انتشار یافته: ۲
در انتظار بررسی: ۰
خیلی مفید وعالی
«بخل» یکی از صفات زشت و درخت خبیثه‌ای است که در جهنم است؛ چنان که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «إِيَّاكَ وَ الْبُخْلَ فَإِنَّهُ شَجَرَةٌ فِي النَّارِ، وَ أَغْصَانُهَا فِي الدُّنْيَا، فَمَنْ تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِهَا أَدْخَلَهُ النَّار»«بپرهیزید از بخل چرا که بخل درختی در جهنم است و شاخه هایش در دنیاست پس کسی که به یکی از شاخه های آن بیاویزد داخل آتش می شود».
بخل، شجرۀ پلیدی است که طبق فرمایش حضرت علی (علیه السلام) کانون همۀ بدی ها و مهاری است که انسان را به سوی هر بدی می کشاند «الْبُخْلُ جَامِعٌ لِمَسَاوِئِ الْعُيُوبِ وَ هُوَ زِمَامٌ يُقَادُ بِهِ إِلَى كُلِّ سُوء».انسان بخیل برای نگهداری اموال به فرومایگی دچار می‌شود و به سوی هر مالی دست دراز می کند تا اینکه اموالش را از دست ندهد.
بیشتر بخوانید: نسخه برای درمان برای بخل، خودبینی و تهمت زدن
یکی از وسوسه های شیطان این است که انسان را به تنگ نظری دعوت می کند؛ چنان که امام صادق (علیه السلام) ذیل آیۀ شریفۀ اعراف «مِنْ خَلْفِهِم» «شیطان گفت: از پشت سر به انسانها حمله می‌کنم» فرمودند: (مراد) این است که آن‌ها را به گردآوری اموال و جمع کردن ثروت و بخل از پرداختن حقوق واجب به خاطر فرزندان و وارثان دعوت می کند.
شیطان انسان را فریب می دهد و به فقر وعده می دهد «الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ» و وقتی انسان را از فقر ترساند او را به فحشاء یعنی به بخل و ترک انفاق امر می کند «وَ يَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاء» و این بخل داشتن و ترک انفاق بر همسایگان نیازمند و اقوام موجب قطع رابطه و ترک صلۀ ارحام می گردد. بنابراین شیطان از این راه، انسان را به گناهان دیگری نیز مبتلا می سازد.
راه مقابله با بخل
تنگ نظری، دشمنِ عقل و کمال انسان است. بنابراین باید راهی را جستجو کرد تا از آن نجات پیدا کند؛ چرا که هر شخصی از چنین دشمنی رها شود نجات یافته است «مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ». راه‌های مقابله و نجات از بخل عبارت اند از:
الف ـ قرض حَسَن
قرض الحسنه یکی از راه‌های مقابله با این صفت رذیله است؛ «از بهترین راه‌های درمان این بیماری درونی و دفع این دشمن خانگی «قرض حسن» است. در قرض الحسنه که همان انفاق رایگان است اصل عمل نزد خدا باقی می ماند و همچنین خداوند آن را چندین برابر می کند «فَيُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً كَثيرَةً».
ب ـ انفاق
هر فردی باید به چند نکتۀ مهم توجه داشته باشد تا اینکه از صفت رذیلۀ بخل نجات یابد:
اولاً: هر چه انفاق می کند چه واجب و چه مستحب، نفع آن به خودش بر می گردد «ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُم»[12]«آنچه را از خوبي‌ها و اموال انفاق مى كنيد، براى خودتان است». انسان هر چه انفاق کند نفعی برای خداوند ندارد چرا که او غنی بالذات است او خودش فائده‌بخش است و فائده‌اش برای شخصِ انفاق کننده است.
ثانیاً: انفاق کننده بداند آن چیزی را که انفاق کرده به او بر می‌گردد «ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ»[13]«آنچه از خوبي‌ها انفاق مىكنيد، (پاداش آن) به طور كامل به شما داده مىشود». «ایفاء» به معنای «تمام اداء» است؛ یعنی خداوند هر چه را که انسان انفاق کرده است به صورت تمام و کامل به او بر می گرداند و حتی چندین برابر هم می کند «مَثَلُ الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ في سَبيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ في كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ» «کسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مىكنند، همانند بذرى هستند كه هفت خوشه بروياند؛ كه در هر خوشه، يك صد دانه باشد؛ و خداوند آن را براى هر كس بخواهد (و شايستگى داشته باشد)، دو يا چند برابر مىكند».
ثالثاً: منفق بداند که علاوه بر آنکه با انفاق، مال و دارئی اش زیادتر می شود و برکت پیدا می‌کند در آخرت هم خداوند به او پاداش و اجر می دهد و مورد اکرام قرار می گیرد «فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ»[16] خداوند به منفقین اطمینان می‌دهد که پاداششان نزد پروردگارشان محفوظ است، نه خطر نابودی دارد و نه نقصان دارد؛ وقتی چنین باشد انسان انفاق می‌کند؛ چنان که حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند: «مَنْ أَيْقَنَ بِالْخَلَفِ جَادَ بِالْعَطِيَّةِ» «آن کسی که به جانشینی یقین دارد در بخشش سخاوتمند است».
رابعاً: خداوند برای کسی که بخل نمی ورزد و انفاق می کند وعدۀ آمرزش داده است «يُكَفِّرُ عَنْكُمْ مِنْ سَيِّئاتِكُمْ»[18]«قسمتى از گناهان شما را مىپوشاند؛ (و در پرتو بخشش در راه خدا، بخشوده خواهيد شد.)» و چه چیزی نیکوتر از این برای انفاق هست؟!
همچنین به فرمودۀ امام سجاد (علیه السلام) انفاق و صدقه دادن غضب پروردگار را خاموش می‌کند «الصَّدَقَةُ تُطْفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ»و نیز طبق احادیث، صدقه دهنده یکی از هفت نفری است که در روزی که هیچ سایه ای جز سایۀ خدا نیست خداوند آن‌ها را سایه دهد.
ج ـ شناخت آثار بخل
اول: بخل فقر و نابودی می آورد.
اگر انسان برای غنی شدن خود و برای بیشتر شدن ثروت و دارائیش بخل می ورزد باید بداند که نتیجۀ بخل ورزیدن و انفاق نکردن اموال، به عکس خواهد بود؛ زیرا این کار، او را سریع‌تر به فقر می کشاند؛ چنان که حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: «عَجِبْتُ لِلْبَخِيلِ يَسْتَعْجِلُ الْفَقْرَ الَّذِي مِنْهُ هَرَبَ وَ يَفُوتُهُ الْغِنَى الَّذِي إِيَّاهُ طَلَبَ فَيَعِيشُ فِي الدُّنْيَا عَيْشَ الْفُقَرَاءِ وَ يُحَاسَبُ فِي الْآخِرَةِ حِسَابَ الْأَغْنِيَاءِ» «در شگفتم از بخیلی که به سوی فقری می شتابد که از آن می گریزد و سرمایه ای را از دست می دهد که برای آن تلاش می‌کند. در دنیا چون تهیدستان زندگی می کند؛ اما در آخرت چون سرمایه داران محاکمه می‌شود». بنابراین با بخل ورزیدن، نه تنها ثروت انسان زیاد نمی‌شود بلکه او را به سمت فقر می‌برد.
دوم: عذاب قیامت
انسان بخیل در لحظۀ مردن دچار حسرت می شود و آرزوی بازگشت می کند تا بتواند اموال واجبی که نسبت به آن بخل ورزیده را در راه خداوند انفاق کند «وَ أَنْفِقُوا مِنْ ما رَزَقْناكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَوْ لا أَخَّرْتَني إِلى أَجَلٍ قَريبٍ فَأَصَّدَّقَ وَ أَكُنْ مِنَ الصَّالِحين» «از آنچه به شما روزى دادهايم انفاق كنيد، پيش از آنكه مرگ يكى از شما فرا رسد و بگويد: «پروردگارا! چرا (مرگ) مرا مدت كمى به تأخير نينداختى تا (در راه خدا) صدقه دهم و از صالحان باشم؟!»؛ اما بازگشت امکان ندارد و همین اموالی که نسبت به آن‌ها بخل ورزیده است را مانند طوقی برگردنش می اندازند و او را با آتش عذاب می کنند «سَيُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيامَة».
بنابراین بخل یک صفت رذیلۀ اخلاقی است و انسان با تفکر در آثار انفاق و بخل و پاداش‌های منفقین و عذاب‌های بخیلان، مشتاق به انفاق می‌شود و می‌تواند صفت بخل را از خود دور کند.
منبع: تبیان
انتهای پیام/