به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج؛ برگزاری مراسم ختم و فاتحه خوانی جز آیین ومناسک جمعی محسوب می شود که از گذشته تا به امروز دراقوام و ملل گوناگون بسته به نوع فرهنگ هر منطقه وجود داشته وکشور ما هم به دلیل وجود آموزه ها و باورهای دینی و مذهبی و همینطور وجود فرهنگ ها واقوام مختلف از این قاعده مستثنی نیست.
دراین بین استان کهگیلویه وبویراحمد نیز به دلیل حاکم بودن بافت قومی وعشیره ای دراین استان سیر متفاوتی را به لحاظ برگزاری مراسمات فاتحه خوانی وختم پشت سرگذاشته است، موضوعی که مدیرکل فرهنگ وارشاد اسلامی استان هم آن را تایید می کند ومعتقد است برگزاری مراسم فاتحه خوانی به شکل سنتی آن امری پسندیده ومطلوب است.
دهبانی پور افزود: در گذشته روستاها ومناطق عشایری استان کهگیلویه وبویراحمد به دلیل وجود سنت ها وخرده فرهنگ های موجود، سبک خاص خود را دربرگزاری مراسم سوگواری داشتند،ولی بطورکلی سادگی وپرهیز ازتکلف ویژگی مشترک همه این مراسمات بود .
وی با بیان اینکه فاتحه خوانی یک بستر اجتماعی مطلوب است که باید از این ظرفیت استفاده شود، ادامه داد: با این وجود برگزاری مراسمات به سبک و سیاق امروزی معایبی دارد که باید در راستای مرتفع ساختن این معایب گام برداشت.
باید اذعان کرد، درگذشته سادگی ،بی تکلفی و نقش پررنگ مسائل دینی علیرغم ضعفها ونواقص موجود به عنوان ویژگی بارز وملموس مراسمات شناخته می شد، ولی امروزه این ویژگی های ارزشی واصیل که منطبق بر ارزش های دینی بود جای خود را به مسائلی نظیر تجمل گرایی،اسراف،چشم وهم چشمی ،مادی گرایی وهمه مظاهر زندگی دنیوی داده وبه همین خاطر هم این مراسمات به جای اینکه محلی برای آرامش دادن به مصیبت دیدگان ،بیداری وعبرت گرفتن اهل دنیا ومغفرت و رحمت متوفی باشد به مسابقه ای شبیه شده که بازماندگان حاضرند برای به اصطلاح آبرومندانه برگزار کردن مراسم خود دست به هراقدامی بزنند ومتحمل هر قرض وبدهکاری شوند.
موضوعی که متاسفانه فقیر وغنی هم نمی شناسد و زندگی مردم را بطور وسیع تحت الشعاع قرار داده ومنجربه نهادینه شدن فرهنگ نامطلوبی شده که تبعات وآسیب هایش درجامعه وزندگی افراد به خوبی قابل مشاهده است.
معاون سیاسی امنیتی استاندار هم پیش از این درخصوص آسیب وتبعات ناشی از برگزاری مراسمات فاتحه خوانی با بیان اینکه برگزاری مراسمات فاتحه خوانی به شکل امروزی مردم رامتضرر ودچار مشکلات زیادی کرده گفته بود: ازدحام وشلوغی،تضییع زمان، ایجاد انتظاربرای شرکت درمراسم فاتحه،دلخوری وناراحتی بخاطر عدم حضور،ایجاد تکلیف وتعهد،رقابت درتعدد افراد وماشین ها،هزینه های هنگفت،کمرنگ شدن نقش مسائل دینی از جمله آسیب های مراسمات فاتحه خوانی دراستان است.
برای تحلیل بهتر این موضوع وانحراف ایجاد شده دراین مراسمات باید به تحلیل وآسیب شناسی این مسئله از دید کارشناسان مختلف ومرتبط با این پدیده پرداخت.
یک کارشناس مسائل مذهبی درخصوص ایجاد این انحرافات معتقد است مراسمات سوگواری مانند سایر جریانات دچار انحرافاتی شده اند به نحوی که مسائل حاشیه ای تبدیل به متن ومسائل اصلی تبدیل به حاشیه شده اند ،که تغییر سبک زندگی مردم یکی ازعوامل بروز این انحرافات است، زیرا به واسطه آن شاهد ایجاد روحیه تجمل گرایی وچشم وهم چشمی وفخر فروشی میان مردم شده ایم به گونه ای که افراد دربرگزاری مراسم خود به این فکر می کنند که با چه چیزهایی از مردم پذیرایی کند ومشاهده می شود فرد عزادار آنقدر درگیر اینگونه مباحث می شود که حتی عزاداری هم از یادش می‌رود.
وی اضافه کرد: در واقع افراد با انجام چنین اقدامی عامل ایجاد بدعت ناپسندی می شوند وفضا رابه گونه ای رقم می زنند که سایرین هم مجبور می شوند روند آنها را طی کنند.
بزرگان و ریش سفیدان استان نیز درخصوص نحوه برگزاری مراسم ختم و عزا در استان می گویند، درگذشته مراسم ها بستری مناسب برای تجدید دیدارها،صله رحم ،قرائت قرآن وفاتحه برای آمرزش روح متوفی،تسلای خاطر به بازماندگان و رفع کینه و کدورتها بود ولی امروزه آن چیزی که در مراسم ها بیشتر به چشم می آید تعدد ماشین ها، وجود بنرها وپلاکاردهای تسلیت ،دست گل های بزرگ، غذاهای رنگین و سنگ قبرهای آنچنانی است.
درگذشته رسم بر این بود که بالای سرمتوفی آتش روشنی می کردند و تا صبح بالای سر او قرآن می خواندند وهرکسی به اندازه توان خود به صاحب عزا کمک می کرد، سنگ قبرها به ساده ترین شکل ممکن بود، نقش مسائل مذهبی ودینی هم عمیق تر وپر رنگ تر بود درحالی که امروز مشاهده می کنیم که مراسم برخلاف گذشته بسیار خسته کننده و وقت گیر شده ومشکلات زیادی را برای بازماندگان به وجود آورده است.
در ادامه یک کارشناس و روانشناس مسائل اجتماعی ترس از قضاوت دیگران را یکی از دلایل عمده خارج شدن مراسم ها از مسیر درست خود می داند ودراین باره معتقد است اکثر افراد همواره خود را نیازمند تایید دیگران می دانند و اینکه کار صحیح انجام می‌شود یا نه، برای آنها در درجه دوم اهمیت قرار می‌گیرد.
فروتن با بیان اینکه صاحب عزا به دو کار تخلیه هیجانی و برگزاری مراسم سوگواری که به نوعی یک فرآیند اجتماعی بوده و باعث همدردی افراد دیگر با شخص سوگوار می‌شود نیاز دارد افزود: بطور کلی برگزاری مراسم ختم و فاتحه اقدام مطلوبی است که در جامعه ما از مسیر اصلی خود منحرف شده است.
این کارشناس و روانشناس مسائل اجتماعی تصریح کرد: برگزاری همه مراسم‌ها در جامعه مانند مسابقه ای شده و این مسائل که مجلس در چه مکانی برگزار شده، چقدر برای برگزاری آن هزینه شده و... باعث ایجاد نوعی کبر درافراد شده، امری نکوهیده است و با فلسفه برگزاری مراسم فاتحه نیز منافات دارد.
وی با بیان اینکه مردم در جامعه امروز، از بودن تبدیل به داشتن شده اند اضافه کرد:مردم به جای توجه به آسایش خود به اینکه چیزی دارند توجه می کنند به اینکه چه عزاداری گرفتم، در کدام محله، در کدام مسجد و با چه هزینه ای.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه بیشترین تاکید در مراسم ها فاتحه خوانی و حضور درمراسم تشییع جنازه است گفت: پیامبر وائمه نیز تاکیدشان بر شرکت درتشییع جنازه به عنوان یکی ازحقوق اصلی مومنین بود، با این حال اما مشاهده می کنیم که دراستان مابرخلاف آموزه های دینی مراسم در سوم،هفتم وچهلم وسالگرد ادامه می یابد که این موضوع جز ایجاد دغدغه خاطر برای خانواده بازماندگان نتیجه ای به همراه ندارد،چرا که صاحب عزا علاوه بر تحمل غم از دست دادن عزیز خود باید به فکر پذیرایی از آشنایان و بستگان نیز باشد که این امر منجربه مشکلات اقتصادی،اجتماعی و گاها اختلافات خانوادگی می شود .
در روايات هم آمده است كه رسول گرامى اسلام(ص)پس از شنيدن خبر شهادت جعفر بن ابى طالب به مدت سه روز براى خانواده ايشان غذا تهيه نموده و براى آنها فرستادند و از آن هنگام فرستادن غذا براى صاحبان مصيبت سنت گرديد".
امام صادق(ع) نیز دراین خصوص می‌فرماید: الاکل عند اهل المصیبهْ من عمل الجاهلیهْ و السنهْ البعث الیهم بالطعام: غذا خوردن نزد مصیبت زدگان و با خرج آنان، از رفتارهای جاهلیت است و سنت پیامبر(ص) فرستادن غذا برای مصیبت‌زدگان است.
برگزاری مراسم ختم وفاتحه خوانی در مساجد یکی دیگر ازتبعات مراسم های امروزی است، که البته افراد به دلیل زندگی شهرنشینی والزامات ناشی از آن مجبور شده اند درطول مراسم دویا سه روز آن رادرمساجد برگزارکنند، موضوعی که انجام آن درکارکرد مساجد پیش بینی نشده، ولی با این حال روزبه روز شاهد افزایش انجام آن درسطح مساجدهستیم.
موضوعی که مدیرکل اموراجتماعی استانداری هم به آن اشاره کرده ودراین خصوص گفت: باید دربرگزاری مراسمات درمساجد محدودیت های اعمال واین مراسم ها به مکان هایی دیگر نظیر حسینیه ها و سالن هایی ازاین دست هدایت شود که تحقق این امر مستلزم تامین اعتبار وعزم عمومی است.
مسئول دبیرخانه کانون های فرهنگی وهنری مساجد استان هم با بیان اینکه برگزاری فاتحه خوانی اولویت برخی مساجد بزرگ استان تبدیل شده گفت شایسته است مساجد به کارکردهای اصلی خود برگردند که این موضوع باید از طرف هیئت امنا وامام جمعه مساجد مدیریت شود .
در جمع بندی نهایی باید گفت مراسم های نادرست در مرگ افراد در کشور وبه تبع استان ما در حال تبدیل شدن به یک خرده‌فرهنگ نامناسب و غیرمنطقی است که در دراز مدت باعث تاثیرات مخربی برنگرش مردم نسبت به مقوله مرگ می شود.به همین خاطر لازم است همه ظرفیت های موجود بکار گرفته شود واز ظرفیت علما،روحانیون،تریبونهای نماز جمعه،بزرگان وریش سفیدان،مدیران،رسانه هاو.. برای فرهنگ سازی استفاده شود تا مراسمات به کارکرد اصلی خود برگشته واز مظاهر دنیایی ومادی آنها کم شود وبستری برای تنبه وبیداری اهل دنیا باشد.
در واقع می توان بجای این همه هزینه های گزاف برای نصب پلاکاردها وبنرهای تسلیت،سنگ قبرهای آنچنانی وسایر هزینه های جانبی وغیر ضروری این هزینه ها را درجایی بکار گرفت که حسنه ای جاریه ای برای متوفی باشد، زیرا تا زمانی که این کار خیرماندگار باشد ثواب آن برای متوفی فرستاده می شود و روح او درآرامش قرار می گیرد .
انتهای پیام/س