امارات متحده عربی و عربستان سعودی به عنوان دو کشور عربی حاشیه خلیج فارس، از روابط حسنه و پویایی برخوردار بوده‌اند اما به نظر این رابطه در ماه‌های اخیر و به واسطه تغییر سیاست‌ها و رفتارهای ریاض در عرصه منطقه‌ای دستخوش تغییر و تحولاتی شده است.
در همین باره، روزنامه لبنانی الاخبار به تازگی به انتشار اسناد دیپلماتیک طبقه‌بندی‌شده‌ای اقدام کرده که نشان می‌دهد امارات متحده عربی دل خوشی از سیاست‌های عربستان سعودی ندارد. بنا بر این اسناد درز پیدا کرده، محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی قصد دارد مسیر خود را از عربستان جدا کند و به نوعی از ائتلاف با بن سلمان خارج شود.
افشای محتوای ایمیل های سفیر امارات در واشنگتن نیز بروز این شکاف را جدی تر کرد. محمد بن سلمان را مرد نوین و اصلاح گر عربستان می نامند. هر جا که می رود تیم رسانه ای او برای معرفی شخصیت اش تلاش می کنند. به موزه لوور می رود و ساعت ها برای بازدید از این موزه وقت می گذارد در حالی که بمب افکن های کشورش مراکز باستانی یمن را ساعتی قبل بمباران کردند. تمام این موارد نشان می دهد بن سلمان برای حفظ ظاهرش هم که شده خواهان اصلاحات مهم در عربستان سعودی است. عربستانی را که از خاندان آل سعود به آل سلمان منتقل می کند.
البته وی در این باره مشکلات متعدد داخلی و خارجی پیش روی خود دارد. یکی از آن ها این است که بن سلمان رقیب دیگری در جهان عرب دارد که توانسته کشورش را از لحاظ فرهنگی و دینی کاملا مستقل از جریانات اسلام گرا مدیریت کند و خود را قطب تفریح شهروندان کشورهای دیگر قرار دهد.
شعارهای بن سلمان الگو گرفته از بن زاید است. شخصی که برای بن سلمان رقیب جدی است و این رقابت در پرونده های مختلف خود را نشان می دهد. از سویی بن زاید در برابر تلویزیون و دوربین رسانه ها به عنوان رفیق گرمابه و گلستانِ بن سلمان نشان داده می شود، از طرف دیگر دعواهای اساسی این دو در یمن پرونده عدن را با گره اساسی مواجه ساخته است. یکدندگی بن سلمان بر حضور منصور عبدربه هادی بر کرسی ریاست جمهوری خودخوانده یمن و مخالف امارات بر استمرار این کرسی موجب دو کودتای اساسی علیه نیروهای متحد عربستانی در عدن شده است که در آخرین مورد ده ها کشته و زخمی از دو طرف تنها دستاورد اختلافات ابوظبی با ریاض بود.
از طرف دیگر بن زاید تا حدودی توانست اقتصاد امارات را از نفت جدا کند و بر پایه صنعت توریسم و بخش های مختلف تکنولوژی از عربستان جلو افتد. حتی ابوظبی مدعی است قوی ترین نیروی هوایی منطقه خلیج فارس را دارد و برای تشکیل آن هزینه های سنگینی متحمل شده است. با این حال سیادت عربستان بر اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس برای امارات غیر قابل تحمل شده است.
برخورد های بد عربستان با دیگر کشورهای عربی و تصور بردگی ازپادشاهان و امرای این کشورها موجب شده قطر دیگر کشور عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس در یک دعوای سیاسی از عربستان دور شود و شرکای راهبردی دیگری انتخاب کند. این دعواها ادامه داشت تا آن جا که حالا با افشای محتوای ایمیل سفیر امارات در آمریکا وارد درگیری تازه ای شده است. این افشا گری دارای نکات بسیار مهمی از اختلافات ابو ظبی با ریاض است. اختلافاتی که با تمسخر مقامات اماراتی همراه است و اصلاحات بن سلمان را عوام فریبانه و دیوانگی تلقی می کند. هرچند سعودی ها به این ایمیل ها واکنشی نشان ندادند اما به نظر نمی رسد با روحیه تهاجمی بن سلمان این ادعاها بی پاسخ بماند.
تحلیل دیگری نیز وجود دارد. رفتارهای بن سلمان در اصلاحات داخلی عربستان همان چیزی است که سال ها خاندان آل نهیان در جلسات خصوصی به ریاض از ضرورت اجرایی شدنش می گفتند. در واقع بن سلمان عروسک خیمه شب بازی بن زاید شده و او بدون آن که بداند جریان فکری اش را از ابوظبی وام گرفته و بن زاید پدر معنوی بن سلمان شده است. به عبارت دیگر عربستان می خواهد تمام کمبودهای این سال ها و عقب افتادگی ها از امارات را جبران کند و ولع موجود در بن سلمان حسرت و حسادتی است که او ناخواسته به بن زاید دارد و با این تغییرات تطمیع شود.
هرچند تحلیل فوق با واقعیت کمتر همخوانی دارد اما اشتباهات راهبردی عربستان موجب شد تا ریاض در پرونده های مختلف برای اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس هزینه تراشی کند و راهبرد های بن سلمان غیر قابل اتکا باشد. از یک سو سوریه را از اتحادیه کنار گذاشتند و تصور می کردند سوریه تحمل چنین نبردی را ندارد اما پس از هفت سال سوریه توانست با مقاومت نظرش را به همین اعضا تحمیل کند. همین موضوع موجب شده تا بسیاری از کشورهای عربی برای ارتباط با دمشق پیش قدم شوند تا هزینه کمتری از تیرگی روابط سیاسی متحمل گردند. در طرف دیگر پرونده لبنان و حزب ا... را می بینیم که برای سعودی ها جز هزینه و بی آبرویی چیزی در بر نداشت.
یمن دیگر آبرو ریزی ریاض است که هنوز ادامه دارد و اگر دلارهای نفتی بن سلمان نبود تا به امروز رسانه ها به ریاض رحم نمی کردند. در کنار آن برخورد عربستان با قطر هم ترس در دل کشورهای عربی گذاشته که هر نوع اختلاف با ریاض چنین هزینه ای دارد. تمام این اختلافات و راهبردهای غلط بن سلمان موجب شده تا بسیاری از کشورهای عربی از جمله امارات علنی تر و جدی تر مسیر خود را از ریاض جدا کنند. درگیری ها ادامه خواهد داشت و باید شاهد علنی تر شدن این درگیری ها میان ابوظبی و ریاض باشیم. هرچند در پرونده یمن این درگیری ها به میدان نبرد و جنگ علیه همدیگر رسیده اما در دیگر پرونده ها هنوز خبری به گوش رسانه ها نرسیده است.
به نظر هم نمی آید این درگیری ها فروکش کند و با جدا سازی راه ابوظبی از ریاض و استقلال خواهی عربی امارات، قطعا درگیری ها میان بن زاید و بن سلمان افزایش می یابد و این دو شریک راهبردی را همچون قطر و عربستان به دو بازیگر رقیب ضد یکدیگر تبدیل می کند.
منبع: روزنامه خراسان
انتهای پیام/