حال و هوای تهران در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ از زبان رسانه‌های خارجی

رحلت امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ایران بدون شک یکی از مهمترین رخدادهای جهان در قرن بیستم میلادی به شمار می‌رود تا جاییکه روزنامه انگلیسی تلگراف، از تشییع پیکر ایشان به عنوان "بزرگترین مراسم تشییع و سومین تجمع انسانی بزرگ در تاریخ بشر" یاد کرد.

این رویداد تلخ آنچنان تکان‌دهنده بود که به سرعت در صدر اخبار بسیاری از رسانه‌های معتبر جهان قرار گرفت. اما مهمتر از آن، حضور پرشور و بی‌نظیر مردم کشورمان در مراسم تشییع امام راحل بود که کمتر رسانه‌ای توانست به راحتی از کنار آن عبور کند. در این گزارش نگاهی داریم به برخی رسانه‌های بین‌المللی که در روز ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ مراسم تشییع پیکر امام راحل را پوشش دادند. خواندن بخشهایی از گزارش‌های خبری این رسانه‌ها، به خوبی عظمت این مراسم و عشق و علاقه مردم ایران به امام راحل را به تصویر می‌کشد.

روزنامه انگلیسی گاردین
گاردین یک روز پس از ارتحال امام خمینی (ره) در مطلبی تحت عنوان «رهبری که رحلتش به اندازه زندگی‌اش باشکوه بود» نوشت: "زمانی که پیکر آیت‌الله خمینی [در چهارم ژوئن ۱۹۸۹] برای خاکسپاری منتقل می‌شد، عزادارانی که برای ادای احترام به رهبر خود آمده بودند، تعدادشان آنچنان زیاد بود که ماموران آتش‌نشانی برای جلوگیری از بی‌هوش شدن آنها برروی جمعیت آب می‌پاشیدند. دستکم دو میلیون نفر برای تشییع پیکر امام خیابان‌ها را مسدود کرده بودند و همین مسئله انتقال پیکر وی به محل دفن را غیرممکن کرده بود تا اینکه در نهایت یک بالگرد تابوت ایشان را به آرامگاه ابدی‌اش منتقل کرد. اما در آنجا نیز خیل عزاداران با حالتی شبیه به جنون از کمربند حفاظتی گذشتند و قصد دست زدن به تابوت امام و پاره کردن پارچه آن را برای تبرک داشتند که ماموران امنیتی برای برقراری نظم مجبور به شلیک هوایی شدند. در ازدحام عزاداران حدود ۱۰ هزار نفر مصدوم شدند و ده‌ها نفر نیز جان خود را از دست دادند."

روزنامه واشنگتن پست
واشنگتن پست نیز در ۴ ژوئن ۱۹۸۹، مراسم تشییع امام راحل را اینگونه پوشش داد: "پیکر آیت‌الله روح‌الله خمینی امروز در پوششی سفید با حضور صدها هزار ایرانی که برای ادای احترام به رهبر معنوی خود [به بهشت زهرا] آمده بودند، به خاک سپرده شد. ازدحام عزاداران که بسیاری از آنها از شدت ناراحتی بر سر و سینه خود می‌زدند، آنچنان زیاد بود که دستکم ۸ نفر در اثر فشار جمعیت کشته و صدها نفر نیز مصدوم شدند. بالگردهای زیادی برای انتقال مصدومین و جان‌باختگان برروی زمین نشسته بودند و ماشین‌های آتش‌نشانی مدام برای خنک کردن مردم برروی آنها آب می‌پاشیدند. خیابان‌های تهران نیز به شعاع بیش از یک و نیم کیلومتر قفل شده بودند چراکه میلیونها نفر برای آخرین وداع با رهبر ۸۶ ساله خود به خیابان‌ها آمده بودند. یک جوان ۲۱ ساله به خبرنگار ما گفت که نمی‌تواند احساسات خود را بیان کند. او که هنگام بازگشت امام خمینی به ایران و پیروزی انقلاب اسلامی تنها ۱۱ سال داشته است، در ادامه گفت: امام عظمت ملت ما بود. امام برای ما مانند یک پدر بود."

این روزنامه آمریکایی در گزارش دیگری نیز نوشت: "آیت‌الله خمینی در میان غلیان احساساتی شبیه به آنچه یک دهه پیش همزمان با انقلاب اسلامی او مشاهده شده بود، به خاک سپرده شد. ازدحام جمعیت آنچنان زیاد بود که برای متفرق کردن جمعیت و انتقال تابوت به محل دفن، از بالگرد استفاده شد. یک دانشجوی جوان به نام جمشید گفت: «مردم عاشق امام هستند. عشق آنها به امام آنقدر زیاد است که نمی‌خواهند او از پیش‌شان برود.» بسیاری در مراسم تدفین از شدت گرما یا ناراحتی بی‌هوش شدند و بسیاری نیز در اثر ازدحام جمعیت مصدوم شدند. تا ساعاتی قبل از مراسم، مشخص نبود که این مراسم برگزار خواهد شد یا خیر چراکه رادیوی ایران اعلام کرد جمعیت آنقدر زیاد است که امکان برگزاری مراسم عمومی تشییع وجود ندارد. میلیونها ایرانی مانند سیل به خیابانهای پایتخت آمده بودند تا قبل از دفن امام تابوت یا بدن او را لمس کنند. شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی ایران بارها با صدور اطلاعیه‌هایی از مردم خواستند که به خانه‌های خود بازگردند اما فقدان رهبرشان و تداعی احساسی که آنها در سال ۱۹۷۹ هنگام سخنرانی امام در بهشت زهرا داشتند، باعث شد که دریایی از عزاداران پس از یک دهه دوباره به سمت این مکان در جنوب تهران روانه شوند."

روزنامه لس‌آنجلس تایمز
لس‌آنجلس تایمز، دیگر روزنامه پرتیراژ آمریکایی، نیز در گزارشی از مراسم تشییع امام راحل نوشت: "پیکر آیت‌الله خمینی، رهبر انقلاب اسلامی ایران، امروز در میان ازدحام شدید عزادارانی که فریاد امام... امام... سر داده بودند، به خاک سپرده شد. ماموران امنیتی برای کنترل جمعیت بارها مجبور به تیراندازی هوایی شدند اما تاثیر چندانی نداشت. بسیاری از عزاداران خاک محل دفن امام را با دست بر می‌داشتند و برخی دیگر نیز به نظر می‌رسید می‌خواهند خود را داخل قبر بیندازند. ازدحام آنقدر شدید بود که پیکر امام برای مدتی [با بالگرد] به مکان دیگری منتقل شد تا ماموران بتوانند نظم موردنیاز را برای انجام مراسم تدفین برقرار کنند. با این وجود زمانی که پیکر امام ساعاتی بعد دوباره به محل دفن آورده شد، کنترل جمعیت دوباره از دست خارج شد. عزاداران در حالی که چرخش پروانه بالگرد گرد و خاک زیادی به پا کرده بود و دمای هوا نیز از ۳۷ درجه فراتر رفته بود، همچنان می‌خواستند پیکر امام را برای آخرین بار لمس کنند. با این حال، مسئولان موفق شدند با عجله تابوت امام را در استراحتگاه ابدی‌اش قرار دهند اما بلافاصله پس از دفن امام، هزاران عزادار سیاه‌پوش در حالیکه به سر و سینه خود می‌زدند به سمت قبر امام آمدند و بسیاری از آنها خود را برروی آن انداختند."

شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی
بی‌بی‌سی نیز در یک گزارش زنده تلویزیونی، جزئیات مراسم تشییع پیکر امام خمینی (ره) را به مخاطبان خود در سراسر جهان مخابره کرد. خبرنگار بی‌بی‌سی در این گزارش تلویزیونی با اذعان به حضور بی‌نظیر مردم ایران در این مراسم گفت: امروز صبح دقایقی پس از طلوع آفتاب، بزرگترین جمعیتی که تاکنون در پایتخت ایران دیده شده بود، برای تشییع پیکر امام خمینی به خیابان‌ها آمد. هر خیابانی که به سمت آرامگاه شهدا (بهشت زهرا) در جنوب تهران ختم می‌شود، مملو از جمعیت است. برای بسیاری از ایرانیان امروز یک روز احساسی است." در بین این گزارش، یک جوان ایرانی به زبان انگلیسی به خبرنگار بی‌بی‌سی می‌گوید: «برای تمام ما ایرانی‌ها امروز روز غم‌انگیزی است. ما یک رهبر بزرگ را از دست داده‌ایم و همه عزادار هستیم.»

خبرنگار بی‌بی‌سی در ادامه این گزارش می‌گوید: "ماموران امنیتی در بهشت زهرا کنترل جمعیت را از دست داده‌اند. آنها قصد داشتند با نشاندن بالگرد حامل پیکر امام برروی زمین، محیط را کمی خلوت کنند. اما با نشستن بالگرد، همه می‌خواستند تابوت امام را لمس کنند و به همین دلیل بالگرد مجددا به هوا برخاست و مراسم متوقف شد. چندین نفر جان خود را در اثر ازدحام جمعیت از دست داده‌اند. ۵ ساعت بعد بالگرد مجددا در نزدیکی محل دفن به زمین نشست اما احساسات عزاداران هنوز تغییری نکرده بود. ولی به هر حال پیکر آیت‌الله خمینی به خاک سپرده شد. با این وجود، هنوز هزاران ایرانی حاضر نیستند به خانه‌های خود بازگردند. آنها می‌خواهند شب را پیش آیت‌الله بمانند؛ مردی که کلامش نه فقط برای مردم ایران بلکه برای کل خاورمیانه حکم قانون را داشت."