به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل؛ در عصر حاضر که از آن به عصر تکنولوژی و ارتباطات یاد می شود و شبکه های مجازی در زندگی افراد سیطره یافته است نه تنها از اهمیت و جایگاه کتاب و مطالعه کاسته نشده است بلکه نقش و اهمیت ویژه ای نیز یافته است.
پدران و نیاکان ما اگرچه سواد آنچنانی نداشتند اما شاهنامه و بوستان و گلستان حافظ قصه های حسین کرد و بسیاری از این قبیل کتابها گرما بخش محفل های شبانه شان در شبهای بلند پاییز و زمستان بود اما امروزه جوانان با آنکه از نظر سواد و علم به سطوح بالای علمی نیز دست یافته اند اما از مطالعه گریزانند و کتاب جایی در برنامه های آنان ندارد.
اما سوال اینجاست که چه باید کرد تا مردمانی که روزگاری اهل کتاب بودند و مطالعه و حتی اکنون این کتاب ها در بهترین دانشگاههای جهان منبع مطالعاتی بسیاری از علم دوستان است را با این یار مهربان آشتی داد؟
بدون شک این کار یک شبه نبوده و نیازمند فرهنگ سازی و صرف هزینه و وقت است که باید تمام متولیان امور فرهنگی در کنار مردم به این کار همت گماشته و دوباره کتاب را به جمع خانواده ها ببرند.
هریک از ارگان های متولی به فراخور وظیفه و مسئولیتی که برای آنها تعریف شده است باید بر این امر توجه ویژه ای داشته باشند از شهرداری گرفته تا فرهنگ و ارشاد رسانه ها آموزش و پرورش و بسیاری از نهادها باید ترویج فرهنگ مطالعه را ابتدا اولویت مدیران و کارکنان خود قرار داده و سپس نسبت به تسری آن در جامعه کوشش نمایند.
هزینه برای ترویج کتابخوانی نه تنها اسراف بودجه و پول نیست که سرمایه گذاری بلند مدت برای جامعه است جامعه ای که می خواهد به پیشرفت و توسعه دست یابد باید مردمانی اهل علم بافرهنگ و اهل مطالعه داشته باشد و هزینه در این امر یعنی سرمایه گذاری برای رسیدن به پیشرفت جامعه چنین جامعه ای به دلیل آگاهی و علم بالای مردمانش نقشه ها و نیرنگ های دشمنان برای تسلط بر آنان با شکست مواجه خواهد شد.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل؛ گفت: استان اردبیل از نظر مطالعه و کتابخوانی وضعیتی شبیه به تمام استان های کشور دارد و ضریب مطالعه در این استان پایین می باشد.
ناصر اسحاقی وجود رقبای جدی برای کتاب را از دلایل پایین آمدن سرانه مطالعه دانست و بیان داشت: شبکه های مجازی اطلاع رسانی در عمق زندگی فردی و اجتماعی افراد نفوذ یافته و وقت و مجال مطالعه و کتابخوانی از خانواده ها را گرفته است.
وی تصریح کرد: در صورت تولید محتواهای مفید و تعالی بخش در فضای مجازی می توان گفت که مطالعه صورت می گیرد ولی از آنجا که بیشتر این محتواها تبلیغی و موضوعی بوده و حالت اطلاع رسانی دارند بنابراین نمی توان آن را جایگزین مطالعه دانست و هنوز ضرورت وجود کتاب و مطالعه در جامعه احساس می شود که باید متولیان فرهنگی مانند آموزش و پرورش دانشگاهها به عنوان هدف استراتژیک مطالعه و کتابخوانی اهتمام ویژه داشته باشند.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بهبود وضعیت نشر و چاپ کتاب را در گرو افزایش مطالعه و کتابخوانی عنوان کرد و اظهار داشت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی چاپ و نشر کتاب و رساندن آن به قفسه های کتابخانه ها اگرچه در چند سال اخیر و بویژه با شروع تحریم ها با مشکلات اقتصادی عدیده ای مواجه بوده است اما با تمام توان از وضعیت نشر و چاپ صیانت کرده و به سیاق سنوات گذشته به نهضت چاپ و نشر ادامه داده و در ارتقا جایگاه کتاب در جامعه کوشیده است.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل نقش مولفان در تالیف کتب منطبق با نیاز مخاطبان را در افزایش گرایش به مطالعه در جامعه بسیار مهم و سازنده خواند و گفت: باید صاحبان قلم و فعالان عرصه پژوهش و تحقیق و چاپ کتاب باید با توجه به مقتضیات زمان نیازها و سوالهای نسل و پاسخ به این سوالها به تولید محتوا اقدام نمایند و به روز باشند.
اسحاقی تاکید کرد: نویسندگان باید منیت را کنار گذاشته و در تالیفات خود پاسخ به سوالها و نیازهای نسل نو و عامه مردم را مد نظر قرار دهند تا سرمایه گذاری در حوزه چاپ و نشر نیز بیشتر شود.
وی با اشاره به صدور مجوزهایی درباره تولید کتابهای صوتی و الکترونیک در استان بر حمایت این وزارتخانه از فعالان این حوزه نیز تاکید کرد و اظهار داشت: مقوله کتابهای صوتی بحث جدیدی است که به دلیل سهولت استفاده از کتاب در هر شرایطی مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته و تاکنون 6 موسسه در این مورد مجوز تبدیل کتابهای خطی به کتابهای صوتی را دریافت کرده اند که امیدواریم در آینده این تعداد افزایش یابد.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل از صدور سالانه 300 مجوز نشر و چاپ کتاب در استان اردبیل خبر داد و گفت: در سال 96 حدود 330 عنوان مجوز کتاب صادر گردید که از این میان 280 عنوان منتج به چاپ گردید.
اسحاقی افزود: در شش ماهه نخست سالجاری نیز 190 مجوز کتاب صادر گردیده است که امید می رود تا پایان سال این مقدار دوبرابر شده و شاهد بهبود و رشد وضعیت نشر در استان باشیم.
وی با تاکید بر اینکه کتابهای درسی و تستی بیشترین سهم در حوزه چاپ و نشر کتاب را به خود اختصاص داده است بیان داشت: گردش مالی کتاب در سطح ملی رقمی بالغ بر 8 هزار میلیارد تومان است که با احتساب کتابهای درسی سهم استان از این مبلغ حدود یکصد و 10 میلیارد تومان است.
این مقام استانی همچنین به فعالیت 400 کتابفروشی در استان نیز اشاره کرد و اذعان داشت: از این تعداد 170 کتابفروشی در سطح شهر اردبیل است که به دلیل عدم توجیح اقتصادی فروش کتاب ناچارا به عرضه نوشت افزار نیز اقدام میکنند که با این اوصاف حدود 30 کتابفروشی به معنای واقعی در استان نسبت به عرضه و فروش کتاب مشغول هستند.
اسحاقی بر حمایت این وزارتخانه از فعالان عرصه چاپ و نشر و فروش کتاب تاکید کرد و تصریح داشت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از فعالان و صاحبان واحدهای فروش کتاب حمایت کرده و به کتابفروشی های موجود تسهیلاتی در راستای ایجاد واحدهای جدید و دوم و سوم ارائه می دهد تا بیشتر در خدمت علاقمندان و مشتاقان کتاب باشند.
مدیر کل کتابخانه های عمومی استان اردبیل در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل از وجود 77 باب کتابخانه عمومی با زیربنای 30 هزار متر مربع در استان خبر داد و گفت: از این تعداد 62 باب کتابخانه نهادی و 15 کتابخانه مشارکتی هستند و انتظار می رود تا پایان سال جاری سه کتابخانه نهادی و چهار کتابخانه مشارکتی به مجموعه کتابخانه های عمومی استان اضافه گردد.
رباب عزیزخانی نقش کتابخانه های عمومی در گسترش فرهنگ مطالعه و دسترسی افراد به منابع مطالعاتی را مهم و ارزنده عنوان کرد و اظهار داشت: گسترش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در بین افراد جامعه از طریق تسهیل دسترسی به منابع مطالعاتی از رسالت های مهم نهاد کتابخانه های عمومی است.
وی تصریح کرد: دستیابی به این مهم و اشاعه فرهنگ مطالعه در جامعه تنها از عهده کتابخانه های عمومی خارج بوده و تعامل و همراهی خانواده ها بویژه آموزش و پرورش و مدارس در کنار کتابخانه های عمومی در ایجاد انگیزه مطالعه ضروری است.
مدیر کل نهاد کتابخانه های عمومی استان مدارس را بازوی توانمند کتابخانه ها در ترویج مطالعه در بین دانش آموزان دانست و افزود: خانواده و آموزش و پرورش به عنوان دو محلی شکل گیری شخصیت افراد نقش تاثیرگذاری در ترویج فرهنگ کتابخوانی دارد.
عزیزخانی بیان داشت: به دلیل مشکلات اقتصادی خانواده ها وقت و مجالی برای مطالعه و کتابخوانی ندارند و آموزش و پرورش و مدارس به عنوان بازوهای توانمند کتابخانه های عمومی در ترویج و اشاعه مطالعه در بین دانش آموزان نقش موثری دارند.
وی درباره وضعیت عضوگیری و امانت دهی کتاب در کتابخانه های استان نیز اظهار داشت: در حال حاضر حدود 60 هزار نفر در کتابخانه های عمومی استان عضو هستند که با توجه به فراگیر شدن شبکه های اجتماعی و فضای مجازی، 23 درصد رشد را در سه سال گذشته داشته است.
مدیر کل نهاد کتابخانه های عمومی استان از امانت گیری 300 هزار نسخه کتاب توسط اعضا کتابخانه های عمومی استان در پنج ماهه نخست سال جاری خبر داد و بیان داشت: بیش از یک میلیون نسخه کتاب در کتابخانه های عمومی استان وجود دارد که عمدتا از طریق خرید از تهران و کتب اهدایی تامین شده اند که حدود 80 هزار عنوان کتاب اهدایی توسط علاقمندان به کتاب بوده است.
عزیزخانی به روز رسانی و تهیه کتب چاپ جدید را از اولویتهای نهاد کتابخانه های عمومی در راستای دسترسی ارزان و آسان به این منابع و افزایش اعضا عنوان کرد و گفت: به منظور نوسازی کتب موجود در قفسه های کتاب کتابخانه های عمومی استان ماهانه دو یا سه کارتن کتاب و نشریه چاپ جدید در اختیار این کتابخانه ها قرار می گیرد.
وی به برنامه های فرهنگی این نهاد برای ارتقا جایگاه کتاب و کتابخوانی در جامعه نیز اشاره کرد و تصریح کرد: در طی سه سال گذشته بیش از 14 هزار ساعت برنامه های فرهنگی که شامل نشست های نقد و بررسی و کتابخوانی مدرسه ای، جمع خوانی کتاب، برپایی نمایشگاه های کتاب، رونمایی از کتاب و... توسط این نهاد اجرا شده است که نسبت به سنوات قبل 62 درصد رشد داشته است.
از نظر کارشناسان خانواده به عنوان اولین نهادی که پایه های شخصیتی هر انسانی در آن شکل می گیرد مهمترین و اساسی ترین نقش را در افزایش سرانه مطالعه بازی می کند چرا که کودکان با الگوگیری از والدین و آنها نیز الگو و سرمشق شدن برای فرزندان شان حلقه و زنجیره مطالعه را تکمیل میکنند و در نهایت جامعه ای با مردمان اهل فرهنگ و آگاه ایجاد خواهد شد چرا که دانایی در گرو مطالعه و مطالعه لازمه دانایی است.
دکتری جامعه شناسی و استاد دانشگاه در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل در پاسخ به این سوال که چرا کتاب در سبد خرید خانوارها جایی ندارد آن را از دو جنبه ساختاری و محیطی بررسی کرد و گفت: در بحث ساختاری عدم تمایل شهروندان ناشی از ضعف سیاست گذاری ها در ابعاد سیاسی اقتصاد فرهنگ و اجتماع ناشی می شود.
عبداللهی با تاکید بر اینکه مطالعه و کتابخوانی در کشور ما یک ارزش تلقی نمی شود اظهار داشت: در جامعه کنونی ما همتی برای ترویج فرهنگ مطالعه مشاهده نمی شود و مطالعه جزء نیازهای ثانویه خانوارها محسوب می شود.
وی افزود: در برهه زمانی کنونی که شرایط اقتصادی سختی بر خانواده ها و جامعه حاکم شده است تمرکز خانواده ها بر تامین مایحتاج ضروری و اولیه خانواده بوده و در صورت رفع این نیازها قسمتی از درآمد را به خرید کتاب اختصاص می دهند.
استاد دانشگاه عملکرد و نقش خانواده ها در آموزش فرهنگ مطالعه به فرزندان بسیار مهم ارزیابی کرد و بیان داشت: عملکرد خانواده ها برای آموزش فرهنگ مطالعه به کودکان بیش از نقش و جایگاه نظام آموزشی بوده و در تمامی حوزه های آموزشی نقش خانواده ها به عنوان اولین نهاد انسان ساز مهم و اساسی است.
عبداللهی تاکید کرد: در خانواده هایی که والدین اهل مطالعه نیستند نباید توقع داشته باشند که فرزندشان به مطالعه علاقمند باشد و در چنین وضعیتی حتی شاید از دست نظام آموزشی هم کاری برنیاید.
وی در مورد تاثیر شبکه های مجازی بر کاهش سطح مطالعه در بین اقشار مختلف مردم را ناشی از پایین بودن فرهنگ استفاده از فناوریهای روز عنوان کرد و تصریح کرد: شبکه های اجتماعی به دلیل جذابیت بالا نسبت به کتاب مخاطبان زیادی را به سمت خود کشانده است که ناشی از ورود این فناوری ها در غیاب فرهنگ استفاده از آن ها و تحمیلی و عاریتی بودن فناوری ها و تکنولوژیهای نوین به کشورهای جهان سوم است.
این جامعه شناس بر لزوم فرهنگ سازی و اشاعه فرهنگ مطالعه در جامعه از طریق دستگاههای متولی بویژه رسانه ها را متذکر شد و بیان داشت: متاسفانه در کشور ما نسبت به ترویج فرهنگ مطالعه برنامه های تبلیغاتی هدفمندی وجود ندارد و رسانه ها و بویژه صدا و سیما بجز چند برنامه معدود که آن هم گاها پخش می شود هیچ پوششی در جهت گسترش فرهنگ کتابخوانی نمی دهند.
عبداللهی انحصار نظام آموزش و پرورش به کتاب های درسی را آسیب زا دانست و خاطر نشان کرد: در بسیاری از دبیرستان های آمریکا هر دانش آموز موظف به خواندن 150 جلد کتاب غیر درسی در سال است در حالی که در کشور ما دانش آموزان به خاطر مسئله کنکور و قبولی در دانشگاه فقط به خواندن کتابهای درسی و کمک درسی محدود شده اند و این امر نشان دهنده ناکارآمدی نظام آموزشی کشور است.
وی بر لزوم اجرای برنامه های فرهنگی توسط نهادهای متولی امور فرهنگی در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی و مطالعه تاکید کرد و اظهار داشت: اجرای چنین برنامه هایی می تواند در آشتی مردم با کتاب و جذب مخاطب موثر باشد.
کتاب یکی از مهمترین ابزارهای انتقال پیام ،فرهنگ و تمدن از نسلی به نسل دیگر و وسیله کمال و تفکر و جزء لاینفک دنیای علمی امروز به شمار می رود که جوامع پیشرفته با علم به این موضوع نسبت به گسترش فرهنگ مطالعه و تسهیل دستیابی به منابع مطالعاتی برای شهروندان به صورت هدفمند مسیر رشد و تعالی و بالندگی جامعه را هموار می سازند.
کتاب حتی در روزگار پیشرفت های چشمگیر بشر در عرصه های دانش و نوآوری و فرهنگ نه تنها اهمیت خود را از دست نداده بلکه ابعاد گسترده تر و تازه تری یافته است بی گمان آنان که گامهای بلندی در وادی پیشرفت در زمینه های گوناگون برداشته اند هرگز با کتاب و کتابخوانی بیگانه نبوده اند و مطالعه را به عنوان یک عنصر اصلی و ضروری در زندگی خود دانسته اند.
شوربختانه در کشور ما با آن سابقه و پیشینه کهن و وجود دانشمندانی که آوازه جهانی داشته اند و اهل علم و مطالعه بوده اند کتاب از جایگاه شایسته ای در جامعه ما برخوردار نیست و هنوز مطالعه به عنوان یک نیاز دائمی برای همگان مطرح نمی باشد این مسئله با توجه به چنان پیشینه درخشان در خور تامل فراوان است.
انتهای پیام/س