به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، پدربزرگ ها و مادربزرگ ها خوب یادشان است، سال ها پیش بود، تقریبا سال 1333 خورشیدی، طغیان آبِ زاینده رود به قدری بود که آب تا حاشیهِ پیاده رویِ پل های تاریخی شهر می رسید، خطر غرق شدن حتی در ساحل رود هم وجود داشت، تصور می کردیم زنده رود تا ابد می تازد و می خروشد، غافل از اینکه، در همیشه بر روی یک پاشنه نمی چرخد! رفته رفته اوضاع تغییر کرد، تصمیم های نادرست و استفاده بی رویه، تیشه بر ریشه رود زد، خطر غرق شدن آن روزها تبدیل شد به شوخی تلخ این روزها.
زنده رود این ایام چندان شباهتی به اسمش ندارد، روزگاری نماد زندگی بود و امروز بوی مرگ و نیستی می دهد، رودی که از بی تدبیری رنج می برد و امیدی به آینده ندارد، هربار به بهانه های مختلف بخشی از وجودش را به تاراج برده اند، از استفاده نابجا در عرصه های مختلف گرفته تا انتقال های بی برنامه!
کار به جایی رسیده که امروز حتی برای تامین آب شرب هم با مشکل مواجه شدیم، از وزیر و نماینده مجلس گرفته تا شهردار و رئیس سازمان آب و فاضلاب، همه و همه می گوینداصفهان تا دو سه ماه آینده آبی برای شرب ندارد، معضلی که در طول بیش از پانزده سال با تصمیم های نابجا و سیاست ها غلط بوجود آمده را می خواهند دو سه ماهه با جلسات و نامه نگاری حل کنند.
سد زاینده رود به عنوان یکی از اصلی ترین سدهای مرکز کشور در سال 1349 با ظرفیت یک 1.4 میلیارد متر مکعب بهره برداری شد، این سد قوسی شکل در 110 کیلومتری غرب اصفهان بر روی رودخانه زاینده رود قرار دارد، سد قوسی، سد تنظیمی، نیروگاه، ایستگاه، پمپاژ اصلی، ایستگاه پمپاژ تکمیلی و حوضه آبریز از جمله تاسیسات این مجموعه به شمار می رود.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، اعلام کرد: شرایط خشکسالی و کاهش شدید منابع آبی در 50 سال اخیر بی سابقه است و در حال حاضر به دلیل کاهش شدید منابع آبی و بارش ها، 90 درصد ظرفیتِ سد خالی و میزان آب ذخیره شده در سد زاینده رود 144میلیون متر مکعب و حدود 10 درصد از حجم این مخزن است.
بصیرپور با اشاره به اینکه میزان آب ذخیره شده در مخزن در اوایل فروردین پارسال 310 میلیون متر مکعب بود تصریح کرد: میزان آب ذخیره شده در سد زاینده رود نسبت به مشابه سال قبل 55 درصد و در مقایسه با متوسط بلند مدت (دوره 44 ساله) 80 درصد کاهش یافته است، علاوه بر این، افت شدید برای سایر ذخایر آبی در سدهای استان اصفهان از جمله آخچه در فریدن ، خمیران در تیران و کرون ، حنا و قره قاچ در سمیرم هم نیز وجود دارد.
وی با تاکید بر ضرورت صرفه جویی در مصرف آب تاکید کرد که در چنین شرایطی بطور قطع، امکان بازگشایی زاینده رود تا پایان سال آبی امسال امکانپذیر نیست و استان اصفهان تا تیر ماه سال جاری با بحران جدی در تامین آب شرب رو به رو می شود.
حوضه زاینده رود از اصفهان و چهارمحال و بختیاری تشکیل شده که 93 درصد از مساحت و 98 درصد از جمعیت تحت پوشش این حوضه در استان اصفهان و هفت درصد از مساحت و 2 درصد از جمعیت تحت پوشش آن در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد.
سال هاست که رشد جمعیت در استان اصفهان سیری صعودی پیدا کرده وجمعیت زیادی به واسطه ایجاد شهرک های مختلف در حاشیه شهر اصفهان قد علم کرده اند. ساخت و سازهایی که بدون برنامه ریزیِ فرهنگی انجام شده، قيمت پائين واحدهای مسكونی در اين شهرك ها و سهم بالاي اشتغال در بخش ساختمان و خدمات باعث شده سيل جمعيت از استان هایی مثل خوزستان، چهارمحال و بختياری، كهگيلويه و بويراحمد، لرستان وحتی استان فارس به سمت اصفهان روانه شوند كه اين امر بجز مسائل و مشكلات فرهنگی و اجتماعی باعث افزايش سرانه مصرف آب شرب در اين استان می شود، نکته مهم این جاست که درکنار این مسائل نشانه ای از اصلاح الگوی مصرف آب شرب در اين استان مشاهده نمی شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان گفت: اگر مصرف آب به همین صورت ادامه یابد تا پایان تیرماه ۱۳۹۷ آب سد زاینده رود خشک خواهد شد و دیگر راهی برای تامین آب مصرفی اصفهان نخواهیم داشت. مشکل آب بسیار حادتر از آن چیزی است که بیان می شود. سد زاینده رود آب شرب ۶ میلیون نفر در استان اصفهان، یزد و کاشان و هم چنین آب کشاورزی چهارمحال و بختیاری و اصفهان و آب مورد نیاز صنعت اصفهان و درصد کمی از یزد را تامین می کند.
هاشم امینی با اشاره به اینکه میزان بارش ها امسال به ۵۱۲ میلی متر رسیده در حالی که این آمار در سال گذشته هزار و ۲۰۰ میلی متر بود افزود: آب شرب ۵۶ شهر و ۳۰۰ روستا از سد زاینده رود تامین می شود. به عبارتی آبِ چهار میلیون و ۷۰ هزار نفر در اصفهان و حدود پنج میلیون و ۵۰۰ هزار نفر همراه با کاشان و یزد تامین می شود، البته در اسفند و بهمن سال گذشته، ۱۲.۷ درصد در مصرف آب صرفه جویی شده است.
وی ادامه داد: نصب شیرآلات کاهنده می تواند حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش مصرف را به همراه داشته باشد و متقاضیان باید اعلام حضور کنند هم چنین تمام شهروندان به ویژه فرهنگیان و روحانیون باید مروج مصرف درست آب شوند تا تابستان امسال را پشت سر بگذاریم. از اردیبهشت ماه فشار شبکه آب کاهش پیدا می کند و در این صورت خانه هایی که در طبقات بالا هستند باید تانک و پمپ قانونی داشته باشند تا بتوانند آب را به خانه های خود برسانند.
کاهش نزولات جوی و رشد خشکسالی در استان اصفهان، کشاورزی این منطقه را به شدت با مشکل مواجه کرده است. در الگوی كشت كشاورزی استان اصفهان محصولات پرمصرفی همچون برنج، ذرت، علوفه و سيب زمينی ديده می شود، موضوعی که سالها پیش باید جلوی آن گرفته می شد و برای افرادی که اشتغال و امرار معاششان براین پایه بود تصمیمی جدی اتخاذ می شد.
چون اين موضوع مديريت نشده و كشاورزان غرب اصفهان، سال ها محصولات پرمصرف را از الگوی كشت خود حذف نکردند، آب به كشاورزان شرق اصفهان نرسيده و اين امر سر چشمه بحران های اجتماعی شده است. وقتی بحران آب به اين اندازه می رسد بايد پا را فراتر از اين گذاشت كه كشاورزی را به روش های معمول انجام داد و در اين زمينه بايد از روش هایی كه ضمن حفظ سطح توليد، مصرف آب را تا چند برابر پائين می آورد تغییر داد، مانند تغيير الگوی كشاورزی از كشت های سنتی به كشت های گلخانه ای استفاده نمود. اين راهكار در استان اصفهان آن چنانکه باید و شاید اجرا نشد و اینک زندگی بسیاری از کشاورزان با مشکل جدی مواجه شده است.
امروزه روش های نوين آبياری جزو سياست های اولويت دار كشور در بخش آب است. اگرچه اين اقدام در حال انجام است ولی این موضوع مهم امریست که باید سال ها پیش برای آن سرمایه گذاری می شد. شايد صرف بودجه های كلان در زمينه تونل های انتقال آب در استان اصفهان بر سرمايه گذاری در اقدامات مديريت مصرف آب سايه انداخته است. بنابراين عدم بهبود راندمان آبياري به عنوان يكی از ديگر علل مهم در بحران كم آبي زاينده رود مطرح است.
عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزی شهرستان اصفهان هم گفت: به دلیل خشکی زاینده رود و عدم کشت پاییزه 97 – 96، کشاورزانِ اصفهان در تابستان 97 هیچ کشت، برداشت و در نهایت درآمدی نخواهند داشت و با توجه به کاهش بارش ها در سال زراعی جاری در سرشاخه های زاینده رود، شاید آبی برای کشت پاییزه 98 – 97 نباشد که این اتفاق موجب حذف درآمد کشاورزان تا تابستان 99 خواهد شد.
حسین محمدرضایی افزود: کشاورزان حق‌آبه دار اصفهانی به دلیل اینکه حق‌آبه آنها برای استان های دیگر برداشت شده است، باید از بی آبی بیکار بمانند و هیچ درآمدی نداشته باشند .
طرح های انتقال آب بين حوضه ای اثر منفی در حيات رودخانه زاينده رود داشته اند. متاسفانه متولیان این امر سال ها پیش بدون درنظر گرفتن شرایط معیشتی مردم اصفهان و اقلیم خشک این منطقه اقدام به انتقال آب به مناطق مختلف کرده اند. در زمان خشكسالی آبدهی رودخانه به نصف و حتی يك سوم تقليل می یابد و اين در حاليست كه برنامه ريزی مصرف باید برمبنای ظرفيت انجام شود.
سد زاينده رود يكی از مهمترين اجزای سيستم منابع آب حوضه زاينده رود است كه نقش مهم و تعيين كننده ای در مديريت آب اين حوضه دارد. اگر اين سد هشيارانه و درست بهره برداری شود می توان مسائل مربوط به بحران آب را تخفيف داد و اگر نادرست بهره برداری شود، خود منشأ گرفتاري های زيادی خواهد بود.
بدون شک یکی از معیارهای پیشرفت و ترقی در هر سرزمینی گرایش به سوی صنعتی شدن است، اما با احداث بی برنامه کارخانه های مختلف و کارگاه ها این مهم تحقق نمی یابد و بلکه باعث بروز مشکلات جدید تر و عمیق تر می شود. متأسفانه توسعه در استان اصفهان همانند بسياری مناطق ديگر كشور بر پايه يك طرح مصوب آمايش سرزمين انجام نشده است. با وجود اقلیم خشک و نیمه خشک استان اصفهان عمده صنایع این استان از جمله فولاد بر پایه آب است .
براساس اين برنامه سهم صنايع فلز ،آهن ، شيميایی و نفت 258 ميليون مترمكعب مي باشد كه بالاترين پتانسيل آلايندگی را هم به دنبال دارند. با وجودی كه ميزان منابع آب زاينده رود در خشكسالي ها به 700 ميليون مترمكعب در سال كاهش می يابد و ميزان واقعی آب قابل انتقال از تونلهای جديد در حالت خوشبينانه 300 ميلون مترمكعب در سال خواهد بود، اين توسعه صنعت نقش مهمی در تشديد خشكی زاينده رود داشته است.
بیایید یک بار باهم این قصه پر غصه را مرور کنیم، چه شد که به اینجا رسیدیم؟ اگر اندکی توجه کنیم در می یابیم كه سر منشأ اصلی بحران های كم آبی حوضه زاينده رود ريشه در نحوه مديريت آب در گذشته دارد. اگر مدیریت اصولی در حوضه آبریز زاينده رود انجام می گرفت امروز شاهد خشك شدن رودخانه زاينده رود و بحران های اجتماعی و زيست محيطی ناشی از آن نبوديم.
سال هاست که رودها، تالاب ها و دریاچه ها یکی پس از دیگری خشک می شوند و برای مردم فقط خاطره ای غمناک باقی می ماند، بحرانی که از آن پس باید با آن دست و پنجه نرم کنند. رودهای خشکی که زادگاه ریزگردها می شوند.
مرگ هامون در شرق کشور زندگی را به کام مردم زحمتکش سیستان و بلوچستان تلخ کرد و این داستان غم انگیز در غرب کشور برای هور العظیم در استان اصفهان برای رودی همیشه زنده تکرار می شود.
گزارش از سولماز محمدی
انتهای پیام/م
شیراز و بیشتر شهر های مرزی بیکار شدند
باید کشاورزی تعطیل بشه