گیلان با اشتغال دائم ۶ هزار نفر در ۴۸۸ هکتار از اراضی فضای آزاد، دومین استان تولید کننده گل و گیاه زینتی فضای باز در کشور است.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت؛ نوشتن درباره پرورش گل و گیاه زینتی در گیلان، در این گرمای طاقت فرسا، گرانی‌های سرسام آور، وضعیت نابسامان بازار و دیگر موضوعات ناخوشایند تابستان داغ ۹۷، شاید کمی غیر منتظره باشد اما هیچ کدام از اینها دلیل نمی‌شود که چشم بر دلبری‌های گلها و گیاهان این سرزمین شمالی ببندیم و سودآور بودن تولید و روح بخش بودن همنشینی با این مخلوق دلفریب را نادیده بگیریم.
استان گیلان از گذشته‌های دور با توجه به تنوع آب و هوایی اش، خاستگاه طبیعی رویش و پرورش انواع گل و گیاه بوده است.
در حال حاضر از نظر تولید محصولات گلها و گیاهان زینتی فضای باز در رتبه دوم کشور بعد از استان مازندران قرار دارد.
این محصولات شامل گل‌های گلدانی - آپارتمانی (شمعدانی، کاکتوس، حسن یوسف، کوکب، سنبل، سیکاس، ارکیده، دیفن باخیا، یوکا، آگلونما، فیلودندرون، پوتوس، لیندا، اسپاتی فیلوم، دراسنا، سانسوریا)، گل‌های شاخه بریده (آنتوریوم، گلایل، میخک، داوودی، استرلیزیا یا پرنده بهشتی، نرگس بومی ایران، زنبق، شیپوری)، درختان و درختچه‌های زینتی (شمشاد، سرو، کاج، چنار، زبان گنجشک، پیچ‌های زینتی، اقاقیا، گل‌های کاغذی، چنار، زرشک زینتی، شیر خشت، برگ نو) و فصلی – نشائی (ابری، بنفشه، مریم گلی، همیشه بهار، جعفری، آهار، میمون و اطلسی) است.
ارزش اقتصادی درآمد سالانه این استان از تولیدات گل و گیاهان گلخانه‌ای و فضای باز بالغ بر ۴۵۰ میلیارد تومان است.
بیش از ۶ هزار نفر به طور مستقیم و به صورت دائم و حدود ۳ برابر این تعداد به صورت غیر مستقیم و غیر دائم در ۵۹ هکتار از زمین‌های گلخانه‌ای و ۴۸۸ هکتار از اراضی فضای باز استان گیلان مشغول به کار هستند.
در طرح برنامه ششم توسعه کشور با توجه به بحران آب، ضرورت توسعه کشت گلخانه‌ای در بخش کشاورزی مقرر شده است.
ورود به بازار و درآمدزایی از راه تولید گل و گیاه زینتی (گلخانه‌ای و فضای باز) مانند هر کسب و کار دیگری، مزیت ها، جذابیت‌ها و چالش‌های بسیاری به همراه دارد.
راه اندازی واحد‌های تولید گل و گیاه که صرفه اقتصادی داشته باشد هم ملزومات و شرایطی دارد که در این گزارش سعی شده است با توجه به وضعیت اقلیمی استان گیلان به آن پرداخته شود.
اینکه علاقه‌مندان به فعالیت در بخش پرورش گل و گیاه برای شروع چه اقدامی باید انجام دهند؟ چقدر زمین و سرمایه اولیه برای شروع این کار نیاز است؟ برای پرورش گل و گیاه باید چه مجوز‌هایی و از کدام مرجع گرفت؟ متقاضیان برای آموزش و کسب مهارت به کجا مراجعه کنند؟ میزان تسهیلات و حمایت‌ها در این بخش چقدر و چگونه است؟ شرایط دریافت و بهره مندی از این تسهیلات کدام است؟ و بسیاری سوالات دیگر ما را بر آن داشت که به سراغ سازمان جهاد کشاورزی گیلان به عنوان دستگاه متولی گل و گیاه استان برویم.
اشتغالزایی با اعطای تسهیلات به تولیدکنندگان گل و گیاه
منوچهر پارسافر، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت گفت: علاقه‌مندان تولید گل و گیاه زینتی برای شروع کار در بخش‌های مشاغل خانگی، واحد‌های کوچک مقیاس و گلخانه‌های بزرگتر اقتصادی باید مجوز و پروانه تأسیس داشته باشند.
وی با بیان اینکه متقاضیان پرورش گل و احداث گلخانه در منازل و خانه باغ‌ها برای دریافت مجوز باید به مدیریت جهاد کشاورزی در شهرستان‌ها مراجعه کنند، افزود: داشتن زمین کافی و کارنامه مهارت از سازمان فنی و حرفه‌ای از شروط اعطای مجوز به این افراد است.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی گیلان خاطرنشان کرد: علاقه‌مندان تولید گل و گیاه به عنوان شغل جانبی در کنار مشاغل خانگی اگر ۳۰۰ متر زمین داشته باشند، می‌توانند بین ۵۰ تا ۲۵۰ متر گلخانه احداث کنند.
پارسافر با بیان اینکه واحد‌های کوچک مقیاس برای ۸۰۰ متر گلخانه باید ۱۰۰۰ متر زمین داشته باشند، اذعان داشت: برای راه اندازی گلخانه‌های بزرگتر اقتصادی نیز حداقل ۳ هزار متر زمین نیاز است.
وی تصریح کرد: واحد‌های تولیدی کوچک مقیاس و واحد‌های بزرگ اقتصادی نیز برای شروع کار گلخانه‌ها و پرورش گل و گیاه در فضای باز باید از سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان پروانه تأسیس بگیرند.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی گیلان به روش‌های حمایتی و شرایط دریافت و بهره مندی از تسهیلات در بخش گل و گیاه اشاره کرد و گفت: صاحبان مجوز گلخانه در کنار مشاغل خانگی برای دریافت تسهیلات مالی از سوی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان‌ها - بستگی به منابع اعتباری - به صندوق کارآفرینی امید یا بانک‌های عامل معرفی می‌شوند.
پارسافر اظهار داشت: واحد‌های تولیدی کوچک مقیاس و واحد‌های بزرگ اقتصادی تولید گل و گیاه نیز با داشتن پروانه تأسیس و طرح توجیهی علاوه بر مراجعه به مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ها، می‌توانند در سامانه کارا یا صندوق توسعه ملی ثبت نام و درخواست تسهیلات کنند.
وی با اشاره به میزان تسهیلات حمایتی تولید انواع گل و گیاه بیان کرد: برای هر ۱۰۰۰ متر در تولیدات فضای باز ۵۰ میلیون تومان، تولیدات گلخانه‌ای تا ۹۰ میلیون تومان و برای گلخانه‌های به روش کشت هیدروپونیک (کشت بدون خاک) نیز تا ۲۵۰ میلیون تومان تسهیلات ارائه می‌شود.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی گیلان افزود: در حال حاضر با توجه به ضرورت توسعه کشت گلخانه‌ای با هدف مدیریت مصرف آب، افزایش تولید و کاهش مصرف سموم، تسهیلات احداث و تجهیز گلخانه‌ها بدون محدودیت پرداخت می‌شود.
پارسافر یادآور شد: بهره بردار برای شروع کار‌های تولیدی باید حداقل ۲۰ درصد تسهیلات را به عنوان آورده شخصی و سرمایه اولیه داشته باشد که این میزان در واحد‌های تولیدی کوچک مقیاس بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.
وی همچنین از برگزاری دوره‌های آموزش کوتاه مدت تولید گل و گیاه در بخش ترویجی این سازمان خبر داد و گفت: علاقه‌مندان کسب آموزش‌های بیشتر در این زمینه (دوره‌های میان مدت و بلند مدت) باید به سازمان فنی و حرفه‌ای مراجعه کنند.
ضرورت حمایت ویژه از تولیدات داخلی
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان با اشاره به سال حمایت از کالای ایرانی بر ضرورت حمایت ویژه از تولیدات داخلی تأکید کرد و گفت: پرورش گل و گیاه زینتی علاوه بر اشتغال آفرینی، در توسعه صادرات غیر نفتی، رشد اقتصادی و ارزآوری برای کشور نقش موثری دارد.
پارسافر با بیان اینکه آب و هوای گیلان، برای پرورش گل و گیاه مطلوب و مناسب است، افزود: این استان با دارا بودن شرایط آب و هوایی معتدل، میزان بارندگی، خاک غنی، حاصلخیز و طبیعی از قطب‌های مستعد تولید گل و گیاه زینتی کشور محسوب می‌شود.
وی به تولید سالانه گل و گیاهان زینتی در گیلان اشاره و خاطرنشان کرد: بالغ بر ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار گل شاخه بریده، ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار گلدان گل‌های آپارتمانی گلدار و برگ زینتی و ۲۱ میلیون اصله درخت و درختچه‌های زینتی در استان گیلان تولید می‌شود.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی گیلان نزدیکی بازار‌های هدف در کشور‌های حاشیه خزر را از مزیت‌های این استان در توسعه صادرات گل و گیاه دانست و اعلام کرد: سالانه بالغ بر ۲ و نیم میلیون گل شاخه بریده و ۸ تا ۱۰ میلیون اصله درخت و درختچه زینتی و گل‌های آپارتمانی و گلدانی از استان گیلان صادر می‌شود.
پارسافر با بیان اینکه مابقی تولیدات به بازار‌های داخلی، شهرداری‌ها و بازارچه‌های گل و گیاه سایر استان‌های کشور عرضه می‌شود، افزود: ارزش اقتصادی محصولات گل و گیاه گلخانه‌ای و فضای باز استان بالغ بر ۴۵۰ میلیارد تومان در سال است.
وی محدودیت‌های بیمه‌ای گلخانه‌ها و محصولات گل و گیاه، تعدد تشکل‌ها و تعاونی‌ها و نبود ساماندهی در این بخش، نبود بازارچه، نمایشگاه دائمی و پایانه صادرات گل و گیاه را از جمله مشکلات کشت و پرورش انواع گل و گیاه در استان گیلان اعلام کرد.
پایانه‌ای که هنوز به پایان نرسید
ایجاد بستر‌های صادراتی لازمه توسعه صادرات در بخش گل و گیاه است.
پایانه‌های صادراتی، بازارچه‌ها و نمایشگاه‌های دائمی و مراکز خرید و فروش گل، علاوه بر رونق صادرات و توسعه اقتصادی با کوتاه کردن دست دلالان و قاچاقچیان موجبات حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان این محصول را فراهم می‌کنند.
بیشتر اینها وعده‌های مسئولانی است که فقط روی کاغذ، در آرشیو رسانه‌ها و حافظه تاریخی مردم مانده اند!
مثل راه اندازی پایانه صادرات محصولات کشاورزی و گل و گیاه در شهرستان مرزی آستارا که در سال‌های ۹۳ تا ۹۵ بار‌ها از قول مسئولان در رسانه‌ها منتشر شد.
آخرین خبر از بازدید یک روزه استاندار سابق گیلان در فروردین ۹۵ از محل ایجاد پایانه گل و گیاه در آستارا حکایت داشت که وی با اشاره به ورود بخش خصوصی به طرح پایانه گل و گیاه این شهرستان اظهار امیدواری کرده بود: با عملیاتی شدن این طرح گام‌های ارزنده‌ای در توسعه صادرات کالا‌های غیرنفتی برداشته شود.
سامان ساسانیان، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری آستارا در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت با تأکید بر ضرورت ساخت پایانه صادراتی محصولات کشاورزی و گل و گیاه در این شهرستان گفت: کار ساخت پایانه صادراتی در زمینی واقع در ورودی شهر آستارا از سمت رشت متوقف شده است.
وی مشکلات بودجه‌ای را از علل توقف ساخت این پایانه برشمرد و اظهار داشت: پس از استعلام از برخی ادارات و سازمان‌ها در آستارا، شرایط و اشکالاتی در اجرای این طرح وارد شده بود که با رفع اشکالات و فراهم شدن مقدمات و همچنین تامین اعتبار، کار ساخت پایانه صادراتی از سر گرفته خواهد شد.
کاغذبازی اداری، از عوامل دلسردی تولیدکنندگان و سرمایه گذاران گل و گیاه
به عقیده کارشناسان حوزه کشاورزی، بخش وسیعی از خاک ایران در شمال کشور مستعد پرورش انواع گلها و گیاهان است و چرخه تولید این محصول قابلیت بالقوه فراوانی برای درآمدزایی و اشتغال آفرینی دارد.
باید پذیرفت که امروزه تولید گل و گیاه از یک کار فانتزی خارج و به صنعتی سودآور تبدیل شده است.
نهاد‌های حمایتی و دستگاه‌های متولی در تحقق این امر و ایجاد فرصت‌های سرمایه گذاری در عرصه گل و گیاه این خطه سرسبز نقش مهمی دارند.
سعید سیدی، از فعالان و پیشکسوتان عرصه گل و گیاه در گیلان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت گفت: کشت و پرورش این محصول در گیلان علاوه بر اینکه بستر مناسبی برای ایجاد اشتغال و رفع بیکاری است، به افزایش درآمد و توسعه اقتصادی روستا‌های این استان نیز کمک می‌کند.
وی کاغذ بازی های اداری را از بزرگترین موانع توسعه صنعت گل و گیاه در گیلان دانست و افزود: کاغذبازی‌ها و قوانین دست و پاگیر برخی ادارات و سازمان‌ها در استان بسیاری از تولیدکنندگان و سرمایه گذاران بخش گل و گیاه را در همان ابتدای فعالیت دلسرد می‌کند.
این تولیدکننده گل و گیاه که ۳۵ سال سابقه کار حرفه‌ای در بیش از ۴ هکتار فضای تولیدی - طراحی فضای سبز در روستای دهسر آستانه اشرفیه دارد، خاطرنشان کرد: افزایش زمان در یک فعالیت تولیدی با توجه به نوسانات بازار‌های مختلف کشور، گاهی ممکن است توجیه اقتصادی آن کار را از بین ببرد.
وی محروم بودن تولیدات گلها و گیاهان زینتی از حمایت‌های بیمه محصولات کشاورزی، کاهش صادرات به دنبال تحریم ها، کاهش قدرت تعاونی‌ها و نبود تشکل‌های قوی برای تامین نهاد‌ه‌ها و بازاریابی محصول را از دیگر موانع و مشکلات حوزه تولید و پرورش گل و گیاه در گیلان برشمرد.
تعاونی داریم، اما تعاون نداریم
سیدی که از اعضای هیأت مدیره تعاونی گل و گیاه استان است، به ناکارآمدی تعاونی‌های گل و گیاه در گیلان اشاره کرد و گفت: تا دلتان بخواهد در گیلان تعاونی داریم، اما تعاون و خروجی رضایت بخشی از عملکرد این شرکت‌ها نداریم.
وی با بیان اینکه شرکت‌های تعاونی و تشکل‌ها حضور پررنگی در عرصه فعالیت‌های اقتصادی و رفع موانع تولید ندارند، افزود: در حالی که بسیاری از تولید کننده‌های گل و گیاه در گیلان اشتیاقی برای عضویت در شبکه‌های تعاونی ندارند، بخشی از اعضای قبلی تعاونی‌ها هم به دلائل مختلف از مسیر تولید خارج شده اند.
این فعال عرصه گل و گیاه نبود فرهنگ تعاون و روحیه کار گروهی در جامعه ایرانی را از علل ناکارآمدی تعاونی‌ها و تشکل‌ها اعلام و تصریح کرد: شاید فرهنگ سازی و رسیدن به یک تعریف درست از فعالیت، کارکرد و مزیت‌های اجتماعی و اقتصادی تعاونی‌ها بتواند در کارآمدی و موفقیت این شرکت‌ها موثر باشد.
کمبود نقدینگی و ضعف مدیریتی، از علل ناکارآمدی تعاونی‌ها
عباس علیزاده، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گیلان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت تجمیع سرمایه‌های خرد برای انجام یک کار تولیدی یا شغل پایدار، توسعه اشتغال و تولید، جلوگیری از مهاجرت روستائیان و محرومیت زدایی را از اهداف و مزایای راه اندازی شرکت‌های تعاونی اعلام کرد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ۳۰ شرکت تعاونی فعال در بخش گل و گیاه در ۱۳ شهرستان این استان وجود دارد که زمینه اشتغال ۱۸۵ نفر را فراهم کرده است، گفت: ۱۵ شرکت تعاونی گل و گیاه در شهرستان‌های رودبار، سیاهکل، شفت، صومعه سرا و فومن نیز با ۱۱۵ فرصت شغلی در دست اجرا (در حال آماده سازی برای بهره برداری) هستند.
مدیرکل تعاون گیلان همچنین از وجود ۴۹ تعاونی غیرفعال و ۵۷ شرکت تعاونی راکد در بخش گل و گیاه استان خبر داد و اظهار داشت: تعاونی‌های غیرفعال، شرکت‌های تعاونی هستند که بیش از یک سال متوالی هیچ گونه فعالیت اقتصادی و عملکرد مالی مناسب در زمینه موضوع فعالیت خود نداشته باشند.
علیزاده با بیان اینکه تعاونی‌هایی که بالای ۳ سال تعیین تکلیف نشده و اقدامی برای بروز شدن شرکت‌ها انجام نداده باشند، تعاونی راکد محسوب می‌شوند، افزود: اداره کل تعاون، در راستای تعیین تکلیف تعاونی ها، شرکت‌های غیرفعال و راکدی که قابلیت برگشت به چرخه اقتصاد را دارند، شناسایی و به احیای آن‌ها کمک می‌کند و تعاونی‌هایی که فاقد توجیه لازم هستند را نیز منحل می‌کند.
وی عدم آگاهی و ناآشنایی به قوانین و مقررات و اجرا نشدن مناسب قانون، نداشتن تجربه و تخصص‌های لازم، ضعف آموزشی، نداشتن توان مدیریتی، نبود روحیه تعاون و فرهنگ مشارکت پذیری، عدم اعتماد و همکاری و اختلافات بین اعضا، شرایط بد اقتصادی و کمبود نقدینگی را از جمله عوامل موثر بر رکود و ناکارآمدی برخی از تعاونی‌ها برشمرد.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گیلان تصریح کرد: نظارت و نحوه حمایت این اداره کل از شرکت‌های تعاونی یک نظارت عمومی و شکلی و ناظر بر رعایت قانون بخش تعاون و اساسنامه است و اداره کل تعاون بر امور تعاونی‌ها در حدود قوانین و مقررات موضوعه و تطبیق فعالیت آن‌ها با اساسنامه، آئین نامه‌ها و دستورالعمل‌های مصوب قانونی نظارت عالیه دارد.
سلامت روح و روان، ارمغان پرورش گل و گیاه
پرورش گل و گیاه در تقویت روحیه و روان افراد تاثیر بسزایی دارد.
مینا رئوفی، بانوی خوش ذوق ۳۷ ساله، حیاط خانه اش در یکی از روستا‌های اطراف رشت را به پرورش گل و گیاهان زینتی اختصاص داده است.
باغی کوچک سرشار از رنگ، عطر، طراوت، شادابی و زیبایی و ردیف‌های قشنگ گلدان‌های کوچک و بزرگ انواع گلها و درختچه‌های زینتی که مشتری‌های غریبه و آشنا دارد.
فضایی دلنشین و آرام که پس از یک دوره استرس و افسردگی ایجاد کرده است.
به گفته این بانوی پرورش دهنده گل و گیاه زینتی ۱۰ سال از عمرش صرف کاریابی و دغدغه اشتغال دولتی با حقوق ناچیز در محیطی پر از استرس بالا شده بود.
وضعیت نامتعادلی که موجب نارضایتی، اضطراب، احساس ناکامی شغلی، خستگی، بی‌حالی و افسردگی روحی اش شد، به ناچار دست از آن کار کشید و اوائل برای استراحت و تجدید قوا به پرورش گل در حیاط خانه سرگرم شد و بعد از یک سال وقتی روحش مثل جوانه تازه شد تصمیم به کسب درآمد از این کار گرفت.
وی علاوه بر علاقه‌ای که به پرورش گل پیدا کرد، مهارت آموزی، آشنایی با روش تکثیر، نحوه پرورش و نگهداری از گل و گیاه در منزل را از طریق اینترنت یاد گرفت و کم کم وارد چرخه تولید شد.
این بانوی گیلانی با بیان اینکه کار پرورش گل و گیاه را فعلا به صورت خرد و خانگی دنبال می‌کند، در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت گفت: هنوز درآمد بالایی ندارم، اما بهبود روحیه، حس آرامش و شادی که از این کار به دست آورده ام، انگیزه ادامه و تلاش بیشتر را در من ایجاد کرده است.
گل عزیز است غنیمت شمریدش صحبت
شاید کمتر کسی پیدا شود که از دیدن روی گل خشنود نشود، از کشت و پرورش و تولید گل گرفته تا خرید و هدیه دادن و هدیه گرفتن این موجود ظریف و زیبا و لطیف.
مثلا من هر سال به مناسبت روز خبرنگار بهترین هدیه‌ای که می‌گیرم، گل است، فرقی هم نمی‌کند - طبیعی باشد یا مصنوعی و حتی مجازی.
به قول حافظ شیرین سخن:
گل عزیز است غنیمت شمریدش صحبت ... که به باغ آمد از این راه و از آن خواهد شد ...
گزارش از: سکینه عاشوری پاشاکی