ماه مبارک رمضان آداب و رسوم و شرایط خاص خود را دارد که آن را از بقیه ماه‌های سال متمایز می‌کند و ترکمن‌ها نیز برای ابراز ارادت خود به این ماه عزیز مراسم یا رمضان را برگزار می‌کنند.
آداب و رسوم ماه مبارک رمضان از مسائل مهم در فرهنگ بومی هر منطقه بوده که به واسطه قدمت خود، از قداست ویژه‌ای برخوردار است.
با این همه مسلمانان مناطق مختلف جهان و به ویژه کشور‌های اسلامی در این ماه متناسب با فرهنگ‌های خود، هر کدام آداب و رسوم خاص دارند تا به بهترین شکل ممکن از فضیلت این ماه بهره ببرند؛ و ترکمن‌های ساکن استان گلستان نیز برای ادای احترام به این ماه مراسم‌های معنوی مختلفی اجرا می‌کنند.
یکی از با شکوه‌ترین آیین ماه مبارک رمضان و از رسوم به جا مانده از گذشته، که بیشتر در شب چهاردهم ماه «لیله البدر» انجام می‌شود، آیین زیبای «یا رمضان» است.
یا رمضان را از این لحاظ که خاستگاه مردمی دارد و سینه به سینه از نسل‌های گذشته به نسل امروزین ترکمن‌ها رسیده، در ردیف ادبیات شفاهی که با ماه رمضان ارتباط مستقیم دارد، قرار می‌دهند.
این آیین با روح معنوی رمضان گره خورده و کاملا رنگ مذهبی به خود گرفته است.
ما هم برای حضور در این مراسم با شکوه همراه شدیم با آقای گل یکی از ساکنان شهرستان گمیشان
زمان برگزاری مراسم یا رمضان
نحوه برگزاری این مراسم
پس از اقامه نماز که در مسجد محل برپا شد دسته‌هایی تشکیل شدند و از بین خود یک سرخوان و یک صندوق دار انتخاب کردند.
آقای گل اضافه کرد: معمولا فردی به عنوان سرخوان انتخاب می‌شود که چهره موجه، صدای رسا و زیبایی داشته باشد و در برخی مناطق، طلاب حوزه‌های علمیه برای این انتخاب ارجحیت داده می‌شوند.
وی گفت: این آیین تنها مختص میانسالان نیست، بلکه کودکان و نوجوانان نیز می‌توانند آن را به اجرا در بیاورند.
در ادامه همراه شدیم با این دسته‌ها که به صورت گروهی خانه به خانه می‌گشتند و سرخوان همراه با استقبال اهالی این خانه‌ها شروع به خواندن ابیاتی می‌کرد.
مضمون این اشعار این است که ای روزه داران ماه رمضان به نیمه رسیده، مقاومت کنید تا نصف دیگر را روزه بگیرید.
پس از پایان قرائت هر بند از آن اشعار توسط سرخوان و دیگر اعضا گروه، یک صدا «آلّاو» که به نظر می‌رسد مخفف عبارت «الله هو» باشد سر می‌دادند.
یا رمضان در حقیقت واگویه‌های عامیانه‌ای است که به مناسبت ماه مبارک رمضان از سوی این گروه‌ها به زبان ترکمنی خوانده می‌شوند.
با عنایت به معانی ابیاتی که در این مراسم بیان می‌شود می‌توان این گونه استنباط کرد که عبارت «آلّاو» یا «یارمضان» که از سوی دیگر اعضای دسته در پایان هر بند به صورت هم صدا بیان می‌شود، نوعی تأکید و یا به عبارت دیگر تأیید سخنانی است که سرخوان به نمایندگی از سوی آنها قرائت می‌کند.
پس از پایان مراسم، صاحب خانه انعامی به نماینده آن دسته می‌داد که شکل آن متفاوت و بستگی به وضعیت مالی آن خانه داشت.
پول نقد، آرد، برنج، نان، کشمش، قند و گندم از جمله مواردی بود که به عنوان پیشکش داده می‌شد.
دادن انعام از سوی هر خانه که در ابیات سرخوان از آن به نام «یارمضان زکاتی» یاد می‌شود شاید با واجب بودن پرداخت زکات فطر برای هر خانواده بی ربط نباشد.
به عبارت دیگر، خانواده‌ها با دادن انعام به دسته‌ها، به نوعی فطریه را نیز پرداخت می‌کنند تا اگر به هر شکلی نتوانند در پایان ماه مبارک آن را پرداخت نمایند، به لحاظ شرعی مشکلی نداشته باشند.
نکته قابل توجه در این مراسم این است که اگر صاحبخانه چیزی برای دادن انعام نداشته باشد، دسته آنقدر آن اشعار را تکرار می‌کنند تا حداقل آبی به روی آنها بپاشد.
ترکمن‌ها بر این عقیده‌اند که این مراسم باعث افزایش برکت در منزل و اعطا سلامتی اعضای خانواده می‌شود.
این مراسم تا سحر ادامه داشت و گروه‌ها نذورات جمع شده را به مسجد بردند و به امام جماعت مسجد و ریش سفیدان تحویل دادند تا در میان نیازمندان و محتاجان تقسیم کنند.
فلسفه مراسم یا رمضان
عطر آگین کردن فضا با نام الله، رنگ خدایی بخشیدن، خلوص عبادات، دستگیری از مستمندان و نیازمندان، حفظ و تقویت روحیه روزه داری، تشویق و ترغیب به روزه گرفتن و زنده کردن سنت انفاق و صدقه از حکمت‌ها و فلسفه این مراسم است.
گزارش از سحر قزاق
انتهای پیام/ق