تیتر واحد و همزمان این رسانه‌ها درخصوص اجرای مجدد قانون مسدودسازی در اروپا و مانور گسترده در مورد اثربخشی آن در هفته گذشته به اضافه بازتاب ویژه اظهارات حسن روحانی، ظریف و عراقچی در این مورد یا پیش کشیدن ماجرای عجیبی مانند تفکیک شرکت‌ها و مجموعه‌های خصوصی اروپایی از دولت‌ها که عباس عراقچی آن را تئوریزه کرده بود، حکایت از همین ماجرا دارد.
بیشتر بخوانید: اروپا برای حفظ برجام چه تضمین‌هایی باید به ایران بدهد؟
در هفته‌ای که گذشت، همه شاهد بودند که تیترهایی مانند «برجام برجا می‌ماند» از سوی رسانه حزب کارگزاران سازندگی یا تیتر جالب «اختلاف عمیق فرانسه و آمریکا بر سر ایران» از سوی یک رسانه دیگر نزدیک به دولت یا همه آن تیترهای توأم با خوش‌بینی مفرط و غیرواقعی از آغاز اجرای «قانون مسدودسازی» در اروپا از سوی برخی دیگر تداعی‌کننده همین نکته است که دولت و جریان رسانه‌ای حامی آن در تلاش هستند تا «مذاکره با اروپا به هر نحو ممکن» را در افکار عمومی به‌عنوان یک ضرورت آنی و البته پرمنفعت جا بیندازند.
مذاکره جدید یعنی توافق جدید
با همه این اقدامات و با وجود واکنش حسن روحانی که دقایقی پس از خروج آمریکا از برجام، پشت تریبون آمد و در اظهارنظری تقلیل‌گرایانه گفت که تنها یک موجود موذی از برجام خارج شده و دولت او تمایل دارد این توافق و فرآیند اجرای آن را با کشورهای اروپایی به اضافه چین و روسیه ادامه دهد، بسیاری از کارشناسان به‌ویژه متخصصان حقوق بین‌الملل گفتند این توافق از آنجایی که ماهیتی چندجانبه داشته و همه اعضا به یک سهم مساوی در آن دخیل بوده‌اند، با خروج یک عضو، تعهد قبلی دیگر با کیفیت اصلی نه‌تنها پابرجا نمانده، بلکه از مسیرهایی حقوقی می‌توان به این نقطه رسید که با خروج آمریکا اصلا توافقی وجود ندارد و همه چیز پایان یافته؛ چراکه بنیان‌های اصلی آن فروریخته است و ادامه دادن آن با اروپا هم به معنای یک توافق جدید خواهد بود.
این نظر را البته کارشناسانی چون پیروز مجتهدزاده مورد تاکید قرار داده‌اند و می‌گویند که ادامه مذاکرات با اروپا برای گرفتن تضمین یا هر نکته یا مساله دیگری که باشد، به منزله یک توافق جدید خواهد بود؛ توافقی که نام آن دیگر برجام نیست و هم از منظر بین‌المللی و هم در هر محکمه مبتنی‌بر اسناد حقوقی این توافق به مثابه توافق قبلی شناسایی نخواهد شد.
با وجود توصیفاتی که در بالا گفته شد، اظهارات مقامات اروپا با یک برآیند نسبتا قوی بر این محور قرار گرفته که اروپا بنای ناسازگاری با آمریکا را ندارد و می‌خواهد ارتباط گسترده خود با این کشور دستخوش تغییر و تحول منفی نشود.
مکرون: نمی‌خواهیم با آمریکا جنگ تجاری راه‌بیاندازیم
اروپایی‌ها در این مدل هرچند بیانیه‌ای دوپهلو داده‌اند و گفته‌اند که مصمم به حفظ توافق هسته‌ای هستند و می‌خواهند برجام را ادامه دهند، اما این اشارات کم‌تعداد و جزئی با اظهارات گسترده و راهبردی آنها متفاوت است. چنانکه امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در نشست سران اتحادیه اروپا در صوفیه بلغارستان، هرگونه جنگ تجاری با آمریکا به دلیل خروج این کشور از توافق هسته‌ای با ایران را غیرمحتمل دانسته و می‌گوید: «نمی‌توان شرکت‌ها را ملزم به تجارت با ایران کرد. ما نمی‌خواهیم یک جنگ تجاری استراتژیک با آمریکا بر سر توافق هسته‌ای با ایران راه بیندازیم.»
مکرون در این سخنان خود البته پا را هم فراتر گذاشته و اذعان می‌کند شرکت‌هایی که خواهان تجارت با ایران یا سرمایه‌گذاری هستند، به‌ویژه شرکت‌های چندملیتی که روابط تجاری نزدیک با آمریکا دارند، وضعیت مناسبی نخواهند داشت.
این اظهارات توأم با هشدار رئیس‌جمهور فرانسه در چند روز گذشته، تنها اظهارنظر ناامیدکننده از سوی اروپایی‌ها نبوده است، چراکه دیگر سران این اتحادیه نیز سخنان مشابهی را تکرار کرده‌اند.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان که در ماه‌های اخیر در اظهارات تند نسبت به ایران گوی سبقت را از همتایان اروپایی خود ربوده است، می‌گوید که ادامه همکاری با ایران برای برخی شرکت‌هایی که دارای روابط تجاری گسترده با آمریکا هستند «شدنی نیست و نباید توهمی در این زمینه ایجاد شود.»
مرکل همچنین در دیدار با رئیس‌جمهور روسیه تاکید می‌کند که برای ادامه برجام باید در موضوعات موشکی نیز با ایران گفت‌وگو کرد.
صدراعظم آلمان همچنین گفته است: «همه در اتحادیه اروپا با این مساله هم‌عقیده‌اند که این توافق کامل نیست؛ اما ما باید در این توافق بمانیم و مذاکرات بیشتری را با ایران درخصوص مسائل دیگر مانند برنامه موشک‌های بالستیک انجام دهیم.» آنگلا مرکل البته در سفر به آمریکا پیش از خروج این کشور از برجام، در نشست مشترکی با ترامپ اعلام کرده بود که اروپا نسبت به ایران با آمریکا همراه و هم‌نظر است.
ظریف: مشخص نیست اروپا چقدر بتواند دربرابر آمریکا مقاومت کند
علاوه‌بر اظهارات اروپایی‌ها، سخنان اخیر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و سیدعباس عراقچی، معاون وی در مجلس درخصوص آینده برجام هم موید همین ماجرا یعنی عدم تمایل یا ناتوانی اروپایی‌ها برای ادامه توافق هسته‌ای با ایران و تامین منافع کشورمان است.
محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی اظهارات ظریف در مجلس را این‌گونه روایت می‌کند که «برجام از نظر آقای ظریف، بیماری در حال مرگ است که در آی‌سی‌یو و شرایط بسیار سختی قرار دارد. آقای ظریف اعلام کرد که ما با اروپایی‌ها وارد مذاکره شده‌ایم و اروپایی‌ها تعهد داده‌اند منافع ایران را تضمین کنند، اما مشخص نیست که اروپایی‌ها چقدر بتوانند در برابر تحریم‌های آمریکا مقاومت کنند، زیرا سهامداران شرکت‌های اروپایی، آمریکایی‌ها هستند. آقای ظریف همچنین این شبهه را مطرح کرد که مشخص نیست شرکت‌های اروپایی چه مقدار از سران کشورهایشان تبعیت کنند.»
عباس عراقچی هم بعد از حضور در جلسه مجلس با حضور در جمع خبرنگاران می‌گوید: «اروپایی‌ها برای ادامه بقای برجام جدی هستند، اما اینکه توانایی این کار را دارند، محل تردید است.»
عراقچی البته قبلا هم گفته بود که شرکت‌های اروپایی خصوصی هستند و ربطی به دولت‌ها ندارند و تلویحا تاکید کرده بود که هیچ‌کس نمی‌تواند آنها را به همکاری با ایران مجبور کند.
در این شرایط اما این سوال مطرح می‌شود که علت این همه رفت و آمد، تمایل تیم مذاکره‌کننده ایرانی برای پیگیری ماجرا و با دست پس زدن و با پا پیش‌کشیدن‌های اروپایی‌ها در این ماجرا چیست؟
اظهارات مکرون در سفر به ایالات متحده آمریکا و تاییدهای ترامپ نشان داد که هر دو یعنی هم اروپا و هم آمریکا به این نقطه مشترک رسید‌ه‌اند که بر سر چهار موضوع، برجام را گسترده‌تر کنند؛ اول حفظ محدودیت‌های ایران و بازرسی‌های گسترده از آن در برجام، دوم حذف بندهای زوال‌پذیر برجام در ایام 15 سال و 20 سال و...، سوم ورود به ماجرای موشکی و مذاکرات مربوط به آن و نهایتا آغاز مذاکرات برای محدودکردن حضور منطقه‌ای ایران.
عراقچی: باید FATF حل شود تا بتوانیم با اروپا مذاکره کنیم
پیگیری این اهداف در میان اظهارنظرها و رفتارهای اروپایی‌ها در جریان مذاکرات اخیر با ایران همگی موید این است که سران اروپا با ایجاد یک فضای سنگین و توأم با تهدید ایران را از آینده اقتصادی- سیاسی بدون وجود برجام می‌ترسانند و در این فضا تلاش می‌کنند مطالبات گسترده خود در ذیل همان چهار محور توافق‌شده با آمریکا را پیگیری کنند؛ چیزی که هرچند از سوی مذاکره‌کنندگان ایرانی نفی شده است، اما ظاهرا اروپایی‌ها برنامه گسترده‌ای برای ورود به آن دارند؛ برنامه‌ای که اولین گام آن ملزم کردن ایران به تصویب تمامی مطالبات FATF در مجلس و تبدیل شدن آنها به قانون برای ادامه مذاکرات ابتدایی برجام اروپایی بوده است، همان‌طور که سیدعباس عراقچی در جلسه اخیر مجلس به آن اشاره کرد.
کارشناسان با استناد به اینکه FATF مسیر همکاری ایران با جنبش‌های مقاومت از جمله حزب‌ا... لبنان را مسدود می‌کند، این خواسته اروپایی‌ها را به‌عنوان یک اهرم پیش‌برنده در جریان مذاکرات منطقه‌ای ارزیابی می‌کنند؛ چیزی که البته پیش از این معاون سابق وزارت خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و جرائم مالی در 24 می2016 در جلسه استماع سنا گفته بود و خواستار پیوستن ایران به گروه ویژه اقدام مالی شده بود؛ «ریسک تعامل با ایران در دوره پسابرجام تغییری نکرده است. بانک مرکزی و بانک‌های ایران همچنان در لیست منطقه پولشویی ماده ۳۱۱ قانون پاتریوت آمریکا هستند. ایران همچنان به همراه کره شمالی در لیست پرریسک‌ترین کشورهای FATF قرار دارند. بیانیه ۱۹ فوریه این مجموعه تصریح می‌کند که ایران دارای ریسک تامین مالی تروریسم است و نظام مالی کشورها را تهدید می‌کند.» با کنار هم گذاشتن این اظهارات به نظر می‌رسد این نظر آنچنان هم بیراه نباشد که آمریکا در هماهنگی قبلی با اروپا از برجام خارج شد و حالا تلاش برای وارد کردن ایران به مذاکرات بعدی از این رهگذر آغاز شده باشد.
منبع: روزنامه فرهیختگان
انتهای پیام/