عباس عرفانیان امیدوار استاد مهندسی پزشکی دانشگاه علم و صنعت ایران و رئیس پژوهشکده مهندسی و فناوری عصبی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره مهندسی و فناوری عصبی گفت: مهندسی عصبی از حوزه‌های گسترش یافته در قرن 21 در زمینه علوم شناختی و مهندسی پزشکی است و از اهداف مهم مهندسی عصبی می‌توان به تحقیقات بنیادین در زمینه سیستم‌های عصبی و عصبی-عضلانی و گسترش روش‌های تشخیص، درمان و توانبخشی با استفاده از روش‌های مهندسی اشاره کرد.
وی افزود: مهندسی عصبی منشا ایجاد یك فناوری، به نام فناوری عصبی شده است. هدف این فناوری، طراحی و ساخت ابزار میکروالکترونیکی است که با ارتباط مستقیم با سیستم عصبی مرکزی و یا اعصاب محیطی، كنترل خارجــی ارگان‌های بدن را به عهده می گیرد.
عرفانیان اظهار کرد: امروزه كاربرد فناوری عصبی در توانبخشی و درمان، بسیار گسترش یافته و تحول شگرفی را در زمینه توانبخشی به وجود آورده است. همچنین محصولات این تكنولوژی بسیار گران قیمت است و از نیازهای ضروری جهت حفظ و ارتقای سطح سلامت جامعه محسوب می شود.
رئیس پژوهشکده مهندسی و فناوری عصبی ایران گفت: از محصولات این فناوری می توان به پروتزهای عصبی قلبی، پروتزهای عصبی شنـــوائی، پروتزهای عصبی تنفسی، پروتزهای عصبی مغزی و پروتزهای عصبی بینائی اشاره كرد. همچنین از این فناوری برای كنترل درد، كنترل مثانه، كنترل اسپاستیستی، كنترل بعضی از موارد اپلیپسی، درمان بیماری پاركینسون و کنترل بیماری صرع هم استفاده می‌شود.
وی افزود: امروزه مهندسی عصبی به عنوان یک روش موثر برای رفع مشکلات افراد دچار ضایعه نخاعی از جمله مشکلات حرکتی، کنترل مثانه کنترل دفع، مشکلات قلبی-عروقی، اسپاستیسیتی، زخم بستر، و غیره مطرح است.
عرفانیان بیان کرد: پژوهشکده مهندسی ایران در زمینه های فناوری عصبی فعال بوده، هدف آن گسترش و بومی سازی این فناوری در ایران است و از آخرین فعالیت‌های پژوهشکده می توان به طراحی و ساخت پروتز عصبی گام برداشتن پاراواک اشاره کرد.
رئیس پژوهشکده مهندسی و فناوری عصبی ایران افزود: یکی از روش‌های مطرح برای رفع مشکلات حرکتی در افراد دچار ضایعه نخاعی استفاده از فناوری عصبی است. یک تیم تحقیقاتی در پژوهشکده مهندسی عصبی پس از 25 سال تلاش موفق به طراحی و ساخت یک پروتزعصبی حرکتی منحصر به فرد تحت عنوان پاراواک برای ایجاد حرکت در افراد دچار ضایعه نخاعی کمری شده اند.
وی افزود: پروتزعصبی حرکتی پاراواک یک سیستم قابل حمل میکروالکترونیکی با کنترل تراشه ریزپردازند‌ه‌ای است که بر مبنای سیستم عصبی مرکزی انسان، حرکت را در عضو ایجاد و کنترل می کند. سیستم عصبی پاراواک برای ایجاد حرکت‌های ایستادن، گام برداشتن، و نشستن بعضی از افراد دچار ضایعه نخاعی کامل در سطح پشتی بدون استفاده از بریس به کار می رود.
عرفانیان بیان کرد: علاوه بر کاربردهای حرکتی، سیستم پاراواک دارای کاربردهای درمانی بوده و از پوکی استخوان، آتروفی عضلانی و زخم بستر جلوگیری می کند، همچنین باعث بهبود در وضعیت قلبی-عروقی وعملکرد سیستم گوارش بیمار می‌شود.
رئیس پژوهشکده مهندسی و فناوری عصبی ایران گفت: پروتز عصبی پاراواک پس از اخذ استانداردهای لازم، مجوز تولید را از اداره تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت دریافت کرده و طی مراسمی توسط معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اسفند 1396 رونمائی شد و در حال حاضر آماده ارائه به مراکز کلینیکی کشور و افراد واجد شرایط است.
وی اظهار کرد: طراحی و ساخت سیستم تحریک کننده قابل برنامه ریزی فعالیت دیگر پژوهشکده است. این سیستم قابلیت تولید سیگنال‌های تحریک الکتریکی در سطوح مختلف میکرون و میلی آمپر را دارد و برای تحریک مستقیم شبکه‌های عصبی، رشته‌های عصبی و تحریک عمقی مغز به کار می‌رود.
عرفانیان افزود: سیستم دارای 16 کانال تحریک مستقل است و قابلیت برنامه ریزی توسط کامپیوتر را دارد. کامپیوتر در هر واحد زمان، اطلاعات لازم را برای تولید سیگنال مناسب تحریک به سیستم تحریک کننده ارسال می کند و سیستم تحریک کننده با استفاده از اطلاعات دریافتی، شکل موج مناسب را ایجاد و از طریق الکترودهای تحریک به عصب و یا عضله ارسال می کند.
رئیس پژوهشکده مهندسی و فناوری عصبی ایران گفت: طراحی و ساخت میکرو سیستم تحریک کننده قابل برنامه‌ریزی بی‌سیم سومین اقدامی است که می توان نام برد. این سیستم قابلیت تولید سیگنال‌های تحریک الکتریکی در سطوح مختلف میکرون و میلی آمپر را دارد و برای تحریک مستقیم شبکه‌های عصبی، رشته‌های عصبی و تحریک عمقی مغز به کار می رود. سیستم دارای 8 کانال تحریک مستقل است و قابلیت برنامه ریزی توسط کامپیوتر را دارد. ارتباط کامپیوتر با میکروسیستم تحریک کننده به صورت بی‌سیم است.
عرفانیان بیان کرد: طرح کلان ملی طراحی و ساخت پروتز عصبی حرکتی قابل کاشت در بدن یکی از طرح‌هایی است در سال 1392 و با هدف گسترش و بومی سازی فناوری عصبی در کشورمان به عنوان یک طرح کلان ملی تدوین شد و مورد تصویب شورای عتف قرار گرفت. با اجرای این طرح، علاوه براینکه نمونه‌ای از پروتزهای عصبی قابل کاشت در بدن، ساخته می شود؛ زیر ساخت لازم برای بومی‌سازی این فناوری در ایران فراهم شده و امکان ساخت انواع پروتزهای عصبی مهیا می‌شود.
وی افزود: این طرح تا کنون 37 % پیشرفت داشته که مورد تایید ناظر طرح و کمیسیون سلامت شورای عتف قرار گرفته و متاسفانه به علت عدم اختصاص بودجه از سال 1394 متوقف شده است.
رئیس پژوهشکده مهندسی و فناوری عصبی ایران گفت: طراحی و ساخت پروتز عصبی رکاب زنی یکی دیگر از برنامه‌های در دست اقدام در پژوهشکده است. افرادی که دچار ضایعه نخاعی هستند در اثر عدم تحرک، دچار عوارضی از قبیل پوکی استخوان، آتروفی عضلانی، سفتی مفاصل، نارسائی‌های کلیوی و قلبی-عروقی می شوند. همچنین، این افراد کنترل ادرار نداشته و عمل دفع آنها با مشکل مواجه است. یکی دیگر از مشکلات این است که عضلات فلج در اثر عدم امکان انقباض، رفته رفته شل شده و توانائی خود را از دست می دهند.
عرفانیان افزود: نکته مهم این است که این افراد دچار افسردگی می شوند و نگه داری این افراد برای خانواده مشکل و دارای هزینه است؛ به همین دلیل پیدا کردن روشی که بتواند ازعوارضی که این بیماران دچار آن می‌شوند، جلوگیری کند، همواره یکی از موضوعات تحقیقاتی در دنیا بوده و هست.
وی افزود: در حال حاضر استفاده از سیستم‌های عصبی رکاب زنی تنها روش موثر و امید بخش برای حل بعضی از این مشکلات است. هدف این پروژه طراحی و ساخت یک پروتز عصبی رکاب زنی است و در حال حاضر با حمایت معاونت علمی و فناوی ریاست جمهوری در حال اجراست.
رئیس پژوهشکده مهندسی و فناوری عصبی ایران بیان کرد: از میان دستاوردهای پژوهشکده پروتز عصبی پاراواک، سیستم‌های تحریک کننده قابل برنامه ریزی، میکروسیستم‌های تحریک کننده قابل برنامه ریزی بی سیم و پروتز عصبی رکاب زنی (پاراسایکلینگ) به تولید رسیده است.
عرفانیان گفت: با برنامه ریزی‌های انجام شده، پروتز عصبی پاراواک و سیستم‌های تحریک کننده قابل برنامه ریزی در نمایشگاه ساخت ایران که در دی ماه سال جاری برگزار می شود، ارائه خواهد شد.
وی اظهار کرد: متاسفانه در حال حاضر کلیه پروژه های پژوهشکده به علت قطع بودجه‌های تحقیقاتی متوقف شده است. این مساله نه تنها روند توسعه علمی، پژوهشی و فنی کشور را کند خواهد کرد و کشور را همچنان در زمینه محصولات فناوری عصبی به خارج از کشور وابسته نگه می دارد، بلکه باعث جذب دانشجویان تحصیلات تکمیلی که در زمینه‌های مهندسی عصبی فارغ التحصیل می‌شوند به مراکز تحقیقاتی خارج از کشور می شود. در حالی که محصولات فناوری عصبی از نیازهای مسلم در حوزه سلامت است ولی متاسفانه کشور ما در تمام زمینه های فناوری عصبی به خارج از کشور وابسته است.
انتهای پیام/