به گزارش خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل؛ توجه به بهداشت عمومی و تامین سلامت فراگیر شاید یکی از وظایف عمده دولت محسوب می شود، که اگرچه سالانه پروژه‌ها و طرح‌های زیادی در این حوزه در نقاط مختلف کشور بهره‌برداری و افتتاح می‌شود اما از قرارِ اطلاع در حاشیه‌های برخی کلانشهرها و حتی شهرهایی با مقیاس کوچک نیز هنوز هم برخی نواقص در رابطه با بهداشت و سلامت افراد به چشم می‌خورد.
به تعبیری دیگر علی‌رغم دستاوردهای بزرگی که در عرصه سلامت و بهداشت طی سال های اخیر در کشور به وقوع پیوسته است، اما با این وجود می‌توان شکاف ها و نابرابری های عظیمی را میان مناطق مختلف به لحاظ رشد بهداشت و رعایت بهداشت جمعی مشاهده کرد.
اما به بهانه هفته سلامت به سراغ موضوع "سلامت همگانی" رفتیم تا از مسئولان بپرسیم که آیا چیزی به نام بهداشت همگانی از جنوبی‌ترین نقطه تا شمالی‌ترین نقطه استان اردبیل وجود دارد؟ آیا تمام مولفه‌های بهداشت جمعی در تمامی مناطق به طور مساوی رعایت می‌گردد، اکنون که خطرهای مختلفی سلامت افراد و جامعه را تهدید می‌کند؟ و آیا عدالت جمعی در رابطه با بهداشت همگانی در منطقه ملاحظه می‌شود؟
رئیس مرکز بهداشت استان اردبیل در گفتگو با گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل با اشاره بر مقدم بودن تامین بهداشت و درمان روستایی بر سایر وظایف ارگانی و همگانی گفت: باید اذعان داشت که توجه به مقوله بهداشت و درمان ساکنان مناطق روستایی یک ضرورت بوده و در این راستا بایستی برنامه‌ریزی مناسب صورت گیرد، کما اینکه همواره سیاست به گونه‌ای بوده که توجه به حوزه بهداشت و درمان روستاها و روستانشینان در اولویت بوده است.
بابک نخستین ادامه داد: هم‌اکنون استان اردبیل بیش از یک هزار و 700 روستا با جمعیت بالای 10 خانوار دارد که این مهم ایجاب می‌کند تا در بهترین شرایط حداقل خدمات بهداشتی نیاز روستانشینان تامین شود که خوشبختانه هم‌اکنون بسیاری از روستاهای این استان مجهز به خانه بهداشت هستند.
وی تصریح کرد: تعداد روستاهای بالای یک هزار نفر جمعیت استان اردبیل بیش از 100 روستا و روستاهای بالای 500 نفر جمعیت نیز بیشتر از 180 روستا است که در کنار این تعداد روستاها و همچنین بیش از 70 دهستان عشایر نیز هستند که در مناطق عشایری و مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند.
رئیس مرکز بهداشت یکی از خدمات ارزنده حوزه بهداشت و سلامت در روستاهای استان را تامین آب شرب سالم برای روستاهای دارای سکنه دانست و افزود: هم‌اکنون حدود 75 درصد از اهالی روستاهای استان اردبیل از نعمت آب شرب سالم و بهداشتی برخوردار می‌باشند.
بابک نخستین اجرای مداوم طرح‌هایی از قبیل اصلاح شبکه‌های آب و فاضلاب روستایی، واکسیناسیون دام و طیور، واکسیناسیون کودکان روستانشین، تجهیز و نوسازی خانه‌های بهداشت، ساخت خانه‌های ورزش، آسفالت راه‌های روستایی و بسیاری از طرح‌های دیگر را راه‌های حفظ سلامت همگانی روستانشینان در استان اردبیل دانست.
وی اظهار داشت: اینکه بهداشت اجتماعی در تمامی نقاط یک مملکت و یک منطقه به طور مساوی و برابر رعایت شود شاید کمی دور از حقیقت باشد، چرا که بنا به دلایل و تحت برخی شرایط خاص نمی‌توان تمامی مناطق را به یک اندازه از اصول بهداشتی و خدمات آن سیراب کرد، اما همواره تلاش بر این بوده تا دورترین نقطه دارای سکنه در منطقه نیز از ابتدایی‌ترین و حداقل‌ترین خدمات بهداشتی برخوردار شوند.
از حرف‌های رئیس مرکز بهداشت می‌توانست متوجه شد که حال عمومی افراد در روستاها بسیار خوب است و اوضاع به سامان بوده و در بیشتر روستاهای استان اردبیل اصلا مشکل آنچنانی بهداشت و درمان نداریم.
از طرفی اگر چه گفته‌های ایشان تا حدودی ما را قانع کرد اما مواردی که هنوز تکلیف آنها مشخص نشده و در هوا معلق مانده نیز باید در سریع‌ترین زمان ممکن به گونه‌ای مشخص و مبرهن شود؛ به طور مثال تکلیف 25 درصد مابقی افراد روستانشین که آب شرب سالم ندارند، تکلیف روستاهایی که برای استفاده از تجهیزات خانه بهداشت به روستاهای همجوار می‌روند، آینده دامدارانی که سالانه در پی دیرکرد در اجرای طرح واکسیناسیون صدها راس از دام خود را از دست می‌دهند و ... لیکن چشم‌انداز بهداشت و درمان در مناطق محروم، روستایی و عشایرنشین استان اردبیل باید مشخص شود.
رئیس مرکز بهداشت گفت: این مهم موضوعی مشخص است که نباید هیچگاه به کمترین تجهیزات و خدمات جمعی در یک منطقه اکتفا کرد کما اینکه این خدمات مربوط به حوزه بهداشت جمعی باشد، که امید‌واریم تا طی سال‌های آینده بتوان هم در بحث بهره‌مندی روستانشینان منطقه از آب شرب سالم و هم سایر خدمات بهداشتی در روستاهای استان شاهد یک دستاورد عظیم و بدون نقص بود.
برمی‌گردیم سر خانه اول و به موضوع اصلی گفتگویمان؛ یعنی "بهداشت برای همه در همه جا". در همین رابطه باید گفت که همه ساله موضوعی خاص که اولویت بهداشت عمومی را نشان می‌دهد برای هفته سلامت از سوی وزارت بهداشت انتخاب می‌گردد و موضوعی که امسال بنا به صلاحدید در کشور برای این هفته انتخاب شد، "پوشش همگانی سلامت" با شعار "سلامت برای همه و در هر جا" می‌باشد.
هفته سلامت شاید بهانه‌ای باشد تا توجه و تمرکز بر روی بهداشت و سلامت نسبت به سایر ایام سال کمی پررنگ تر شده و بدین گونه با بسیاری از مشکلات ناشی از فقدان این مهم مقابله کرد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان گفت: به لحاظ صنعتی شدن جامعه ایران و تحرک نداشتن مردم و تغذیه ناسالم بیماری های فشار خون، دیابت، کلسترول بالا در بین مردم افزایش یافته است و استان اردبیل نیز در بعضی از شاخص های سلامتی و بهداشتی از میانگین کشوری بالاتر است.
بابک نخستین با اشاره به اینکه در جهت داشتن کشوری سالم با مردمانی سالم می‌بایست تمامی ارگان ها و مردم در راستای تامین سلامت همگانی پویا باشند، افزود: در این زمینه تنها بخشی از تامین سلامت جامعه بر عهده وزارت بهداشت و مابقی بر عهده ارگان ها و خود مردم است.
وی ادامه داد: به طوری که در همین رابطه وزارت بهداشت ۲۵ درصد تامین سلامت عمومی مردم را به عهده دارد و بقیه ارگان ها و سازمان ها حدود 75 درصد وظیفه حفظ و تامین سلامت مردم را عهده‌دار هستند.
این مسئول ضمن اشاره به اینکه توجه به سلامت همگانی نیازمند تامین برخی زیرساخت ها و برخی مناطق کشور است، گفت: در این زمینه در سطح استان اردبیل نیز باید زیرساخت های لازم جهت این مهم تامین گردد تا بتوان شعار "سلامتی برای همه و در هر جا" را به صورت حقیقی و عینی تحقق بخشید.
نخستین تصریح کرد: توسعه برنامه‌های خودمراقبتی در امر بهداشت مردم خیلی اهمیت دارد و باید به این مقوله به صورت کاملا علمی پرداخت شود و با فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی مناسب این برنامه به خوبی اجرا شود.
وی تامین سلامت عمومی را نیازمند تلاش عمومی دانست و اظهار کرد: وزارت بهداشت به عنوان متولی امر سلامت در هفته سلامت برای حساس سازی مردم به این مساله برنامه‌های ویژه‌ای را با بهره‌گیری از توانمندی های سایر ادارات و رسانه جمعی تدارک می‌بیند که تمامی این تدارکات به تنهایی کافی نبوده و باید در این زمینه خود مردم نیز به عنوان بازوی توانمند جامعه وارد عمل شوند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان با تاکید بر اینکه سازمان جهانی بهداشت شعار امسال هفته سلامت را سلامتی برای همه و در همه جا تعیین کرده است، گفت: در این مهم عوامل متعددی تاثیرگذار می‌باشد که یکی از این عوامل تامین غذای سالم و مصرف آن است که نیاز است تا مردم با به کارگیری روش خودمراقبتی علاوه بر پیشگیری از بسیاری از مشکلات رایج در جامعه نسبت به داشتن جامعه‌ای سالم نیز احساس مسئولیت داشته باشند.
نخستین تصریح کرد: علی‌رغم تلاش بی‌وقفه نظام‌های سلامت در جهان، هنوز تا دستیابی به سلامت همگانی به عنوان یک حق پایه و انسانی فاصله زیادی باقی مانده است، لذا سازمان بهداشت جهانی شعار «سلامت برای همه» را با موضوع «پوشش همگانی سلامت، همه جا، برای همه» را در این مقطع در دستور کار قرار داده تا این موضوع به عنوان یک رهیافت و خاستگاه مطالبات مردمی در نظر سیاستگذاران باشد.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان اردبیل در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل گفت: باتوجه به اینکه در کشور ما متاسفانه بیشتر بیماری ها و مرگ و میر بخاطر بیماری های قلبی و عروقی بوده که بیشتر به نوع تغذیه مربوط است و در واقع این مشکل از نبود نظارت بر استانداردها و مصرف غذای مفید برای بدن نشات می‌گیرد.
محسن ارزنلو تصریح کرد: سلامت افراد جامعه یکی از عوامل اصلی پویایی و رشد و توسعه آن جامعه است و برای تامین سلامت جامعه اصلی‌ترین عامل، غذای سالم و مطمئن است زیرا که غذای ناسالم موجب خمودگی انسان ها، غیر فعال شدن بخش مهمی از جامعه و درگیری عده دیگری برای خدمت رسانی به بخش بیمار و ناسالم می‌گردد و در این صورت خسارت جبران‌ناپذیری برای جامعه ببار می‌آورد.
وی دلایلی بسیاری را در ناسالم بودن غذاها دانست و اظهار داشت: متاسفانه در شرایط حاضر سلامت فرآورده‌های غذایی دستخوش عوامل زیادی است که در این زمینه استفاده از کودهای شیمیایی، آفت کشها، علف کش ها و قارچ کش ها از جمله عوامل تهدید کننده سلامت مواد غذایی هستند.
کارشناس مسئول دانشگاه علوم پزشکی ادامه داد: همچنین استفاده از کودهای حیوانی فرآوری نشده می‌تواند موجب آلودگی محصولات کشاورزی به برخی ریزاندامگان بیماری‌زا گردد.
ارزنلو با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای کمک به استانداردسازی غذاهای تولیدی و نیز در نهایت تامین سلامت همگانی در سطح جامعه در استان اردبیل گفت: تشکیل و راه‌اندازی معاونت اجتماعی در دانشگاه علوم پزشکی یکی از این اقدامات می‌باشد که با هدف اصلاح و اطلاع رسانی از تغذیه درست و اصولی در دستور کار است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل اظهار داشت: به دنبال برگزاری مجمع ملی سلامت کشور و هدف‌گذاری و سیاست های وزارتی، مجمع استانی سلامت در اردبیل به ریاست استاندار و اعضای مجمع با هدف اجتماعی کردن سلامت و بررسی و تدوین مولفه‌های موثر بر سلامت با هم‌افزایی سازمان های مسئول و درگیر امر سلامت برگزار و مقرر شد برنامه عملیاتی سند جامع سلامت استانی تدوین و جهت تصویب و اجرا به ریاست مجمع ارائه شود.
قدرت اخوان اکبری تصریح کرد: در محتوای سند جامع سلامت مشخصه‌های زیادی آورده خواهد شد که یکی از مهمترین آنها ورود مستقیم سازمان ها و مشارکت بخش خصوصی و سازمان های مردم نهاد در جهت ایجاد ساختار و اصلاح رفتارهای مردم در جهت زندگی سالم است.
وی با اشاره به شعار این مجمع نیز گفت: شعار استانی مجمع "اصلاح سبک زندگی با تغذیه سالم و تحرک" نامگذاری شده است.
و اما یکی از پروژه‌های حوزه درمان و بهداشت استان اردبیل که اخیرا می‌توان گفت شاید سر و صدای زیادی در منطقه به راه انداخته است راه‌اندازی بیمارستان تمام عیار یک هزار تختخوابی است که این روزها از این پروژه با نام نیاز اصلی مردم یاد می‌شود.
به همین منظور یکی از سوالات ما از رئیس دانشگاه علوم پزشکی این بود که راه‌اندازی بیمارستان یک هزار تختی در منطقه چرا این روزها باب شده و یک نیاز تلقی می‌شود و چرا و چه اندازه احداث این بیمارستان ضروری می‌باشد؟
رئیس دانشگاه علوم پزشکی در پاسخ به سوال ما با اشاره به اهم اقدامات حوزه سلامت در استان اردبیل در راستای تامین سلامت همگانی و در هر نقطه از منطقه افزود: یکی از مشکلات مهم و ضروری حوزه سلامت استان نبود زیرساختهای بیمارستانی و تختهای بستری است که از همین رو ضرورت دارد بیمارستان یک هزار تختخوابی که در مرحله تفاهم‌نامه و عقد قرارداد است با حمایتهای مسئولان و نمایندگان استان محقق شود.
اخوان اکبری تصریح کرد: بر اساس سطح بندی خدمات درمانی از طرف وزارت بهداشت، هدف گذاری تا سال 1404 بالغ بر 3 هزار و 400 تخت بیمارستانی در استان پیش‌بینی شده و در این راستا احداث بیمارستان هزار تختخوابی در اردبیل با توجه به جمعیت موجود و نیاز بالای مردم به خدمات درمانی در مراکز درمانی بسیار ضروری است.
وی نبود تختهای بیمارستانی را یکی از مشکلات اساسی در حوزه بهداشت و درمان و سلامت مردم استان دانست و اظهار کرد: باتوجه به اینکه سالانه بیش از یک میلیون نفر به مراکز اوژانس٬ 120 هزار نفر بیمار برای بستری به بیمارستانها و 850 هزار نفر نیز به 18 کلینیک تخصصی تابعه دانشگاه علوم پزشکی استان اردبیل مراجعه می کنند و در بیشتر مواقع به نیاز درمانی پاسخ مناسب داده می‌شود اما به دلیل ارتقای سطح درمان و خدمات درمانی نیاز است تا بیمارستان یک هزار تختخوابی هرچه زودتر در اردبیل راه‌اندازی شود.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی با اشاره به برخی مشکلات دربازه شاخص‌های سلامت در استان بیان کرد: در زمینه شاخص‌هایی چون فشار خون، قند خون، چاقی و لاغری مشکلات زیادی در استان اردبیل داریم که شناسایی و احصای شاخص‌ها در این زمینه می‌تواند زمینه‌ساز کاهش و رفع این مشکلات شده و سطح سلامت مردم استان را ارتقا دهد.
کلام آخر
تمامی افراد جامعه بایستی دسترسی برابر و یکسان به خدمات بهداشتی و درمانی ضروری و لازم را داشته باشند، و این در اصل مولفه‌ای است که نباید معطوف به مکان و زمان خاصی باشد.
امسال بنا به صلاحدید سازمان بهداشت وزارت کشور شعار هفته سلامت به سلامتی برای همه و در هر جا نامگذاری شده است که ضرورت دارد تا به منظور تحقق همه‌جانبه این مهم تمامی ارگان ها و نهادها و در کنار آنها آحاد مردمی نیز همکاری لازم را در جهت ارتقای سطح سلامت جامعه و ارائه خدمات نوین بهداشتی و سلامت به عموم را داشته باشند.
اما بنا به تعریف سازمان بهداشت جهانی؛ بهداشت علم و هنر پیشگیری از بیماری ها و طولانی کردن عمر و ارتقای سلامتی به وسیله کوشش‌های تشکلات اجتماعی است، که اگر بخواهیم به تبعیت از این تعریف فراگیر به بحث بهداشت اجتماعی در کشور و به تبع در استان خودمان بپردازیم بی‌شک در لا‌به‌لای این اصول و قاعده کم و کاستی‌ها، نابرابری‌ها و ناعادلانه‌هایی خواهیم دید که شاید دل خیلی‌ها را به درد آورد، پس شاید شایسته باشد که بنشینیم و کمی عاقلانه و عادلانه باندیشیم و راهی برای رهایی از این اوضاع پی‌جویی کنیم.
انتهای پیام/س