روز جهانی مبارزه با بیابان زایی (WDCD: Word Day to Combat Desertification)، در روز 17 ژوئن برابر با 27 خرداد در سراسر جهان جشن گرفته میشود. این مناسبت مهم 23 سال پیش، توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای افزایش سطح آگاهی در مورد اقدامات جهانی و ملی در مورد بیابانزایی، تخریبزمین و خشکسالی، نامگذاری شده است. مراسم این روز، بر مدیریت پایدار زمینها به عنوان راهی برای بازسازی اقتصاد، ایجاد شغل و احیای جوامع محلی، تاکید و تمرکز دارد.
مراسم امسال در کشور اکوادور برگزار خواهد شد. این کشور، مدیریت محیط زیستی پایدار را به عنوان یکی از ارکان اصلی تولید دانش قرار داده و به طور مداوم، استفاده از منابع بیولوژیکی، فرآیندهای نوآورانهی بیولوژیکی و اصول محیط زیستی تولید محصولات و خدمات در تمام بخشهای اقتصادی خود را ارتقا میدهد.
این کشور، از روز جهانی مبارزه با بیابان زایی، به عنوان مناسبتی برای نشان دادن تلاشهای خود در زمینه مدیریت پایدار زمین به عنوان ابزار اصلی توسعه اقتصادی محیط زیستی استفاده میکند.
کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با بیابانزایی (UNCCD)، در سال 1994 تاسیس شده است و فعالیتهای آن، به طور خاص به مناطق خشک و نیمه خشک که در آن، آسیبپذیرترین مردم و اکوسیستمها قرار دارند، اختصاص دارد و مقر موسسهی آن، در شهر بون آلمان بوده و یک دفتر ارتباطی هم در رم ایتالیا دارد که با هدف تقویت همکاری با ادارات، طرحها و نمايندگیهای سازمان ملل، در راستای بهبود اجرای کنوانسیون مذکور ایجاد شده است.
این موسسه، خدمات مشاورهای، راهکارهای مشارکت همگانی و ترویج آن و ایجاد خلاقیت و نوآوری در کشورها را ارائه میدهد و بودجهی آن، در کنوانسیون مبارزه با بیابانزایی دیده شده است. شرکای موسسه نیز در تامین مالی برنامهها، نقش خود را ایفا میکنند.
خانم مونیکا باربوت از اول اکتبر 2013 به عنوان دبیر اجرایی کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با بیابانزایی(UNCCD) منصوب شد. خانم باربوت قبلا"مدیر اجرایی تسهیلات جهانی محیط زیست(GEF)بوده و قبل از آن نیز، بهعنوان مدیر بخش فناوری، صنعت و اقتصاد در برنامهی محیطزیست سازمان ملل متحد (2003-2006) خدمت کرده است و به مسائل مربوط به بیابان زایی، تخریب زمین و خشکسالی آگاهی کامل دارد GEF) به عنوان مکانیسم مالی سازمان ملل متحد، به طور مستقیم به اجرای کنوانسیون مبارزه با بیابانزایی کمک میکند(.
چارچوب استراتژیکی جدیدUNCCD برای سالهای 2018 تا 2030، جامعترین تعهد جهانیِ مطابق با دستورالعمل 2030 برای توسعه پایدار است که هدف آن کنترل زمین لرزهها و بازگرداندن بهرهوری به وسعت گستردهای از زمینهای تخریب شده، بهبود معیشت بیش از 1.3 میلیارد نفر و کاهش اثرات خشکسالی برای جمعیتهای آسیبپذیر بوده وحاصل آن ساختن آیندهای است که در آن بیابانزایی و تخریب زمین به حداقل رسیده و اثرات خشکسالی در مناطق آسیب دیده کاهش یابد.
UNCCD به طور خاص، متعهد به یک رویکرد از پایین به بالا برای تشویق مشارکت مردم محلی در مبارزه با بیابانزایی و تخریب زمین است و برای پاسخگویی به این چالشهای پیچیده با رویکرد یکپارچه و بهترین استفاده ممکن از منابع طبیعی، با دوکنوانسیون مهم دیگر همکاری نزدیک دارد : کنوانسیون تنوع زیستی (CBD) و کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی (UNFCCC). دبیرخانهی UNCCD ، تسهیل همکاری میان کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه، به ویژه در زمینهی انتقال دانش و فنآوری برای مدیریت پایدار زمین را، هدایت میکند.
مناطق تحت نظارت UNCCD، پنج منطقه: آفریقا، آسیا، آمریکای لاتین و کارائیب (LAC)، دریای مدیترانه، اروپای مرکزی و شرقی (CEE) هستند و متن کنوانسیون، پنج ضمیمه دارد که مربوط به هر یک ازاین مناطق است. البته کشورهای عضو این مناطق خودشان با همدیگر، چارچوب همکاری و چگونگی اجرای این برنامهها و اقدامات در سطح ملی را هماهنگ و برنامهریزی میکنند.
دلایل مهم تشدید روند کاهنده کارایی سرزمین یا «بیابان زایی» در ایران به باور کارشناسان به این شرح است:
الف. چیدمان توسعه در کشور، متناسب با توانمندیهای اکولوژیکی طراحی نشده است.
ب. روند تغییرات اقلیمی اکنون به شدت کشور را متاثر کرده است و به تبع آن، میانگین دما افزایش و میانگین بارشها کاهش یافته است و میتوان گفت که بیابانزایی و تغییر اقلیم اثرات متقابلی بر روی هم گذاشتهاند.
1. باید با استفاده از تکنولوژیهای روز، میزان مصرف آب را در بسیاری از صنایع تا یکپنجم کاهش داد و البته برای برخورداری از این تکنولوژیها، نیازمند سرمایهگذاری هستیم و این درست همان نکتهی مهمی است که شعار امسال روز جهانی مبارزه با بیابانزایی، بر آن تاکید و تمرکز دارد.
2. به استناد آمارهای منتشر شده، کل آب سالانه مورد نیاز ایرانیان برای شرب، حدود شش میلیارد متر مکعب است. در حالیکه بیش از 27 میلیارد متر مکعب آب در اثر ضایعات در بخش کشاورزی هدر میشود که با توجه به پایین بودن راندمان آبیاری در بخش کشاورزی، با سرمایهگذاری لازم و اصلاح شیوههای آبیاری و ارتقای نرمافزاری این بخش، با نیمی از آبی که هماکنون مصرف میشود، در کشور میتوان به میزان فعلی، تولیدات غذایی داشت.
3. زمینه سازی، حمایت، تشویق و ترغیب اراده و حرکت جمعی به سوی رونق کسب و کارهای سبز، مانند استحصال انرژیهای نو و تقویت زیرساختهای گردشگری مسئولانه در حوزههای تاریخی،فرهنگی، طبیعی، روستایی، عشایری، ورزشی، درمانی و علمی، از اقدامات بسیار مهم و موثر در این مسیر است که بیتردید، پیش شرط تحقق آن، اولویت دادن به آموزش شهروندان، ارتقای سواد محیط زیستی آنان و از میان برداشتن موانع پیشِروی کارآفرینان و مردم و حمایت از آنان است.
4. ایران دارای قابلیتها و مزایای طبیعی و فرهنگی/ اجتماعی بسیار است و با توسعه توریسم فرهنگی، تاریخی و استفاده از جذابیتهای منحصر به فرد طبیعتی، می توان آن را در کنار 5 طبیعت جذاب دنیا قرار داد.
5. بهرهبرداری از انرژیهای نو مانند انرژیهای خورشیدی، بادی، زمینگرمایی و نیز جذر و مدی در کشور و توجه به 4 هزار و 600 کیلومتر مرز آبی ایران که پتانسیل بزرگی برای توسعهی تجارت است.
6. درآمدزایی از طریق مسیر جاده ابریشم که ایران هم در این مسیر واقع است، همانگونه که کشورهای منطقه از آن استفاده می کنند.
7. تقویت توریسم فرهنگی با وجود اقوام مختلف ایرانی از جمله ترکمنها، کردها، زرتشتیها، ترکها، آشوریها، عربها، بلوچها و لرها و آیینهای متنوعی که هر کدام از آنها دارند، میتواند ارز قابل توجهی را وارد کشور کرده و به کاهش درآمدزایی توسط کشاورزی در مناطق کمآب کمک کند.
8. وجود بارگاه امام هشتم شیعیان، امام رضا (ع) در ایران جایگاه ویژهای دارد که میتواند رونق بخش توریسم مذهبی باشد.
به باور کارشناسان، با توجه لازم به راهکارهای پیشنهادی و اقدام در خصوص آنها، برای افزایش تولید ناخالص ملی نیاز کشور به تقویت توسعه ناپایدار کشاورزی یا ایجاد صنایعی که بسیار آب بر و انرژی بر هستند، بسیار کمتر از میزان فعلی خواهد بود.
بیایید این باور همگانی را در کشور رونق بخشیم که ما شهروندان میهندوست مسلمان، بدون اینکه بار مسئولیت اعمال و رفتار خود را برشانه دیگران بیندازیم، شخصا در مقابل چالشهای محیط زیست کشور، وظایف خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم.
انتهای پیام/