سکوت؛ تنها واکنش مدعیان حقوق‌بشر به قتل جمال خاشقجی

به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از المنار، عبدالباری عطوان، روزنامه‌نگار و تحلیلگر مشهور عرب گفت کشورهای غربی که به دنبال قراردادهای تجاری و منافع خود هستند و برابر جنایات عربستان سعودی سکوت کرده‌اند درباره مسئله جمال خاشقجی نیز اقدامی نخواهند کرد.

عطوان در گفتگو با المنار درباره سناریوهای احتمالی درباره جمال خاشقجی گفت: «به نظر من سوال‌های بسیار مهمی درحال حاضر مطرح است. آیا عملا جمال خاشقجی داخل سفارت یا کنسولگری عربستان سعودی در استانبول کشته شده است؟ آیا پس از کشته شدن او را به هواپیما و از آنجا به عربستان منتقل کرده اند؟ آیا هنوز به عنوان مثال در یکی از محله های استانبول زنده است؟ آیا پس از آنکه از کنسولگری خارج شده کشته شده است ؟ تا این لحظه دقیقا نمی دانیم چه رخ داده است و مسئولان ترکیه‌ای می‌گویند کشته شده است و گزارشی وجود دارد که می‌گوید جسد او قطعه قطعه و از سفارت خارج شده است. همچنین گزارشی وجود دارد که می‌گوید پانزده نیروی امنیتی سعودی با دو هواپیما به استانبول رفته و از آنجا به کنسولگری رفته‌اند همان زمانی که جمال خاشقجی روز سه شنبه گذشته در آنجا بوده است و آنها پس از ورود به کنسولگری به سرعت آنجا را ترک کرده‌اند. آیا آنها او را با خود برده اند؟ چرا ترکیه هویت آنها را فاش نکرده است؟ چرا آنها را بازرسی نکرده است و یا بررسی نکرده است چه چیزی داخل این چمدان‌هایی است که آنها با خود برده‌اند؟

بیشتر بخوانید: قتل خاشقجی رسوایی بزرگ بین‌المللی برای سعودی‌هاست

وی در ادامه افزود: رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه سخنرانی کرد و گفت ما منتظر تحقیقات هستیم. در واقع هنوز دقیقا نمی دانیم چه اتفاقی افتاده است و حتی رئیس جمهور اردوغان ابراز امیدواری کرد او همچنان زنده باشد و ابهامات بیشتری به این تحقیقات داد. آیا جمال خاشقجی کشته شده است ؟ آیا شکنجه شده است و آیا جسد او قطعه قطعه شده است؟ آیا او را در چمدانی دیپلماتیک به خارج از ترکیه منتقل کرده‌اند؟ آیا هنوز در ترکیه است یا خارج از این کشور است؟ از چه مسیری ترکیه را ترک کرده است ؟ از طریق فرودگاه استانبول یا از طریق دریا مثلا به قبرس یا لبنان رفته است؟ اینها سوالاتی است که هنوز هیچ پاسخی برای آنها در اختیار نداریم و این مسئله‌ای است که به نظر من وظیفه مقامات ترکیه است که باید به این سوالات پاسخ دهند.»

عطوان در پاسخ به اینکه عملکرد عربستان سعودی چگونه قابل توجیه است و آیا چنین سطحی از بی‌توجهی به قوانین بین‌المللی و حقوق بشر قابل تحمل است و چگونه این جسارت و وقاحت عربستان سعودی در برخورد با مسئله جمال خاشقجی توصیف می شود، تاکید کرد: «ما تا این لحظه نمی‌دانیم که چرا جمال خاشقجی به کنسولگری عربستان در استانبول رفته است. او می‌داند که این کنسولگری در حاکمیت عربستان سعودی قرار دارد و هیچ کسی نمی تواند به آن حمله کند. اما بر اساس شناختی که من از جمال خاشقجی دارم و می دانم او با سفارت عربستان سعودی در واشنگتن و با شاهزاده خالد بن سلمان سفیر عربستان سعودی در آمریکا و برادر محمد بن سلمان چهار بار تماس گرفت. شاید این دیدارها و همچنین نرمش عربستان سعودی برای اجازه دادن به پسرش صلاح برای ترک عربستان یا حتی همسر اول او برای خارج شدن از عربستان -چرا که پیش از آن چنین اجازه‌ای به آنها داده نمی شد- موجب شده است با اطمینان به کنسولگری عربستان در استانبول برود. تردیدی وجود ندارد بازداشت شخصی که برای حل مسائل مربوط به خانواده مراجعه می کند جرم به شمار می رود و به هیچ وجه قابل قبول نیست یعنی این سفارت باید برای کسانی که به آن می روند ایمن باشد.»

وی درباره تاثیر این حادثه بر روابط بین ترکیه و عربستان سعودی گفت: «اگر عربستان سعودی عملا پشت این اقدام قرار داشته باشد مسئله‌ای که هنوز تایید رسمی از طرف ترکیه صورت نگرفته است، به نظر من می خواهد دو پیام را بدهد. پیام اول، از طریق گزینش شخصی مشهور و معروف در سطح عربی و جهانی مانند جمال خاشقجی می خواهد به مخالفان سعودی بگوید به هیچ وجه با آنها مسامحه نخواهد کرد و عربستان سعودی تغییر کرده است و کسی که با ما نباشد علیه ماست و همه اقدامات لازم از جمله شاید ربوده شدن و کشته شدن علیه او صورت خواهد گرفت. پیام دوم این است که می خواهد بیشترین سطح ممکن از خبرسازی رسانه‌ای را در چارچوب طرح خود به منظور دستیابی به همه مخالفان و ترساندن و به وحشت انداختن آنها به کار بگیرد. نکته دیگر به خود ترکیه مربوط است. روابط ترکیه و عربستان به هیچ وجه خوب نیست و ترکیه به پناهگاهی برای مخالفان سعودی و فعالان یمنی مخالف عربستان سعودی و همچنین مخالفان مصری با عربستان سعودی تبدیل شده است و با این پیام می خواهد بگوید ترکیه دیگر امن نیست و پناهگاه امنی برای مخالفان عربستان سعودی نیست. بنابراین به نظر من آسیبی که این بحران به ترکیه می رساند کمتر از آسیبی که به عربستان سعودی می رسد در صورتی که مدارکی در دست باشد که عربستان در این مسئله دست داشته است، نخواهد بود. بنابراین ترکیه به امنیت و ثبات و شهرت مناسب امنیتی در منطقه و در سطح جهان نیاز دارد اما اگر این شهرت دچار خدشه شود تاثیر منفی بر برداشت‌ها در خصوص امن بودن ترکیه چه برای سرمایه‌گذاری یا فعالان رسانه ای یا حتی گردشگری این کشور خواهد داشت. این خطر اساسی است که ترکیه را تهدید می‌کند.»

بیشتر بخوانید: عربستان با حمایت آمریکا اقدامات سرکوبگرانه‌اش را حتی خارج از مرز‌ها به اجرا می‌گذارد

وی درباره میزان خسارتی که به عربستان سعودی وارد می شود به ویژه به چهره اصلاح طلبی که محمد بن سلمان برای تثبیت آن تلاش می‌کند به ویژه با در نظر گرفتن ماجراجویی‌های شکست خورده‌ای که محمد بن سلمان مرتکب شده است از جمله ربودن یا بازداشت سعد الحریری، نخست‌وزیر لبنان، ماجراجویی‌های محمد بن سلمان در یمن و سیاست‌های داخلی او به ویژه در خصوص معارضان و فعالان حقوقی سعودی اعلام کرد: «بله وجهه عربستان خدشه‌دار خواهد شد و متضرر خواهد شد چرا که همانطور که گفتم جمال خاشقجی یک چهره رسانه‌ای و سیاسی برجسته بود و مردی بود که در واشنگتن پست مطلب می نوشت و از آزادی‌ها و حقوق زنان در عربستان سعودی صحبت می کرد و کسی بود که با هرگونه فساد مبارزه می کرد و اینها موجب شده بود شهرتی جهانی پیدا کند. بنابراین معتقدم وجهه عربستان سعودی آسیب خواهد دید اما آنچه می خواهم بگویم این است که پس از اقدام عربستان سعودی در بازداشت سعد الحریری به عنوان مثال چه اتفاقی افتاد ؟ پس از ربودن بیش از سه شاهزاده که در غرب بودند چه اتفاقی برای عربستان افتاد؟ به عنوان مثال پس از جنگ یمن چه اتفاقی برای سعودی افتاد؟ بسیار ناچیز بوده است. قراردادها اولویت بیشتری از حقوق بشر دارند. جهان غرب که من بیش از چهل سال است در آن زندگی می کنم اینگونه است. به عنوان مثال اسپانیا از تصمیم خود برای متوقف کردن صادرات سلاح به عربستان سعودی عقب نشینی کرد. آلمان نیز انتقاد از نقض حقوق بشر در عربستان سعودی را متوقف کرد و معتقدم تماس‌های دیپلماتیک برای حل و فصل اوضاع با کانادا وجود دارد.»

عطوان ادامه داد: «ترامپ که ادعا می کند از عربستان سعودی انتقاد می‌کند و می‌گوید به آنها گفته است که اگر ما نباشیم عربستان دو هفته هم دوام نمی آورد، تا این لحظه چه واکنشی نشان داده است؟ همه آنچه از طرف آمریکا صادر شده است این بود که دولت آمریکا اوضاع را دنبال می کند و اطلاعات کافی درباره این مسئله در اختیار ندارد. به نظر من بله آسیب وارد می شود اما نباید آن را بزرگ جلوه دهیم چرا که این جهان، متاسفانه جهانی پولی و مادی است که به دنبال قراردادها می‌گردد و آنها را بر حقوق بشر ترجیح می دهد و همه آنچه در غرب درباره ارزش حقوق بشر گفته می شود نباید آن را به طور کامل باور کنیم و اولویت‌های دیگری برای آنها وجود دارد که همان قراردادهای اقتصادی است.»

انتهای پیام/