامل تخریب زیستگاه این حیوان نادر در منطقه حفاظت شده خاییز است.
عزیزی کمبود محیط بان را از مهمترین مشکلات منطقه حفاظت شده خاییز عنوان کرد.
منطقه حفاظت شده خائیز با مساحت ۳۳ هزار و ۳۸۵ هکتار در مصوبه شماره ۱۶۳ مورخ ۲۳/۱۰/۷۷ شورای عالی حفاظت محیط زیست در ردیف مناطق حفاظت شده کشور قرار گرفت.
پوشش گیاهی منطقه بلوط بنه، کلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشک، گون، گیاهان دارویی و گونه‌هایی از خانواده گندمیان است و گونه‌های جانوری شامل کل و بز، گرگ، کفتار، شغال، روباه، تشی، کاراکال، پلنگ و پرندگانی از جمله کبک، تیهو، بحری و دلیجه است.
این‌ها همه نشانه‌هایی است که پلنگ ایرانی در این منطقه از کشور سکنی گزیده است پس در این میان وظیفه ما انسان‌ها برای مراقبت از آن‌ها چیست؟
آیا زمینه ایجاد شده که این حیوانات با فراغ بال در سرزمین چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد جست و خیز می‌کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد در این زمینه گفت: مناطق حفاظت شده این استان و در رأس آن‌ها منطقه حفاظت شده و پارک ملی دنا همواره مورد طمع شکارچیان بوده است.
جعفری نژاد گفت که هم اینک حدود ۱۲ گونه جانوری در این استان در معرض تهدید قرار دارند.
وی اظهار داشت: گوزن زرد، کل و بز، کرکس مصری، فاخته خاوری، خرس و پلنگ ایرانی برخی از این گونه‌های در معرض تهدید در استان هستند.
وی یادآور شد: هفت هزار و ۵۷۶ گونه گیاهی در کشور وجود دارد که بیش از ۲ هزار گونه از این تعداد در کهگیلویه و بویراحمد است.
جعفری نژاد ادامه داد که هم اینک افزون بر ۴۸۰ گونه گیاهی نیز در کشور در معرض خطر است که هنوز مطالعات جامع در زمینه گونه‌های گیاهی در معرض خطر تهدید و انقراض در استان به‌دست نیامده است.
البته برخی آمار‌ها در سال‌های گذشته حاکی از در معرض خطر و حتی انقراض بودن حدود هشت گونه گیاهی در این استان است.
سیر و موسیر، کرفس کوهی، آنغوزه و بیلهر از جمله گونه‌های گیاهی در معرض تهدید و انقراض در کهگیلویه و بویراحمد عنوان شده است.
وی تصریح کرد که کار تحقیقاتی و میدانی بررسی وضعیت سه گونه جانوری در استان شامل خرس، پلنگ ایرانی و سیاه گوش نیز در برخی مناطق حفاظت شده استان آغاز شده است.
پلنگ ایرانی آن چنان که باید و شاید در کهگیلویه و بویراحمد امنیت جانی نداشته و چندین بار توسط شکارچیان بی رحم مورد اصابت گلوله قرار گرفته و برخی از آن‌ها تلف شده اند.
برای نمونه ۱۲ شهریور ماه امسال مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفته بود که ۲ شکارچی متخلف ۲ قلاده پلنگ در روستای موگرمون شهرستان لنده از توابع این استان با صدور رأی قضایی به ۲ سال حبس و پرداخت یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال جریمه نقدی محکوم شدند.
این ۲ توله پلنگ با اسلحه شکاری کشته شدند که این حادثه در منطقه موگرمون و حدود ۱۰ کیلومتری شهرستان لنده و ۶۰ کیلومتری منطقه حفاظت شده خاییز شهرستان کهگیلویه رخ داده است.
همچنین واقعه حمله وحوش به دام‌های عشایر و روستاییان در مناطق مختلف استان داستانی تکراری است که عمده آن‌ها پلنگ را به عنوان عامل حمله به رمه‌ها معرفی کرده اند.
در خصوص این واقعه‌ها آنچه جای سوال دارد این است که آیا این اتهامات به پلنگ واقعیت دارد یا فقط حدس و گمان هستند شاید جانوران گوشت خوار دیگری مسبب حمله به دام‌ها بوده است.
دامداران بی دریغ این شکارچیان شبانه را به تیر و رگبار می‌بندند تا شاید اندکی از غم از دست دادن تعدادی دام هایشان کاسته شود.
شاید شناخت و آگاهی از ضرورت وجود چنین جاندارانی در طبیعت توسط مردم، گرایش به شکار آن‌ها کمتر شود و این حیوانات با حس امنیت بیشتری در طبیعت گام بردارند.
رئیس نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط ریست کهگیلویه و بویراحمد فرهنگ سازی، آگاهی بخشی، مشارکت و همراهی بیشتر مردم، جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد برای حفاظت و صیانت از منابع حیاتی و زیست محیطی از جمله وحوش بسیار ضروری است.
تاکنون کلاس‌های آموزشی در مناطقی از استان برای جامع محلی تشکیل شده است تا در این زمینه فرهنگ سازی شود.
منبع/ ایرنا
انتهای پیام/غ