مدیرکل تالیف کتب آموزشی با بیان اینکه سطوح آموزشی به سه دسته تقسیم می‌شوند گفت: دسته اول شامل پایه های یادگیری است که در دوره ابتدایی باید به آن پرداخته شود. در این دوره آموزش ها فقط کاربرد عینی و کوتاه مدت ندارد، دانش‌آموز باید در دوره ابتدایی برای اینکه یک زندگی موفق همراه با یادگیری مادام العمر داشته باشد آماده شود. خواندن همراه با درک و فهم، نوشتن و ارائه مطلب، حساب کردن، مهارت های فرآیندی شامل مشاهده کردن، جمع آوری اطلاعات، برقراری ارتباط در جامعه، انجام کار گروهی و کار تیمی از بنیاد های اساسی یادگیری در دوره ابتدایی هستند.
امانی طهرانی با بیان اینکه دوره اول متوسطه آموزش عمومی نام دارد اظهار کرد: هنگامی که نوجوانان وارد دوره دوم متوسطه می شوند؛ برحسب هدایت تحصیلی گروهی وارد شاخه نظری، گروهی وارد شاخه فنی و گروهی هم وارد شاخه کار و دانش می شوند.
اسدالله عباسی عضو هیئت رئیسه مجلس در ادامه این برنامه گفت: در خصوص اجرای سند تحول آموزش و پرورش اقداماتی را شروع کردیم و در حال نزدیک شدن به نقطه مطلوب هستیم، اما کتب درسی همچنان نتوانسته است که با زندگی دانش آموزان تطبیق پیدا کند. چالش ما جایی آغاز می شود که بخش زیادی از دانش آموزان با کتب درسی همراهی نمی کنند و انگیزه لازم را برای یادگیری آن ندارند.
عباسی با طرح این سوال که آیا متناسب با تغییر محتوای آموزشی، به معلمان هم آموزش لازم داده شده تا این کتب را تدریس کنند ادامه داد: اینجاست که حلقه مفقوده ای را می‌بینیم که باید پر و خلاهای آموزشی جبران شود.
امانی طهرانی در دفاع از محتوای کتب آموزشی گفت: هنگامی استانداردهای آموزشی معنا پیدا می کنند که همه اجزای سیستم آموزشی را با یکدیگر ببینیم. کتب درسی سه تراز علمی، تراز هنر آموزشی و تراز ارزشی را رعایت کرده اند. بر اساس پژوهش‌های انجام شده این اعتقاد را داریم که در تمامی کتاب آموزشی به هنر آموزش توجه لازم شده است.
وی با بیان اینکه در تمام کتاب های درسی به انگیزه دانش‌آموزان توجه لازم شده تصریح کرد: متاسفانه اشکال جای دیگریست؛ بین محتوای کتب درسی تصویب شده و دروسی که در عمل در کلاس های درس آموزش داده می شود، شکاف وجود دارد.
مدیرکل تالیف کتب درسی در تشریح این شکاف اظهار کرد: شکاف بین دروس مصوب و دروسی که در کف کلاس ها تدریس می شود به سه دلیل ایجاد شده است؛ فضای کلاس‌ها، تراکم بالای دانش آموزان و تخصص معلمان. این عوامل تعیین می‌کند که در عمل چه میزان از محتوای کتب درسی اجرایی می‌شود.
امانی طهرانی با مقایسه کتب درسی نظام آموزشی کشورمان با کتب درسی نظام آموزشی ژاپن افزود: چه بسا کتب درسی آموزشی ما بیشتر با زندگی دانش‌آموزانمان مرتبط باشد؛ ضعف ما در محتوای کتب درسی نیست؛ بلکه باید روی محیط آموزشی، تخصص معلمان و تراکم دانش آموزان بیشتر کار کنیم. وقتی آهنربایی به نام کنکور وجود دارد که تمام اهداف آموزشی را به سمت خود جذب می کند، دیگر نباید اشکالات نظام آموزشی را به محتوای کتب درسی مرتبط دانست. در چنین فضایی است که والدین از معلمان، تست و آزمون برای کنکور را می خواهند. در حالی که ما در کتب آموزشی ۲۰ فعل فعالیتی همچون بخوانید، پیدا کنید و آزمایش کنید را داریم.
ابراهیم سحرخیز معاون سابق وزارت آموزش و پرورش در ادامه برنامه طی گفتگوی زنده تلفنی با اشاره به اینکه با توجه به تعریف یونسکو از سواد باید آموخته های ما منجر به تغییر در زندگی شود گفت: متاسفانه تغییرات مورد انتظار با توجه به برنامه‌های درس ملی و سند تحول اتفاق نیفتاده است .
وی با بیان اینکه در کتاب‌های درسی سایه کنکور حاکم است و پژوهش محور نیست خاطرنشان کرد: متاسفانه معلم در تدوین کتاب های درسی مشارکت ندارد و نظام ارزیابی ما هنوز نمره محور است.
معاون سابق وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه سه دهه طول کشید تا سند تحول تدوین شود، لذا نظام کهنه ما تقلیدی و وارداتی بود تصریح کرد: چرا دوستان ما از سال ۹۲ تا ۹۷ زیر نظام‌های سند تحول را معطل گذاشته اند ؟ چرا زیر نظام هدایت تحصیلی که باید به سمت فنی و حرفه ای باشد مسکوت گذاشته شده است ؟ در پیش دانشگاهی تمام آموزش و پرورش برای کنکور بسیج شده بودند.
سحر خیز با اشاره به اینکه باید در تولید محتوای درسی معلمان مشارکت داشته باشند گفت: مشارکت ارگانیک و نظام‌مند نداریم لذا باید معلم ، دانش آموزان و گروه های آموزشی را جدی بگیریم .
وی با اشاره به اینکه آزمون زدایی از دوره ابتدایی باید انجام شود افزود: می‌توانیم تدوین بهتری را در خصوص کتاب های دوره سه ساله اول داشته باشیم ، منکر نقایص سند تحول نیستیم، اما این سند بعد از سه دهه نوشته شد. البته توانست جلوی زیانی را بگیرد که در پیش دانشگاهی اتفاق می افتاد.
معاون سابق وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه به مولفه های برنامه درسی باید نگاه سیستمی داشته باشیم ادامه داد : بحث تربیت معلم و نظام ارزشیابی هنوز به عنوان مطالبات جدی سند تحول دیده نشده و نگاه‌ها به صورت جزیره‌ای است.
اسدالله عباسی عضو هیئت رئیسه مجلس در بخش دیگری از این برنامه با اشاره به اینکه 14 میلیون دانش آموز با بیش از یک میلیون فرهنگی داریم اظهار کرد: کتاب های درسی باید با ویژگی های اجتماعی، فرهنگی و زندگی دانش‌آموزان سنخیت داشته باشد ،دانش آموزان باید مهارت زندگی، کار و پایه علمی به منظور ورود به دانشگاه را داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه محتوای تنظیم شده در کتب درسی باید با ذائقه دانش‌آموزان همخوانی داشته باشد ادامه داد: آخر مهرماه است و طی بازدیدی که از یک دبیرستان کار و دانش داشتم، متاسفانه هنوز کتب درسی به دست دانش آموزان نرسیده بود و یا معلمان آموزش ضمن خدمت نمی بینند تا اطلاعات با شیوه مناسب تدریس شود، مگر می شود دبیر زبان انگلیسی که 17 سال در این درس کار کرده است را معلم ریاضی کرد، ما نتوانسته‌ایم امور را به شکلی تدوین و تنظیم کنیم که برآیند و اثر خوبی داشته باشد ، باید معلم آموزش های لازم و انگیزه لازم را برای تدریس داشته باشد .
امانی طهرانی با اشاره به اینکه پروژه چند تألیفی را به طور جدی دنبال می‌کنیم افزود: شوک بزرگی به نظام آموزش و پرورش در سال ۹۱ وارد شد، لذا با دید کارشناسانه فاز همسوسازی را پیش بردیم تا کم ترین آسیب به دانش‌آموزان و بیشترین بهره برداری صورت گرفته باشد.
وی با اشاره به اینکه ۸۳ درصد مدرسه های ما آزمایشگاه در دوره دوم متوسطه دارند، گفت: بین کتاب درسی و برنامه درسی باید تمایز قائل شد، طراحی برنامه درسی به معنای تولید برنامه و تدوین برنامه به معنای تولید مواد آموزشی است.
محمود مهرمحمدی عضو هیئت علمی دانشگاه تصریح کرد: متاسفانه برنامه سند تحول بنیادین شش سال پیش اتفاق عجیب و نا به جایی را در آموزش و پرورش به وجود آورد. تغییر ساختار به ۶ بعلاوه ۶ چنان بود که شوک بزرگی به آموزش و پرورش وارد کرد،کتاب درسی در انحصار دولت و سازمان پژوهش است، لذا ما نیازی به کتاب ملی درسی نداریم، کتاب درسی را باید به عنوان یک عنصر آزاد کرد.