به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ تبریز با دارا بودن بیشترین تعداد هیئت‌ها که به شهر ام الهیئات معروف است، می‌تواند پایلوتی برای عزاداری سایر شهر‌های کشور باشد به شرطی که دسته جات خیابانی شهر بیش از پیش ساماندهی شده و جوانان رغبت بیشتری به عزاداری در مساجد و بازار داشته باشند که این مسئله نیز در سایه فرهنگ سازی صحیح عملی می‌شود.
بزرگ‌ترین بازار مسقف جهان از دوران صفویان تا به امروز در ایام سوگواری اباعبدالله الحسین رخت سیاه بر تن کرده و میعادگاه عاشقان حسینی می‌شود.
بازار تبریز و حاشیه‌هایش همیشه در زندگی مردم این شهر مهم و تاثیرگذار بوده است، از زمان ساخت و گره خوردن به جاده ابریشم تا جریا‌ن‌سازی در روند انقلاب مشروطه و بعد از آن در لایه‌های مختلف زندگی مردم، بازار تبریز همواره بوده و دیده شده و نقش تاریخی خود را استمرار بخشیده است.
بازار تبریز در طول تاریخ نبض فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی و مذهبی بود و یکی از مراسم‌های ویژه در بازار، عزاداری در محرم است که دسته‌های مختلف عرب، عجم و زنجیرزنان در این مکان گرد هم می‌آیند.
آیین‌های مذهبی و دینی در تبریز، شهر اولین‌ها با آداب و رسوم و جلوه‌ای خاص که مختص این منطقه است، برگزار می‌شوند، از جمله این مراسم‌های معنوی، برگزاری آیین‌ها و سوگواری‌های ماه محرم است، که با شکوه، شور و شوق اصول خاصی، که ریشه در باور‌ها و اعتقاد‌های دینی مردمان این سرزمین دارد، برگزار می‌شود.
با این وجود، یکی از مکان‌های اصلی برگزاری این آیین‌های مذهبی، بازار تبریز است، که بر اساس مستندات موجود، و به گفته محققان و اساتید دانشگاه، این مکان از بدو شکل‌گیری تا به امروز، به عنوان مهم‌ترین مرکز فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی بوده، که یکی از این آیین‌های مذهبی مهم، هم برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم در این مکان اقتصادی و تجاری بوده است.
پیش از آغاز ماه محرم بازار تبریز رنگ و بوی دیگری به خود گرفته و تمام گذر‌های آن حسینی می‌شوند. پرچم‌های سیاه و سبز در و دیوار و حجره‌های عاشقان حسینی را آراسته کرده و لباس‌های مزین به نام امام حسین (ع) و پرچم و سربند‌های سیاه بیش از هر چیزی در حجره‌های بازار خودنمایی می‌کند و در این ایام خرید و فروش می‌شود. بازاریان هم حجره‌های خود را برای پذیرایی از دسته‌های عزاداری و مهمانان امام حسین (ع) آماده می‌کنند.
در آستانه ماه محرم و به ویژه روز‌های هشتم تا دوازدهم محرم، بازار تبریز حال و هوای دیگری پیدا می‌کند.
با این وصف، هر ساله چند روز قبل از شروع ماه محرم و همزمان با فرارسیدن ایام سوگواری عزای حسینی، بازاریان تبریز، با نصب پرچم‌های سیاه و سبز، در و دیوار و حجره‌ها و به ویژه با پوشیدن لباس سیاه، مزین به نام امام حسین (ع) و یاران ایشان، ارادت خود را به اباعبدالله الحسین (ع) و حفظ اندیشه‌های حسینی اعلام می‌کنند.
در آستانه ماه محرم و به ویژه روز‌های هشتم تا دوازدهم محرم، بازار تبریز حال و هوای دیگری پیدا می‌کند. بر همین اساس فقط کافی است در این لحظه‌ها سری به بازارچه‌ها، تیمچه‌ها و سراهای، بزرگ‌ترین بازار مسقف جهان بزنید.
آنچه که بر زیبایی بازار تبریز می‌افزاید، عزدارای هئیات اصیل محلات قدیمی شهر به سبک سنتی و مخصوص به خود است که همه ساله این هئیات سنتی در ایام محرم به ترتیب محلات، با حضور در بازار عزاداری کرده و پرچم امام حسین (ع) را بالا نگاه می‌دارند.
محلات قدیمی و اصیل تبریز همچون نوبر، خیابان، کوچه باغ، اهراب، ششگلان و بیش از ۲۰ محله دیگر با اینکه این روز‌ها با اسامی دیگری از آن‌ها در تبریز یاد می‌شود، اما به رسم دیرین با نام قدیمی خود در بازار حضور می‌یابند و به سبک خود ندای لبیک یا حسین سر می‌دهند.
یکی از نکات جالب و قابل توجه عزاداری محلات در بازار، ترکیب منظم هئیت هاست؛ به طوری که هر محله، سه دسته عرب، عجم و زنجیززن دارد که با ورود محله به محل عزاداری در بازار به ترتیب وارد بازارچه و تیمچه‌ها شده و عزادارای می‌کنند که غالبا در بازار مظفریه (بازار فرش فروشان) به کار خود پایان می‌دهند.
نخست دسته عرب محله با لباس‌هایی سر تا پا مشکی به سبک اعراب وارد بازار شده و با نظم و سبک خاص دو دستان خود را بر سینه هایشان می‌کوبیند، سپس دسته عجم که کت و شلوار بر تن دارند به صورت آرام و منظم با یک دست بر سینه می‌کوبیند و در پایان زنجیرزنان آن محله، بر کار محله در روز عزاداری خاتمه داده و هئیت‌ها به محله خود باز می‌گردند تا در مساجد عزاداری کنند.
البته شبیه خوانی، شمع افزونی، تعزیه گردانی و چندین عزاداری دیگر نیز در بازار تبریز صورت می‌گیرد که می‌توان شبیه خوانی محله شتربان با پوست شیر جنگلی در عاشورای حسینی را از بارزترین شبیه خوانی‌ها در بازار نام برد.
به هر حال آنچه در این خصوص مهم است این است که، بازار تبریز، و به بیان دیگر بزرگ‌ترین بازار مسقف جهان و نخستین بازار جهان که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده، در ایام محرم بیش از هر زمان دیگری شلوغ و پرتردد می‌شود.
بدین گونه، با این اوصاف بنیان اولیه بازار تاریخی تبریز به صدر اسلام بر می‌گردد که گواه این مطلب واقع شدن مسجد جامع کبیر شهر در همجواری بازار است که در این میان گذر جاده ابریشم از شهر و بازار تبریز، اهمیت موضوع را به اثبات می‌رساند.
از این رو، به عقیده کارشناسان حوزه گردشگری، مجموعه بازار تاریخی تبریز شامل زیر مجموعه‌های مختلف تجاری، مذهبی، فرهنگی و بهداشتی و ورزشی و سکونت برای تجار دیگر شهر‌ها در خود بازار و خانه‌های تاجران مقیم در اطراف بازار بوده است. در چنین مجموعه‌ای چگونگی ارتباط عناصر مجموعه با یکدیگر حائز اهمیت است.
اغلب مورخان و جهانگردان که از قرن چهارم هجری تا عهد قاجار از تبریز دیدن کرده‌اند اسناد و مدارک مهم و با ارزشی را درباره بازار و وضعیت اقتصادی تبریز از خود بجا گذاشته‌اند که در این ارتباط می‌توان از شخصیت‌های فوق به مقدسی، یاقوت، مارکوپولو، ابن بطوطه، حمدا... مستوفی، کلاویخو، جان کارت رایت انگلیسی، شاردن و جملی کارری و... اشاره کرد.
محققان در این خصوص معتقد هستند: «معیار عزاداری‌های رسمی و عمومی در تبریز بر مبنای آیین‌های سوگواری محرم در بازار جهانی تبریز است.
به هر حال نتایج یافته‌های این پژوهشگران نشان می‌دهد: «بازار تبریز با دارا بودن قابلیت‌های ویژه خود و با مدیریت و سازماندهی مناسب از سوی مجریان امر می‌تواند، به یک قطب گردشگری مذهبی تبدیل شود که از زوایای مختلف از جمله تبلیغ و ترویج شعاعر اسلامی و دینی، جذب توریسم از سراسر جهان، رونق اقتصادی و اجتماعی و سیاسی توسعه یابد».
به عقیده کارشناسان حوزه شهری، در سال‌های اخیر با ثبت جهانی بازار تبریز در یونسکو به عنوان بزرگ‌ترین بازار زیبا و سرپوشیده جهان، گردشگران مذهبی نیز در این ایام در عزاداری‌های بازار به چشم می‌خورند، که در ترویج آیین‌های حسینی در کشور‌های آسیای میانه و قفقاز و مسلمانان اروپا و ترکیه تاثیرگذار بوده است.
در حقیقت، اوج ایام عزاداری در بازار تبریز، از روز هشتم تا دوازدهم محرم است، که در این ایام تمام حجره‌ها و مغازه‌ها تعطیل هستند، و مهم‌ترین دسته‌های عزاداری در بازار تبریز را هم به رسم دیرین عجم‌ها تشکیل می‌دهند، عجم‌ها با جوراب و کفش، کت و شلوار و با پیشانی‌بند سیاه عزاداری می‌کنند.
عزاداری در بازار تبریز آبان ماه سال ۹۱ با حضور مسئولان کشوری در تبریز ثبت ملی رسید.
آیین‌های مردم این هم با درهم تنیدگی ویژه خودشان با بازار و بازاریان، سال‌هاست که به حیات خود ادامه داده‌اند و بی‌شک محرم و عزای حسین (ع) یکی از مهم‌ترین آیین‌هایی است که در بازار تبریز شکلی ویژه به خود گرفته و هنوز و همه ساله مشتاقان بسیاری را جلب می‌کند.
انتهای پیام/ش