خیابان تاریخی چهارباغ از زیباترین خیابان های شهر اصفهان که قرار است با طرح پیاده راه سازی با شکوه تر از گذشته میزبان اهالی اصفهان و گردشگران نصف جهان باشد.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان ،خیابان چهارباغ عباسی خیابان مهمی در قلب شهر اصفهان است که سرتا سر آن را بناهای تاریخی، مراکز تجاری و اداری در برگرفته، محور تاریخی پرتراکمی که قرن هاست فضای خاطره انگیزی برای مردم این شهر شده، از قدم زن زیر درختان کهنسالش و بازدید از بناهای تاریخی تا گذراندن اوقات خود در مراکز تفریحی و خرید از بازارهایش همه اینها جزیی از خاطرات مردم نصف جهان است که هر بار با گذر از چهارباغ خاطراتی از آن برایشان زنده می شود.
قرن یازدهم هجری بود که شاه عباس صفوی از میان باغ شهرهای ایران ، باغی را انتخاب کرد تا آن را به مکانی باشکوه و دلپذیر برای خاندان صفوی تبدیل کند و هنر عصر صفوی با عمارت هایی بزرگ و زیبا در دو طرفش نمایان شود. عمارت هایی که سالها عظمت، شکوه خاندان صفوی را به هرتماشاگری یادآوری می کردند که از میان این عمارت های باشکوه تنها عمارت هشت بهشت برای ما به یادگار مانده است.
خیابان چهارباغ معروف ترین شکل طراحی از باغ شهرهای ایران است که در معماری و طراحی خود هویت اصیل ایران و ایرانی را نشان می دهد.
ساختار متفاوت و وجود درختان کهنسال که به این محور تاریخی هویت داده اند، نمونه ای ارزشمند از طراحی مدرن دوره صفوی از دل باغ های ایران است که چشم هر بیننده ای را خیره می کند.
خیابان سرسبز و چشم نواز چهارباغ عباسی با قدمت چهارصد ساله خود در طول تاریخ از بلاها و آسیب ها دور نبوده چنانچه ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه با تخریب عمارتها، جداول، نقاشی های طاق نماها، دیوارها و قطع تعدادی از درختان کهنسال چنار سبب نابودی بخشی از تاریخ چهارباغ شد. اما همچنان چهارباغ به عنوان میراثی ارزشمند زنده ماند.
در برهه ای دیگر، تاریخ به این خیابان روی خوش نشان داد؛ چنانچه از شکل و طراحی آن برای ساخت خیابان دیگری استفاده شد و مهر هویت تاریخی این خیابان در خیابانی به نام چهارباغ پایین زده شد و تا شمال آن امتداد یافت.
هر چند سالهای بسیاری است که از جلوه و شکوه چهارباغ کاسته شده و از تعداد درختان کهنسال چنار کم شده اما به عنوان یکی از قدیمی ترین، پویاترین و مهم ترین تفرجگاه ها و مراکز ماودات جمعی شهر تاریخی اصفهان همچنان محل رفت و آمد اهالی اصفهان و بسیاری از گردشگران، جهانگردان است که از زیبایی بی نظیرش، آرامش، فضای خرم و سایبان های دلپذیر درختان بلندش استفاده می کنند و اوقات خوشی را در آن جا می گذرانند.
سال ها از عمر این خیابان خاطره انگیز گذشت تا اینکه یکی از دستاوردهای مهم عصر فناوری وارد چهارباغ شد. عابرین که سالها به آرامش، هوای پاک چهارباغ خو گرفته بودند باید به وجود فناوری جدیدی به نام خودرو عادت می کردند. خودروها در قسمت سواره رو چهارباغ آمده بودند تا رفت و آمد و دسترسی به نقاط مرکزی شهر آسان تر شود. هوای پاک کم کم ازکالبد چهارباغ بیرون رفت و دیگر از رفت و آمد چهارپایان خبری نبود، فضای چهارباغ از تجمع خودروها و صدای بوقشان پر شده بود. کم کم برای استراحت عابران صندلی های مدور ساخته شد تا بتوانند ساعاتی را زیر سابیان های درخت های کهن آن بگذرانند اما با وجود این تغییرات، چهارباغ هنوز جایگاه خود را در قلب مردم نصف جهان حفظ کرده بود و همچون گذشته در میان خیابان های شهر همان خیابانی بود که بیشتر به دل می نشست.
اما پس از گذر سال ها عبور خودرو در خیابان چهارباغ، بالاخره روزی رسید که قرار شد تا یک روز در هفته از ورود خودروها به خیابان جلوگیری شود مسئولان از طرحی به نام سه شنبه های بدون خودرو سخن می گفتند.
دو سال از اجرای این طرح می گذرد و چهارباغ هر سه شنبه به یاد سال های دور در سکوت دلنشینش از عابران امروز پذیرایی می کند.
استان اصفهان یکی از مهم ترین قطب های گردشگری تاریخی ایران است که در دهه های اخیر توسعه صنعت گردشگری روح اماکن و ارزشمندش را جلا بخشیده است. آری! میراث های گرانبها از معماری ایرانی اسلامی که حافظه گردشگران بسیاری از آن سیراب شده و خواهد شد.
طرح پیاده راه سازی چهارباغ اتفاق خوشایند و کم نظیری در توسعه صنعت گردشگری اصفهان است و در آینده شکلی زیبا و متفاوت را از قلب یکی از شهرهای تاریخی جهان نشان می دهد که در حافظه مردم و میلیون ها گردشگر ثبت خواهد شد و بیش از پیش گردشگران از قدم زدن و گذراندن اوقات فراغت در آن لذت خواهند برد.
به همین دلیل در یکی از روزهای گرم تابستان به چهارباغ سری زدم تا از نزدیک در جریان موضوع قرار بگیرم و با شهردار منطقه یک که برای بازدید طرح در حال ساخت پیاده راه سازی به چهارباغ رفته بود، گفتگو کنم.
شهردار منطقه یک اصفهان در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، درباره این طرح گفت: هدف از این طرح توسعه گردشگری در خیابان چهارباغ است. در اسناد بالادستی پیاده راه شدن چهارباغ در حد فاصل میدان امام حسین (ع) تا میدان انقلاب مطرح شده که از سال 96 عملیات این طرح آغاز شد.
مهین شکرانی ادامه داد: در اجرای طرح پیاده راه سازی ابتدا میدان و سپس پیاده راه سازی بخش شرقی چهارباغ و در مرحله آخر عملیات اجرایی پیاده راه سازی کل چهارباغ آغاز شد که حدود سه ماه از اجرای آن می گذرد.
وی با اشاره به اینکه این طرح شامل دو پیاده روی شرقی و غربی است تصریح کرد: منظور از پیاده روی شرقی و غربی مسیرهایی است که در گذشته آسفالت بود و خودروها بر روی آن حرکت می کرد و قرار است به محل تردد عابران تبدیل شود.
شکرانی با اشاره به اینکه زمان برگزاری فیلم کودک و نوجوانان بخشی از عملیات اجرایی پیاده روسازی تمام می شود، افزود: این طرح بزرگ است و طول خیابان 1100 متر است. عملیات اجرایی سنگفرش و جابه جایی تاسیسات شهری بخش زمان بری داشته، اجرای هر چه سریع تر این طرح دغدغه شهرداری بوده و هست به طوری که شهردار اصفهان تاکید کرده است که با سرعت و کیفیت این کار انجام شود.
شهردار منطقه یک اصفهان ادامه داد: از لحاظ مبلمان و طراحی شهری به سابقه تاریخی شهر اصفهان در نظر گرفته شده است و مشخصات طرح چهارباغ قدیم در طراحی این محور رعایت شده و قرار براین است در محور میانی آب نماها و حوض هایی که در گذشته بوده احیا شود.
مهین شکرانی از ادامه این طرح در خیابان سپاه خبرداد و گفت: در آینده این طرح در خیابان سپاه به میدان امام اجرا می شود. در محور پیاده راه سازی از طریق خیابان سپاه به میدان امام متصل می شود و از میدان انقلاب تا میدان نقش جهان یک محور گردشگری ایجادخواهد شد.
رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی اصفهان نیز در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، گفت: بحث پیاده راه سازی یکی از موضوع های بسیار مهم در کشورهای توسعه یافته به ویژه کشورهایی است که بستر فرهنگی تاریخی دارند.
شیرین طغیانی جسارت ورود به پیاده روسازی در این دوره را که نقش ترافیکی آن قوی است قابل تقدیر دانست و افزود : شهر اصفهان با بستر فرهنگی تاریخی و موقعیتی که در زمینه شهرسازی در بطن خود داراست و با وجود معماری باارزش ظرفیت بالایی در ایجاد پیاده رو دارد.
وی با تاکید بر اینکه بحث پیاده راه سازی یکی از مهم ترین مباحث برای شهرهای تاریخی جهان است، گفت: حضور چنین فضاهایی چه برای ساکنان خود شهر و چه گردشگرانی که به شهر آمده اند بسیار مهم است.
رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی اصفهان ادامه داد: بنابراین شهر اصفهان با همه ظرفیت هایی که دارد طرح مسیر فرهنگی تاریخی پیاده رو یا ترکیبی از محوریت پیاده و خودرو برای آن در نظر گرفته شده است.
به گفته طغیانی پیاده راه ها به عنوان محوری که مردم را تشویق می کنند ظهور و بروز بیشتری داشته باشند از مهم ترین مسیرهایی هستند که براساس طراحی شهری انسان محور به ظرفیت های انسانی شهر کمک می کنند و مردم برای فراغت و کار می توانند از آن استفاده کنند بنابراین مردم حضور بیشتری در این پیاده راه ها خواهند داشت.
وی ادامه داد: در دنیای کنونی که حمل و نقل به شدت شهرها را احاطه کرده است به نظر می رسد که ابعاد هویتی پیاده راه ها در فضای شهری می تواند مردم را به حضور در این فضاها ترغیب کند.
رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی اصفهان با اشاره به اینکه نخستین بار است که چهارباغ بازسازی می شود، گفت: سه نوع نگرش تاریخی، مدرن و تاریخی- مدرن برای بازسازی چهارباغ وجود دارد. در بازسازی چهارباغ تاریخ اهمیت دارد اما دوره معاصر هم مهم است شهروندان خاطراتی از چهارباغ دارند که به دوره معاصر بر می گردد.
طغیانی با بیان ابنکه معماری صفویان هم مختص آن دوره بوده است، افزود: اگر نگرش تاریخی در دوره صفویه حاکم بود معماری آن هم باید شبیه دوره سلجوقیان می بود در صورتی که شهرسازی و معماری صفویه در مقابل شهرسازی دوره قبل از خود ساختار شکن و مدرن بوده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است در این طرح ، نما ، مبلمان و فضای چهارباغ هویت سنتی و تاریخی خود را از دست بدهد و خللی به خاطرات مردمی که روزگاری را در این شهر زندگی کرده اند وارد شود، گفت : رصد کردن این موضوع به خاطره معاصر شهروندان ارتباط دارد در خاطره ما خودرو از مسیر چهارباغ عبور می کرده و حضور خودرو پدیده رایجی بوده است که نادرست بودن این مساله جای بحث دارد.
رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی اصفهان ادامه داد : حدف خودرو قاعدتا فضا را برای مردم گونه دیگری جلوه می دهد و دیده شدن مردم در دوره معاصر نیازهای آنان و خاطراتشان بسیار مهم است.
بنابرگفته طغیانی شهرداری با نظارت میراث فرهنگی و در راستای پاره ای از مطالعات تاریخی طرح پیاده راه سازی چهارباغ را به تصویب رسانده است. لذا فکر می کنم میراث فرهنگی این موارد را رصد کرده است. البته مبلمان شهری که در طول این سالها داشتیم در راستای پیاده راه سازی چهارباغ و حذف خودرو تغییر می یابد و مسیرجدیدی برای عبور عابران پیاده ایجاد می کند.
وی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم این گونه فکر کنیم که همه چیز را در یک دوره تاریخی نگه داریم و اجازه ندهیم تغییر کند ، گفت : نگاه موزه ای به شهر برخی اوقات باعث فرسودگی می شود. نباید بافتی را در گذشته تاریخی اش نگه داریم و اجازه هیچ نوع تحرکی را در آن ندهیم. بخش هایی مثل چهارباغ باید جزو ذات زندگی مردم شهر باشد و نباید تنها برای استفاده گردشگران مد نظر قرار بگیرد.
رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی اصفهان افزود : بعید است چهارباغ به سمت مدرن شدن پیش برود تغییرات در چارچوب هویت تاریخی چهارباغ اتفاق می افتد. به عبارتی شکل و ساختار چهارباغ تغییر پیدا می کند اما نمی توان انتظار داشت که همانند چهارصد سال پیش طراحی شود.
طغیانی ادامه داد: مبلمان متناسب با بستر فرهنگی تاریخی چهارباغ انتخاب می شود و ممکن است با مبلمانی که قبلا بوده متفاوت باشد ولی قاعدتا فضای مبلمان مدرن نیست و با بستر فرهنگی تاریخی شهر هماهنگ است.
به گفته وی اگر قرار است بدنه چهارباغ دست نخورده باقی بماند و فقط در جهت اصلاح و بهسازی آن اقدام شود به دلیل این است که معتقد هستیم که خاطرات ذهنی مردم از چهارباغ به واسطه عناصری است که در اطرافش وجود دارد و حفظ این عناصر بسیار مهم است.
به گفته وی در طرح چهارباغ مقرر شده که عبور خودرو متوقف بشود اما برای کسانی که امکان تردد ندارند خودروهای برقی و امداد در مسیر پیاده رو قرار بگیرد.
حضور دوچرخه ها در مسیر چهارباغ از دیگر مواردی است که طغیانی به آن اشاره کرد وگفت : ما معتقد هستیم که بحث چهارباغ تنها متعلق به گردشگران نیست بلکه مردم اصفهان هم که در این شهر زندگی می کنند باید در زندگی روزمره خود از طرح پیاده راه سازی بهره مند شوند.
رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی اصفهان گفت : براساس مطالعاتی که انجام شده محور فرهنگی تاریخی پیاده راه شهر اصفهان از هزارجریب شروع و به منطقه طوقچی ختم می شود. این مسیر 23 کیلومتر است و از نقاط بسیار مهمی مثل چهارباغ، میدان نقش جهان، میدان امام علی (ع) و مسجد جامع عبور می کند تا به منطقه طوقچی برسد که خیابان چهارباغ از مهم ترین بخش های این مسیر فرهنگی تاریخی است.
طغیانی با بیان اینکه طراحان مشخصی دعوت شده و قرار است طرحشان بررسی شود، اظهار کرد: پای طرح چهارباغ امضای طراحان ویژه ای دیده نمی شود. طراحان چهارباغ در سازمان بهسازی و نوسازی توسط متخصصانی که در آن سازمان بوده و با همان بضاعتی که داشتند انجام شده است.
وی معتقد است: اگر در فرایندی متخصصانی با سابقه طولانی تر و با امضای به نام تر انتخاب می شدند ، دفاع از طرح در نظر گرفته شده و با قدرت بیشتری امکان پذیر بود.
ساختمان ها و بناهای جدید ارزشمند در چهارباغ عباسی نکته مهمی بود که طغیانی به آن اشاره کرد و گفت: در دو طرف چهارباغ بناهایی است که چندان جنبه تاریخی ندارد ولی ارزش های خاص خودشان را دارد و باید حفظ شود.
بدنه غربی چهارباغ موضوع دیگری است که وی دراین باره گفت : کمیسیون عمران به طور ویژه به بدنه غربی چهارباغ تاکید دارد و قرار بر این است سازمان بهسازی و نوسازی با دانشگاه هایی که رشته معماری و طراحی دارند وارد مذاکره بشود و طرح احیای بدنه غربی را به نوعی به دانشگاه ها واگذار کند و به جای تخریب روی اصلاح و بهسازی آن کار شود.
رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی اصفهان با بیان اینکه قرار است رویدادهای هفتگی، ماهانه و مناسبتی با مضامین فرهنگی برگزار شود، تصریح کرد : بحثی که درباره تغییر مبلمان چهارباغ نیازمند تغییرات و امکاناتی است که برخی مواقع لازم است بستر موردنیاز در کف فراهم شود به طور مثال برای ایجاد نمایشگاه موقت لازم است برخی عناصر در آن جا نصب شود و در کف بسترش فراهم باشد تا مجبور نباشیم با روش های غیرمعمول و تخریب کف ، نمایشگاه برپا کنیم.
طغیانی در پایان گفت : امیدوار هستیم که نوروز 98 با تکمیل چهارباغ و افتتاح آن یک اتفاق بسیار ویژه در شهر اصفهان بیفتد و همه مردم اصفهان و هم گردشگرانی که از شهر اصفهان بازدید می کنند یک فرصت بی نظیری را در شهر اصفهان داشته باشد.
در عصر فناوری با تغییر کاربری بافت های قدیمی در قلب شهرهای تاریخی همچون حذف خودروها و تغییر مبلمان شهری می توان تاریخ و هویت میراث های فرهنگی تاریخی را بیش از پیش حفظ کرد و تعاملات اجتماعی را در فضاهای شهری گسترش داد.
بدون شک یکی از دغدغه های اصلی مردم جهان در عصر فناوری آلودگی صوتی و آلودگی هوا ناشی از تردد هر روزه انبوه خودروها در طول خیابان های شهر است. اگر ترویج استفاده از دوچرخه و طرح زوج و فرد خودروها در این عصر نتیجه چندان مطلوبی نداشته اما می توان با توسعه طرح هایی همچون پیاده راه سازی و تغییر مبلمان شهری در جهت بهره مند شدن در فضاهای فرح بخش با ظرفیت های انسانی بالا و ایجاد نشاط در جامعه گام موثری برداشت.
گزارش از مژده معلمی
انتهای پیام/م