بوشهری‌ها عزاداری سرور و سالار شهیدان را با روضه خوانی شروع می‌کنند. شب اول، درباره فرا رسیدن ماه محرم، شب دوم درباره حضرت مسلم، شب سوم درباره طفلان مسلم، شب چهارم درباره حجه الوداع، شب پنجم در باره حر، شب ششم درباره علی اصغر (ع)، شب هفتم درباره حضرت علی اکبر (ع)، شب هشتم در باره قاسم بن الحسن (ع)، شب نهم درباره حضرت عباس (ع) و شب دهم درباره امام حسین (ع)، روضه‌خوانی می‌کنند.
پس از روضه خوانی عزاداری با نوای سنج و دمام آغاز می‌شود. دمام را هر کسی نمی‌نوازد، تنها افراد با تجربه می‌توانند دمام بزنند. سر دسته دمام زن‌ها به نام اِشکون زن راهنمایی دمام زن‌ها را برعهده می‌گیرد و با ریتمی متفاوت از دیگران دمام می‌زند.
سپس پا منبری یا ذکر خوانی آغاز می‌شود. فردی که پا منبری می‌خواند در پله اول منبر می‌نشیند و شروع به خواندن ذکر‌ها می‌کند و عزاداران هم در حالی که نشسته اند ذکر‌ها را تکرار می‌کنند.
بعد از پامنبری، آنگاه عزاداران دور یکدیگر حلقه می‌زنند و سینه زنی آغاز می‌شود. حلقه‌هایی که بُر نام دارد و با نظارت بُرساز یا سینه گردان تنظیم می‌شود. آنان که جوان‌تر ند یا کم تجربه در بُرهای انتهایی و با سابقه‌ها در بُرهای ابتدایی سینه می‌زنند.
نوحه خوان در وسط می‌ایستد و ۵ تا ۲۰ بر دور او تشکیل می‌شود. نوحه خواندن را پیش خوان شروع می‌کند تا نوحه خوان اصلی وارد میدان شود. سینه زن‌ها مانند موج دریا پاهایشان را به جلو و عقب می‌برند و به صورت دایره‌ای می‌چرخند. حرکت پای آنان با نوای نوحه خوان هماهنگی دارد.
نوحه خوان چهار تا پنج نوحه را می‌خواند و سینه زنان بخش‌های خاصی را تکرار می‌کنند. وقتی که نوحه خوانی به اوج رسید به نوحه خوان دستور واحد می‌دهد. سینه زن‌ها که پیش از این همزمان و با جلو و عقب بردن پا‌ها (برای دور خوردن) بر سینه می‌کوبیدند، به پیروی از دستور واحد فقط یک بار آن هم با جلو آوردن پا‌های راست به سینه می‌زنند و به این ترتیب ضربه‌های سینه زنی به نصف کاهش می‌یابد. در این قسمت نوحه‌های حماسی خوانده می‌شود و نوحه خوان تک خوانی می‌کند.پس از پایان واحد سینه زنی به پایان می‌رسد.
عبد الحسین احمدی ریشهری در کتاب سنگستان می‌نویسد این که چه کسی برای نخست بار (در بوشهر) اقدام به خواندن نوحه کرده بر ما روشن نیست. در این حال عبداله رئیسی یکی از پژوهشگران موسیقی بوشهرمی گوید: نوحه خوانی در بوشهر بیش از یک قرن قدمت دارد. به گفته او نوحه‌های بوشهری بیشتر جنبه حماسی دارد و در پرداختن به واقعه کربلا به جنبه حماسی آن پرداخته می‌شود.
وی اضافه می‌کند: قالب بیشتر نوحه‌ها غزل، مثنوی و قصیده است و فضایی بسیار معنوی را در ایام عزاداری به محافل می‌بخشد.
این محقق بوشهری از ناخدا عباس دریانورد و جهانبخش کُردی‌زاده به عنوان معروف‌ترین نوحه‌خوانان بوشهری یاد کرد و گفت: این دو نوحه خوان، نوحه‌ها را با شور و حال زیادی می‌خواندند.
ناخدا عباس دریانورد (۱۳۳۳- ۱۲۵۸ ش) خود اشعار نوحه را می‌سرود آهنگ بر آن می‌گذاشت و با شور بسیار می‌خواند. نوحه‌هایی که شور سراینده اش را در خود حفظ کرده است و نه تنها هنوز نوحه خوانان آن‌ها را می‌خوانند، بلکه در یاد و زبان مردم جریان دارد.
صدای گرم جهانبخش کردی زاده معروف به بخشو نیز همچنان در اذهان زنده است. صدایی گرم و پرشور که گذشت سال‌های متمادی چیزی از آن کم نکرده است. بخشو فقط در یاد قدیمی‌ها نیست بلکه جوانانی که فقط صدای ضبط شده اش را شنیده اند، می‌شناسند. جوانانی که این روز‌ها نوحه‌های مختلف را با صدا‌هایی متفاوت می‌شنوند.
هر چند در سال‌های اخیر اشعار نوحه‌ها عوض شده و آهنگ‌ها هم، اما هنوز نوحه خوانان نوحه‌های آشنای قدیمی را می‌خوانند. نوحه‌هایی ماندگار. نوحه‌هایی از جنس شور و ارادت.
انتهای پیام/ک