هر چند این دستورالعمل یک ماه مانده به نوروز اعلام می‌شود و باز هم به نظر می‌رسد آموزش و پرورش در یک ضرب الاجل دستورالعمل هایش را اعلام می‌کند، اما نکته‌ای که در این دستورالعمل نهفته است این است که تبعات آن تنها به حذف یک سری تکالیف بیهوده در مدارس ابتدایی ختم نمی‌شود بلکه طرح جایگزین تکلیف نوروزی طرحی است که جای پرداختن دارد. طرحی که داستان خوانی و داستان نویسی را جایگزین پیک‌های نوروزی می‌کند و به نظر کارشناسان در صورت اجرای درست آن بر کتابخوانی و فرهنگ آن، کشف استعداد‌های نویسندگی و همچنین صنعت نشر کتاب‌های کودک و نوجوان در درازمدت تاثیر می‌گذارد.
یک رفتار نادرست با یک رفتار جذاب جایگزین شد
حمیدرضا شاه آبادی نویسنده و مدیر انتشارات مدرسه درباره این دستورالعمل گفت: من از شنیدن این خبر خوشحال شدم. اتفاق خوبی در حال افتادن است که سال‌ها منتظرش بودیم. اینکه در ایام نوروز از دانش آموزان نخواهیم صرفا یک فعالیت خشک درسی داشته باشند و صفحاتی را در عید سیاه کنند و در پایان تعطیلات به معلم ارائه دهند. اتفاق بهتر این است که این رفتار نادرست با رفتار جذابی جایگزین شده است و آن نوشتن داستان و پرداخت به داستان است.
وی ادامه داد: نکته مهمی که در فعالیت‌های آموزش و پرورشی معمولا فراموش می‌شود این است که داستان و ادبیات داستانی محمل خوبی برای انتقال تجربه است. یعنی ادبیات داستانی منجر می‌شود به اینکه تجربه نویسنده به مخاطب منتقل شود و مخاطب در فرآیند مطالعه داستان وقتی در جریان هم ذات پنداری قرار می‌گیرد می‌تواند تجربه‌ها را در وجود خود درونی کند و خودش هم دست به تجربه بزند. ضمن اینکه در ایام نوروز امکان تجربه اندوزی بیشتری برای دانش آموزان فراهم است، چون هم امکان سفر مهیاست و در سفر تجربه‌های مختلفی ایجاد می‌شود. هم دید و بازدید با اقوام که به رد و بدل شدن گفتگو می‌انجامد وجود دارد و همچنین امکان بازی‌های دسته جمعی وجود دارد.
این نویسنده اضافه کرد: همه این‌ها فرصت خوبی است تا در قالب داستانی هم بیان و درک و لمس شوند. به همین خاطر خیلی خوشحال شدم از اطلاع پیدا کردن این تصمیم ارزشمند.
کتابخوانی و خلاصه نویسی تبدیل به تکلیف نشود
مدیر انتشارات مدرسه در ادامه تنها نگرانی خود را از اجرای این طرح در این دانست که بحث خلاصه نویسی کتاب‌ها باز تبدیل به یک عمل طاقت فرسا و تکلیفی برای دانش آموزان شود و در این باره اظهار کرد: اگر این امر خلاصه نویسی به بچه‌ها تحمیل شود ممکن است بچه‌ها همان برخوردی که با کتاب‌های درسی دارند با کتاب‌های داستان داشته باشند و لذت خواندن ضایع شود. امیدوارم معلمان و کسانی که دست اندرکار اجرای این طرح هستند دانش آموزان را در شرایطی قرار ندهند که هدف بچه‌ها نوشتن انشا و خلاصه داستان باشد، چون هدف اصلی طرح هم از بین می‌رود. باید بچه‌ها را آزاد گذاشت تا به هر شکلی درباره کتاب‌ها بنویسند و اگر احساس کردند نمی‌خواهند چیزی بنویسند اجباری در آن نباشد. اگر غیر از این باشد جلوی کتابخوان شدن بچه‌ها در آینده گرفته می‌شود.
اگر این امر خلاصه نویسی به بچه‌ها تحمیل شود ممکن است بچه‌ها همان برخوردی که با کتاب‌های درسی دارند با کتاب‌های داستان داشته باشند و لذت خواندن ضایع شودشاه آبادی در پاسخ به این سوال که با توجه به جمعیت بالغ بر ۷ میلیونی دانش آموزان ابتدایی این اندازه کتاب خوب در بازار نشر برای آن‌ها وجود دارد یا نه نیز گفت: من گمان می‌کنم این ایده خوب می‌توانست زودتر طرح شود تا ناشر‌ها فرصت داشتند و کارهایشان را عرضه می‌کردند و در معرض انتخاب قرار می‌دادند و انتخاب‌ها نیز آگاهانه‌تر صورت می‌گرفت و نتیجه طرح بهتر بود، اما همین اتفاق را هم به فال نیک می‌گیریم و امیدوارم مدارس و ادارات آموزش و پرورش با ناشر‌ها به یک تعامل خوب برسند تا کتاب‌های مناسب را انتخاب کنند.
وی درباره این پرسش که آیا نویسندگان کودک و نوجوان ما در داستان‌های خود که در بازار نشر موجود است توانسته اند به خوبی نسل جدید و دهه هشتادی‌ها را درک کنند نیز بیان کرد: نکته این است که چگونه به این پرسش نگاه کنیم. اگر بخواهیم آرمانی نگاه کنیم باید بگوییم قطعا پاسخ منفی است و کتاب‌هایی که منتشر می‌شود جوابگوی سلایق و نیاز‌های بچه هایمان نیست و در واقع کتاب‌های صد در صد مناسبی نیستند. هر چند وقت یکبار شاهد انتشار چند کتاب خوب هستیم، اما تعدادشان آنقدر زیاد نیست که جریانی را شکل بدهند. اما اگر واقع بینانه نگاه کنیم باید بگوییم هر راه طولانی با قدم‌های اول شروع می‌شود و احساسم این است که قدم‌های خوبی برداشته می‌شود. کتاب‌های ارزشمندی هر چند وقت یکبار مطرح می‌شوند و بحث‌های خوبی میان نویسندگان کتاب کودک مطرح می‌شود.
شرایط دانش آموزان در مطالعه ناامید کننده است
این نویسنده درباره بند دیگر دستورالعمل جدید آموزش و پرورش ابتدایی که این آزادی را به دانش آموزان می‌دهد به جای خواندن داستان روایتگری کنند نیز گفت: روایتگری پیش زمینه تقویت بحث علاقه به کتابخوانی و درست شنیدن است. من با این بخش صد در صد موافق هستم. در حال حاضر شرایط دانش آموزان ما در مطالعه خوب نیست. برخی آزمون‌های بین المللی که برگزار می‌شود و دانش آموزان ما در مقام قیاس از این حیث با دیگر دانش آموزان دنیا قرار می‌گیرند، نتایج ناامیدکننده‌ای دارد. شاید مهمترین دلیل این موضوع این است که مطالعه دانش آموزان به مطالعه درسی که مبتنی بر حفظیات و کسب نمره است محدود شده و هر نوع حفظیاتی نیز بعد از کسب نمره بلافاصله فراموش می‌شود. این همان جریانی است که پیک نوروزی را هر سال به دانش آموزان تحمیل می‌کرده است.
مدیر انتشارات مدرسه ادامه داد: روی آوردن به روایتگری همراه با تخیل باعث تقویت و تربیت امر خواندن می‌شود. شاخه سومی که در این دستورالعمل آمده و آن داستان نویسی است نیز بسیار حائز اهمیت است. در سطوح مختلف با داستان نویسی برخورد می‌شود. برخی می‌گویند فنون داستان نویسی قابل آموزش نیست و برخی می‌گویند تعدادی از فنون را می‌شود آموزش داد و برخی را نمی‌شود. به هر حال قطعا در این طرح دانش آموزان با رجوع به آنچه خوانده اند و در حافظه دارند و تخیل خود خواهند نوشت و کسی انتظار نوشتن داستان حرفه‌ای از آن‌ها ندارد، اما همین باز زمینه فرصت مطالعه می‌شود.
شاه آبادی تصریح کرد:، اما برای تقویت داستان نویسی کاش از سال آینده در بهمن و اسفند امکانی فراهم شود که داستان‌هایی خوانده شود و بچه‌ها نقد کنند. برنامه نقد ادبی در کلاس‌ها مثل بسیاری از کشور‌ها جزء دروس اصلی محسوب شود.
وی همچنین در ادامه از ارسال نامه آمادگی انتشارات مدرسه برای معرفی کتاب‌های مناسب برای این طرح به دفتر آموزش ابتدایی آموزش و پرورش خبر داد و گفت: در این نامه اعلام آمادگی کردیم داستان‌های برگزیده این طرح را در قالب کتابی منتشر کنیم.
مدیر انتشارات مدرسه در انتها درباره این موضوع که این طرح چقدر می‌تواند روی صنعت نشر تاثیر بگذارد نیز بیان کرد: قطعا این طرح در صورت تداوم می‌تواند باعث تقویت صنعت نشر شود و نویسندگان ما در این زنجیره بیشترین بهره را خواهند برد. همچنین در فضای رقابتی آثار بهتری تولید خواهد شد و می‌توانم بگویم در صورت اجرای خوب این طرح می‌توانیم شاهد یک جهش کیفی و کمی طی دو سه سال در کتب مربوط به کتاب کودکان باشیم.
بیشتر بخوانید: دودی که به چشم آموزش می‌رود
این طرح بازخورد‌های خوبی می‌گیرد
فریده خلعتبری مدیر انتشاراتی‌ای که در حوزه کودک و نوجوان فعالیت دارد نیز درباره این دستورالعمل گفت: این ایده بسیار خوبی است چرا که ما هر چه بچه‌ها را در سن دبستان تشویق به کتاب خواندن کنیم و اینکه بعد شروع به نوشتن کنند باعث می‌شود در آینده در هر دوی این بخش‌ها مشکلی نداشته باشیم. یکی از ضعف‌هایی که در بزرگسالان هم دیده می‌شود این است که به جز اینکه کتاب نمی‌خوانند، عملا وقتی به آن‌ها می‌گوییم چهار سطر بنویسند واقعا نمی‌توانند درست بنویسند و این موضوع به تحصیلات آن‌ها نیز ربطی ندارد. حتی در رده تحصیلات بالا هم این ضعف دیده می‌شود. اگر از سن پایین این ویژگی پرورانده شود باعث می‌شود آن‌ها از کودکی با کتاب خواندن و سبک‌های مختلف نوشتاری و واژگان و کاربرد واژگان آشنا شوند.
وقتی دانش آموز کتابی را می‌خواند و بعد خلاصه نویسی می‌کند در واقع حافظه او نیز تقویت می‌شود و یاد می‌گرد هر چه خوانده را بیان کند. چون به دانش آموزان برای این کار انگیزه داده اند (حذف پیک‌های نوروزی) به نظر می‌رسد طرحی است که بازخورد خوبی بگیرد
وی ادامه داد: وقتی دانش آموز کتابی را می‌خواند و بعد خلاصه نویسی می‌کند در واقع حافظه او نیز تقویت می‌شود و یاد می‌گیرد هر چه خوانده را بیان کند. چون به دانش آموزان برای این کار انگیزه داده اند (حذف پیک‌های نوروزی) به نظر می‌رسد طرحی است که بازخورد خوبی بگیرد.
این مدیر همچنین درباره بخش تقویم مهارت داستان نویسی در کودکان با این طرح نیز بیان کرد: ما هر هفته یکشنبه‌ها ساعت ۱۰ صبح جلسات نویسندگانمان است که خیلی از پدر‌ها و مادر‌هایی که احساس می‌کنند فرزندانشان با استعداد هستند به این جلسات می‌آیند و حتی نفرات برتر مسابقات داستان نویسی دبستان و راهنمایی که چندی پیش برگزار شد کسانی بودند که به این جلسات می‌آمدند. نکته‌ای که می‌توانم بگویم این است که برخی بچه‌های ما از نویسندگان ما بهتر می‌نویسند. ما با این طرح می‌توانیم خیال پردازی و قوه تخیل را در آن‌ها تقویت کنیم و به آن‌ها یاد بدهیم آنچه در ذهن دارند را روی کاغذ بیاورند و چه بسا از میانشان سرمایه‌های ملی آینده ما در داستان نویسی مشخص شود.
خلعتبری با بیان اینکه هر سه پیشنهادی که در این طرح آمده ایده‌های بکری است درباره اینکه علیرغم صحبت‌های معاون آموزش ابتدایی مبنی بر بحث آزاد بودن خانواده‌ها در انتخاب کتاب ها، چقدر احتمال ایجاد رانت در حوزه نشر و انتخاب تحمیلی کتاب‌ها به دانش آموزان را می‌دهید نیز گفت: ما به اندازه کافی کتاب خوب و فوق العاده برای کودک داریم که حتی در خارج از کشور جایزه می‌گیرند که نیاز نباشد رانت ایجاد کنیم. تاکیدم این است در این طرح باید بر کتاب‌های تالیفی تاکید شود و کتاب‌های ترجمه ورود نکند. به نظرم اگر واقعا پدر و مادر‌ها و حتی مدارس در انتخاب کتاب‌ها آزاد گذاشته شوند یک تنوع و تکثری ایجاد می‌شود که جلوی هر نوع رانتی گرفته می‌شود، اما اگر قرار باشد یک کارگروه یک لیست بدهد شاید دوباره شاهد این باشیم که مثل همیشه چند انتشارات محدود که همه می‌دانیم و حمایت می‌شوند منتفع شوند. اما اگر همانطور که تا الان مطرح شده واقعا خانواده‌ها آزاد باشند جای نگرانی نیست.
وی در پایان با بیان اینکه با وجود تیراژ هزار و ۵۰۰ تایی کتاب، این مخاطب ۷ میلیونی می‌تواند تاثیر خوبی در بازار نشر بگذارد نیز گفت: واقعا دریچه خوبی در این طرح وجود دارد و در صورت تداوم می‌تواند برای کشورمان در ابعاد جهانی در حوزه نشر موثر باشد و امر مطالعه را که در کشورمان بسیار نگران کننده است، نهادینه کند.
منبع:مهر
انتهای پیام/
نظر یک معلم