به گزارش حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان،روز دوشنبه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در صدر یک هیات عالی رتبه سیاسی و اقتصادی وارد دهلی نو شد و ضمن دیدار با همتای هندی خود در نشست ریسینا شرکت کرد.
در راستای بررسی جزئیات این سفر گفت‌و گویی با کیومرث یزدان پناه کارشناس جغرافیای سیاسی و عضو هیات علمی دانشگاه انجام شده که در ادامه آمده است.
کیومرث یزدان پناه کارشناس مسائل سیاست خارجی و شبه قاره هند درگفت‌وگو خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به سفر اخیر وزیرامور خارجه کشورمان به دهلی نو و جزئیات این سفر اظهار کرد: دو کشور ایران و هند بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی روند متعادلی را در جهت توسعه روابط در پیش گرفته اند. سفر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به هند هم علاوه بر اینکه به ادامه روابط مثبت میان تهران و دهلی‌نو کمک خواهد کرد، سفری قابل پذیرش در جهت تامین نیاز‌های اساسی امروز کشورمان محسوب می شود. علاوه بر این باید گفت که میان ایران، هند و اکثر کشورهای حوزه جنوب شرق و شرق آسیا پیوسته روابطی دیرینه و تاریخی جاری بوده و همکاری‌های مشترکی میان آنها در حوزه‌های مختلف برقرار بوده است. اکنون هم شاهد هستیم که پس از استقرار جمهوری اسلامی در ایران نه تنها روند همکاری‌های دو کشور متوقف نشده بلکه شتاب بیشتری هم به خود گرفته است.
وی با اشاره به غیر قابل اعتماد دانستن غرب ادامه داد: همان‌طور که شاهد بودیم پس از آن‌که کشورمان به تمام تعهداتی که در ۱+۵ به آنها متعهد شده و در قطع نامه ۲۲۳۱ هم آورده شده بود عمل کرد؛ طرف‌های نامطمئن غربی بار دیگر ثابت کردند که حرکت‌شان در مسیر اعتماد زایی نبود و در راستای اعتمادزدایی گام برمی‌دارند. در حال حاضر هم با توجه به وضع موجود و تحت فشار قرار گرفتن کشورمان از سوی قدرت‌های غربی به خصوص آمریکا، ایران به این نتیجه رسیده است که کشت روی زمین غرب همواره یک کشت بی حاصل و بدون نتیجه بوده است و بنابراین اکنون باید نگاه خود را منطقی‌تر کرده و بر اساس نظریه واقع گرایی و نو واقع گرایی در ابعاد وسیع‌تر به پیرامون خود، به ویژه همسایگان موثر و کشورهای پیرمانی مانند هند توجه بیشتری داشته باشیم.
یزدان پناه با اشاره به نظریه نو‌واقع گرایی در روابط بین الملل ارتباط ایران و کشورهای پیرامونی را مهم خواند و افزود: نظریه واقع گرایی تأکید دارد که کشور‌هایی که امروز خواهان ایمن ماندن هستند باید در اطراف خود استحکام و یک دژ مطمئن امنیتی، دفاعی و حتی اقتصادی ایجاد کنند. برای مثال شاهد هستیم که اتحادیه اروپا هم بر اساس همین نظریه واقع گرایی شکل گرفته واست همچنین می توان گفت آ.سه.آن، سارک (SAARC) و اپک ( OPEC) هم درراستای همین فرضیه قابل توجیه هستند. علاوه براین هند به عنوان کشوری که همواره در شرایط دشوار در کنار ایران بوده و دربسیاری موارد تحت فشار قدرت‌های بزرگی از جمله ایالات متحده آمریکا قرار نگرفته است امروز گزینه بسیار خوبی در جهت جبران بخش اعظمی از خلا‌های فعلی سیاست خارجی کشورمان محسوب می شود. همچنین این کشور قادر است تا بار فشاری که امروز به صورت غیرمتعارف توسط غربی‌ها روی دوش ایران افتاده را کاهش دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه در پاسخ به این سوال که باتوجه به تحریم‌های کاخ سفید آیا کماکان می‌توان به همکاری مالی با کشور‌هایی نظیر چین و هند خوشبین بود؟ گفت:خوش بینی یا بدبینی نسبت به سطح روابط، تعمیق تعاملات و یا چگونگی رابطه یک کشور با یک کشور دیگر تعیین شده و بستگی به شیوه مذاکرات و نحوه برخورد دولت‌ها با یکدیگر دارد؛ فرآیندی که به عنوان یک پروسه دیپلماسی در روابط تهران و دهلی نو هم صدق می کند؛ اما در شرایط فعلی به طور مسلم ایران برای کشوری مانند هند تنها یک شریک تجاری نبوده و دو کشور تنها در زمینه‌های تجاری و اقتصادی به یکدیگر نیاز ندارند، بلکه در یک روند مستمر دو کشور در آینده نزدیک به یکدیگر نیازمند هستند.
کارشناس مسائل سیاست خارجی ادامه داد: وابستگی هند به ایران بسیار بیشتر از وابستگی کشورمان به دهلی نو است، چرا که درحال حاضر هند به عنوان یک کشور بزرگ و پرجمعیت در تلاش است تا در آینده‌ای نزدیک به یکی از قدرت‌های بزرگ جهانی تبدیل شده و به طور طبیعی برای تحقق این امر به مکمل‌های ژئوپلتیکی اطراف خود نیازمند است. ناگفته نماند که برای کشور‌هایی نظیر چین، ژاپن، کره جنوبی و همچنین کشورهای نو توسعه یافته حوزه پاسفیک هیچ نقطه‌ای به اندازه ایران اهمیت ندارد و هندی‌ها هم به اهمیت این موضوع واقف هستند. بنابراین سود یا زیان و نفع مشترک و اینکه روابط می‌تواند مثبت یا سازنده باشد در گرو شیوه درک متقابل این کشورها نسبت به منافع ملی و سطح همکاری‌های متقابل قابل ارزیابی است.
کارشناس شبه قاره هند ادامه داد: در شرایط فعلی و باتوجه به خنجری که ایران از سمت غرب خورده است می‌تواند در جهت گسترش همکاری‌ها با کشور‌هایی نظیر هند گام بردارد تا از طریق روابط مستحکم دو جانبه و سپس تبدیل آن به روابط چند جانبه و چند سطحی در آینده بخش قابل توجهی از توطئه‌ها و تهدیدات بین المللی که عمدتا هم از ناحیه غرب متوجه ناحیه قاره آسیا به ویژه غرب آسیا است را تحت کنترل درآورد.
وی همچنین درباره برخی اظهار نظر‌ها مبنی بر اینکه "تعامل با ارز کشور‌هایی ماند چین و هند پول نقد را وارد ایران نخواهد کرد و کشورمان تنها قادر است به این وسیله کالا‌های ضروری خود را تامین کند" گفت: بحث مبادلات تجاری، شیوه تبادل کالا، نحوه درآمد ناشی از فروش نفت به‌ویژه برای ایران که یکی از بزرگترین فروشندگان نفت در دنیا محسوب شده و بخش قابل توجهی از فروش خود را هم از ناحیه جنوب و شرق آسیا تامین می کند همواره بحث برانگیز بوده است. از همین رو باید با احتیاط بیشتری گام برداشت، چراکه به طور مسلم کاربرد ارز کشور‌هایی نظیر هند و حتی کشورهای قدرتمندی مثل چین در سطح جهانی محدود بوده و این موضوع که ایران بخواهد ماده ارزشمندی نظیر نفت را در اختیار این کشورها قرارداده و در ازای آن تنها کالا دریافت کند نوعی خطر و تهدید جدی برای تولیدات داخلی کشورمان محسوب می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه تشریح کرد: موضوع فروش نفت و دریافت کالا به جای ارز طبیعتا بروز مشکلاتی از قبیل افزایش بی رویه صادرات را به دنبال دارد و ممکن است بلایی که کالا‌های نه چندان استاندارد شرقی با محوریت چین بر سر بازار‌های ایران آوردند را بار دیگر تکرار کند. همچنین با نگاه به کشور‌هایی نظیر عراق که بیش از ۹۰ درصد از کالاهایش وارداتی بوده متوجه می‌شویم که این مساله به‌شدت به ضرر اقتصاد این کشور تمام شده است؛ بنابراین ما نباید تنها به سبب دور زدن ارز بین المللی به تبادل نفت دربرابر کالا روی بیاوریم، زیرا نه تنها از نظر اقتصادی ضربات متعددی را به اقتصاد ایران وارد می‌کند بلکه در حالت بدتر به این سبب که کالا‌ها قیمت‌شان متغیر بود نمی‌تواند تضمینی برای دریافت کالای ارزشمند در برابر کالای ارزشمند رقم بزند.
وی افزود: بهترین حالت مبادلات تجاری این است که حداقل ۵۰ درصد دریافت‌ها در صادرات به صورت نقدی باشد و اکنون این موضوع به عنوان یک عرف رایج دربین تمام کشورها درجریان است.علاوه بر این موارد مبادله کالا دربرابر کالا تقریبا کوتاه مدت بوده و استمرار نخواهد داشت. این نوع مبادله خطرات بسیار جدی را پیش‌روی کشورهای صادر کننده نفت قرار داده که در ازای صدور این ماده ارزشمند تنها کالای ثانویه کشورهای دیگر را دریافت می‌کنند موضوعی که به شدت باعث زمین‌گیری اقتصاد کشورها شده و تبعات مرگباری را برای آنها ایجاد می‌کند. بنابراین فشار غرب نباید باعث اتخاذ تصمیمات عجولانه ایران شود.
یزدان پناه در پایان با اشاره به توسعه بندر چابهار به عنوان یکی از محور‌های سفر ظریف به هند تشریح کرد: بندر چابهار یک بندر فوق ژئواستراتژیک در دریای عمان محسوب شده و به عنوان لنگرگاه مکمل دریایی هند برای حوزه غرب به حساب می‌آید، زیرا هندی‌ها برای ارتباط خود با دنیای غرب نیازمند به لنگرگاه‌های بزرگ جغرافیایی هستند که بزرگترین آنها هم همین بندر چابهار است. همچنین اگر چابهار تبدیل به یک بندر استاندارد صنعتی و تجاری شود علاوه بر اینکه نقشی را که درحال حاضر منطقه آزاد جبل‌علی در امارات، یا دوحه در قطر، یا برخی کشورهای حوزه خلیج فارس بر عهده دارند را کاهش می‌دهد به طور قطع می‌تواند در افزایش تعامل و وابستگی دو کشور بزرگ هند و ایران هم نقش مثبتی ایفا کند. وابستگی که باید گفت به‌طور صددرصد مثبت خواهد بود، چراکه اگر هند بخش قابل توجهی از سرمایه خود را در بندر چابهار سرمایه گذاری کند به ناچار موظف می‌شود بار امنیتی این منطقه را هم به دوش بکشد. بنابراین به طور قطع این سطح از روابط بین دو کشور در راستای توسعه بندر چابهار بسیار ارزشمند بوده و علاوه بر این در صورت تکمیل چابهار به عنوان یک بندر قدرتمند اقتصادی، صنعتی و تجاری این نقطه می‌تواند باعث شکل‌گیری یک اتحادیه قدرتمند، انسانی، اقتصادی، امنیتی میان ایران، هند، پاکستان و افغانستان باشد که در نوع خود می‌تواند تأثیرات به سزایی را در روابط منطقهای ایجاد کرده و ضریب امنیتی این ناحیه را در برابر تهدیدات متعدد از جمله تهدیدات ایالات متحده آمریکا بالا ببرد .
انتهای پیام/