به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از همدان؛ کمی از شهر همدان که دور می شویم در فاصله 20 کیلومتری روستایی زیبا در دل رشته کوهای الوند جا خوش کرده که با قدم گذاشتن درآن می توان در تاریخ سفر کرده و تجربه ای شگفت و بی نظیر را رقم زد.
روستایی سنگی زیبا که به نوعی گوشه ای از اروپای دوره ی رنسانس را به تصویر می کشد و به همین دلیل است که لقب روستای سنگی یا روستای رنسانسی ایران را برای خود برگزیده است.
ورکانه نگین روستاهای گردشگری ایران، در دل کوهستان الوند واقع شده است، شکل گیری آن از محله ای به نام "درب مسجد" آغاز شده و قدمتش به ۴۰۰ سال و اوایل دوره صفویه باز می گردد.
مسیر دسترسی زیبا به روستا، دشت های سرسبز، کوچه های سنگفرش، خانه های سنگی و باغ ها گردو همگی بهانه های خوبی است تا این روستا به عنوان مقصد و هدف گردشگران انتخاب شود.
وقتی وارد روستا می شویم و در کوچه پس کوچه های که با فرش سنگی زیبا مزین شده است قدم می گذاریم ،گویی صفحات تاریخ را یکی یکی ورق زده و تجربه شیرینی را کسب می کنیم.
ورکانه زادگاه پروفسور موسیوند فوق تخصص جراحی قلب و مخترع بای‌پس قلبی ریوی (قلب مصنوعی) است. این روستا یکی از ۶ روستای گردشگری همدان است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و به عنوان یکی از مناطق بکر گردشگری ایران شناخته می شود.
به همین منظور با آقای مالمیر مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان هم صحبت شدیم.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان گفت: روستای ورکانه همدان یکی از شش روستای گردشگری همدان است که نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به‌عنوان منطقه ویژه گردشگری کشور مطرح شده است.
مالمیر با اشاره به ظرفیت‌های قابل توجهی که در بخش گردشگری همدان وجود دارد، تصریح کرد: یکی از مهمترین مسیرهای گردشگری همدان، مسیر روستای هدف گردشگری ورکانه، دستکند ارزانفود و سد اکباتان است که به لحاظ تاریخی و به لحاظ طبیعت و بافت سنگی روستای ورکانه، مجموعه خوبی را رقم زده‌اند.
وی با بیان اینکه محور ارتباط اصلی روستا از شهر همدان دارای مناظر و چشم‌اندازهای زیبایی است که می‌تواند به‌عنوان محوری توریستی مطرح شود، گفت: یکی از مسیرهای جذاب گردشگری همدان مجموعه «ورکانه ـ ارزانفود ـ سداکباتان» است که از مهمترین اولویت‌ها برای جهانی شدن نیز به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه اقداماتی در راستای ثبت جهانی این مسیر انجام شده است گفت: بخشی از مطالعات مقدماتی این طرح انجام شده است.
وی با اشاره به ثبت جهانی این روستا و داشتن جاذبه های گردشگری متنوع، اظهار کرد: روستای ورکانه به دلیل توریستی بودنش امکاناتی از جمله تاسیسات بوم گردی و زیر ساخت های گردشگری متعدد را دارا می باشد.
وی با بیان اینکه یک اقامت گاه بوم گردی در روستای ورکانه فعال است و به مسافران خدمت رسانی می کند، گفت: یک اقامتگاه بوم گردی دیگر، در روستا ورکانه در مراحل صدور مجوز قرار دارد.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان بافت سنگی روستای ورکانه را بسیار جذاب دانست و گفت: باغات زیبا و هوای مطبوع جذابیت این روستا را دوچندان کرده است.
مالمیر با اشاره به اینکه یکی از علاقمندی‌های گردشگران داخلی و خارجی سکونت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی است، بیان کرد: بیشتر گردشگران تمایل دارند با سکونت در اقامتگاه روستایی، با میراث ناملموس، غداها و بازی‌های محلی آشنا شوند که این مسأله تاکنون مغفول مانده بود.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان بااشاره به اینکه یکی از بناهای تاریخی این روستا به نام اصطبل مهری خانم توسط سرمایه گذار مرمت و مورد بهربرداری قرار گرفته است، ادامه داد: یکی از راه های حفظ بناهای تاریخی و گردشگری بازسازی و در معرض بازدید عموم قرار دادن بناهای تاریخی است.
آنچه که بیش از همه در روستای ورکانه به چشم می آیند کاربرد سنگ در ساخت آن است. کوچه های سنگ فرش این روستا با خانه های سنگی احاطه شده اند و یکی از زیباترین مناظر روستایی را پیش چشم شما قرار می دهند.
روستا ورکانه به لحاظ کار و استفاده از مصالح بومی و محلی به خصوص مصالح سنگی منحصر به فرد است و کاربرد سنگ به صورت یک مصالح عام و متعارف در چهره و سیمای روستا خودنمایی می‌کند.
کاربرد سنگ نه تنها در پی، بلکه در قسمت اعظم بناها در ساخت دیوارهای باربر و دیوارهای محوطه و حیاط‌ها مورد استفاده قرار گرفته است و اکثر سنگ لاشه است که توسط ملات گل کار شده و پهنای این دیوارهای سنگی در طبقه همکف به یک متر هم می‌رسد و تنها عامل اتصال در دیوارهای سنگی نیز استفاده از تیرهای چوبی است.
سنگ، سنگ لاشه، سنگ مالون، خشت و آجر انواع مصالح متعارف ساختمانی در ابنیه روستای ورکانه است و عنصر سنگ به عنوان اصلی‌ترین مصالح در ابنیه روستای ورکانه بیش از هر چیز در بازدید از روستا به چشم می‌خورد و به نظر می‌رسد کاربرد سنگ در روستا به علت فراوانی این عنصر در روستا و سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و همچنین کمبود آجر و خشت در منطقه بوده است.
روستای ورکانه در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی قرار گرفته است. وجود دره‌های فراوان از جمله دره‌های زیبای یورد صفرخان، دره خان، تخته سنگ، جن دره و سوبلاغ در مجاورت روستا از خصوصیات طبیعی منطقه است، به طوری که دره بارانی در جنوب و جنوب‌شرق آبادی واقع شده و شیب عمومی این منطقه و وجود دره‌های فراوان در اطراف روستا موجب شکلگیری رودخانه‌های فصلی شده است.
به سبب جریان رودخانه های فصلی سیمین و ورکانه، جریان دائمی آب در قنات روستا و وجود چشمه سارهای متعدد، طبیعتی چشم نواز در جای جای این روستا به چشم می خورد. رودخانه های فصلی از یخچال های طبیعی در ارتفاعات سرچشمه می گیرند و بعد از سیراب کردن اراضی سیمین ورکانه به رودخانه فصلی ارزانفود یا دارستان می پیوندد. اراضی سرسبز طبیعی در اطراف روستا و درختان باغات، چهره ی ویژه ای به روستا بخشیده و مکانی پر طراوت را ایجاد کرده اند.
از طرفی باغ، فضای اصلی زندگی برای مردمان این روستا است. در روستای ورکانه باغهای سرسبز، اراضی و فضاهای سبز، نقطه مثبت و پتانسیل فعال برای برنامه‌ریزی جهت جذب گردشگر محسوب می‌شود، زیرا باغ به‌عنوان فضای اصلی زندگی برای مردمان این روستا مطرح و در جای‌جای زندگی افراد نقش دارد، به طوری که حضور باغ، هر چند کم وسعت، در حیاط خانه‌ها به وفور دیده می‌شود.
باغات گردو چشمه های جوشان، طبیعت بکر و زیبا همگی ارزانی دستان سخاوتمند الونده است که زیبای این روستا منحصر به فرد را دو چندان کرده است. به واقع در روستای ورکانه باغهای سرسبز، اراضی و فضاهای سبز، نقطه مثبت و پتانسیل فعال برای برنامه ریزی جهت جذب گردشگر محسوب می‌شود زیرا باغ به عنوان فضای اصلی زندگی برای مردمان این روستا مطرح است و در جای جای زندگی افراد رخنه کرده است به طوری که حضور باغ، هر چند کم وسعت، در حیاط خانه‌ها به وفور دیده می‌شود.
همچنین محور ارتباط اصلی روستا از شهر همدان نیز دارای مناظر و چشم اندازهای زیبایی است که می‌تواند به عنوان محوری توریستی مطرح شود زیرا وجود چشم اندازهای زیبا و مناظر بدیع این محور را یکی از پتانسیل‌های بالفعل شهر همدان کرده است. این محور از جاده همدان - ملایر منشعب می‌شود و پس از عبور از سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس آباد و علی‌آباد به ورکانه می رسد.
صفری شکوه کارشناس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اشاره به اینکه ورکانه به عنوان روستای نگین گردشگری معرفی شده است، گفت: این روستا با توجه معماری و بافت تاریخی سنگی منحصر به فرد، طیبعت زیبا و معماری خاص و سابقه تاریخی جز روستاهای دیدنی و واجد ارزش در ایران و بلکه جهان است.
خاکسار معاون گردشگری میراث فرهنگی نیز با بیان اینکه روستای ورکانه از جاذبه های گردشگری و توریسم بالایی برخوردار است گفت: به واسطه ویژگی های معمعاری و بافت سنگی بسیار زیبای که از قرون گذشته به جای مانده سالانه میزبان گردشگران داخلی و خارجی زیادی است.
وی در ادامه با اشاره به ویژگی های خاص و منحصر به فرد ورکانه بیان کرد: روستای ورکانه سال گذشته به ثبت آثار ملی رسیده است.
از بنا ها و محله های تاریخی و قدیمی روستای ورکانه می توان به اصطبل و قلعه مهری خانم ارباب روستا، محله درب مسجد و آرمگاه امامزاده غیب نام برد.
در دو کیلومتری روستا اصطبلی وجود دارد که در سال های پیش از انقلاب به عنوان مرکزی برای پرورش اسب دربار فعالیت می کرده است و امروزه به عنوان یکی از دیدنی های روستا به شمار می آید. این اصطبل به دستور یکی از حکام همدان به نام امیر تومان می باشد که ابعادی برابر ۲۲ در ۷۵ متر دارد و در زیربنایی برابر ۱۶۵۰ متر مربع ساخته شده است.
اصطبل دارای یک حیاط مرکزی می باشد که در دو طرف آن فضای نگهداری اسب وجود دارد و دو ضلع دیگر، ورودی و انبار علوفه بوده است. ورودی اصطبل در ضلع شمال شرقی قرار دارد و در اضلاع شرقی و غربی آن، انبار علوفه و فضای نگهبانی به چشم می خورد. کف انبارهای این اصطبل حدود یک متر پایین‌تر از کف حیاط در نظر گرفته شده اند.
قلعه مهری خانم یا قلعه اربابی ۱۰۰ متری در ضلع جنوبی روستا واقع شده است . این بنا که در بستر سرسبز و وزیبا کوه و مضرف به روستا بنا شده است با پلان چلیپایی طراحی شده است. این قلعه مربوط به شخصی به نام مهری خانم، ارباب روستا بوده است. متراژ قلعه مهری خانم در زیر بنایی ۳۳۰ مترمربع در دو طبقه ساخته شده و در ابعاد ۱۲ در ۲۰ متر ساخته شده است. ورودی بنا نیز از طبقه همکف و طبقه اول و از ضلع شرقی بنا صورت می‌گرفته است و دو پله از دو طرف ورودی طبقه همکف به طبقه اول منتهی می‌شود. این بنا در فاصله ۱۰۰ متری در ضلع جنوبی روستا و در بستر سبز کوهپایه و مشرف به روستا واقع شده است.
روستای ورکانه مجموعه ای از چند محل است که هر کدام از چندین واحد همسایگی و مسکونی تشکیل شده اند و در محله درب مسجد که قدیمی‌ترین محله روستای ورکانه به شمار می‌رود مسجد، حمام و مخابرات قرار گرفته است.
در محله کردها نیز که در شرق روستای ورکانه و ورودی آن جای گرفته، تنها مدرسه روستا واقع شده است و خرمن جا که به محله خرمنی معروف است در این محله قرار دارد.
محله عباس‌آباد سومین محله روستاست که در مناطق تازه توسعه یافته قرار دارد و غیر از نانوایی و یک آسیاب، کاربری دیگری در آن استقرار ندارد.
آرامگاه امامزاده غیب با بقعه غیب از دیگر بناهای تاریخی و گردشگری روستا ورکانه است این آرمگاه بین مردم روستا از احترام و ارزش بالایی برخوردار است. بقعه غيب در محله «درب مسجد» روستا قرار دارد و اهالی روستا ارادت خاصی به این مکان دادرند . پنج‌شنبه و جمعه محوطه اين آرامگاه بسیار شلوغ است و گردشگران و اهالی روستا ورکانه حضور چشمگیری در این مکان دارند.
در روستای ورکانه تنها یک مسجد وجود دارد که در ضلع جنوبی روستا به چشم می خورد. بنای این مسجد نوساز می باشد و با مصالح جدید ساخته شده است.
نمای ساختمان آن آجری است و به لحاظ معماری داخلی کاملا ساده می باشد. درون مسجد یک محراب کوچک وجود دارد که کاشی‌کاری اندکی اطراف آن را زینت داده است. وضوخانه، فضاهای پشتیبانی و خدماتی نیز در اطراف مسجد قرار گرفته اند.
ورکانه که به عنوان زیبا ترین روستای رنسانسی شناخته شده که با داشتن فضای صمیمی و دلنشین و مسیری زیباو سرسبزهر ساله میزبان بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است که روز های به یاد ماندی را بدرقه راه میهمانان می کنند.
انتهای پیام /د.ا
گزارشگر علی درخشان اطهر