جشنواره فیلم فجر از ابتدای شروع تا سال 74 فقط به آثار داخلی سینما می‌پرداخت؛ اما از سال 74 علاوه بر پرداختن به آثار داخلی بخش بین‌الملل نیز به جشنواره فیلم فجر اضافه شد.
از جوایزه جشنواره بین المللی فیلم فجر می‌توان به سیمرغ بلورین (جایزه اصلی جشنواره)، دیپلم افتخار و لوح زرین اشاره کرد.
در این گزارش به اتفاقات مهم پنج دوره اول جشنواره فیلم فجر که از سال 61 آغاز شده است، می پردازیم؛
اولین دوره جشنواره: رقابتی که در آن هیچ سیمرغی به پرواز در نیامد
اولین دوره جشنواره فیلم فجر در دوران پر التهاب دفاع مقدس برگزار شد و هنر دفاع از سرزمین مادری و ارزش ها در فیلم ها نمایانگر بود. این دوره در بهمن ۱۳۶۱ در تهران برگزار شد و فقط شامل مسابقه سینمای آماتور بود و بخش سینمای حرفه‌ای به صورت جداگانه دیده شد.
از مشخصه‌های اصلی پوستر جشنواره اول فجر این است که نشان سیمرغ بر آن نبود.
مهمترین مشخصه جشنواره فجر سال 61:
این دوره فقط شامل مسابقه سینمای آماتور بود و بخش سینمای حرفه‌ای، به صورت غیررقابتی برگزار شد. در بخش سینمای آماتور به تعدادی فیلم، دیپلم افتخار اهدا شد.
در این جشنواره از میان فیلم‌های ۳۵ میلی‌متری فیلمی به عنوان الگو انتخاب نشد، لذا به هیچ یک از فیلم‌ها جایزه‌ای تعلق نگرفت.
دوره دوم جشنواره: جشنواره ای که حاشیه های فراوان داشت
دومین دوره جشنواره فیلم فجر، در بهمن ۱۳۶۲ در تهران برگزار شد. در این دوره جایی برای فیلم‌های سینمایی خارجی وجود نداشت. مسابقه سینمای ایران در دو بخش حرفه‌ای و آماتور برگزار شد و برندگانش با لوح زرین مورد تقدیر قرار گرفتند. هیئت داوران هیچ اثری را شایسته دریافت جایزه بهترین فیلم معرفی ندانست. ویژگی بارز این دوره حضور نخستین استعدادهای سینمای پس از انقلاب ۵۷ یعنی رسول صدرعاملی، محمدعلی سجادی، محمدرضا اعلامی، حسن هدایت و خسرو سینایی در کنار سه نام کمی شناخته تر یعنی علیرضا داوودنژاد، رضا میرلوحی و مسعود اسدالهی بود.
جشنواره ای که پوستر نداشت
از نکات جالب این دوره می توان به طراحی نکردن پوستر اشاره کرد. البته این دوره یکی از چالش برانگیزترین ادوار جشنواره بود؛ مثل قطع برق در روزهای آغازین و لو رفتن نتایج داوری در شب آخر.
جوایز جشنواره:
در این دوره هیچ فیلمی به عنوان فیلم برتر انتخاب نشد. اما جایزه بهترین بازیگر مرد به حسین پرورش برای فیلم «نقطه ضعف» و بهترین کارگردانی به خسرو سینایی برای فیلم «هیولای درون» رسید. در این دوره جایزه بهترین بازیگر نقش زن وجود نداشت.
مهمترین مشخصه:
اولین دوره‌ای که در بخش حرفه‌ای (مسابقه سینمای ایران) اهدای جوایز صورت گرفت.
دوره سوم: زنان بازیگردر این دوره به سیمرغ رسیدند
در دوره سوم جشنواره فجر، برگزاری این فستیوال نظم بهتری پیدا کرد و فیلم های ارسالی به جشنواره در محیط آرام تری دیده شدند. حداكثر 20 فيلم بلند و 20 فيلم كوتاه برای شركت در مسابقه پذيرفته شد. اين فيلم ها نبايد قبل از بهمن ماه 1362 نمايش داده شده و يا در بخش مسابقه دوره های قبل جشنواره شركت می کردند. از دیگر نکات مهم این دوره جشنواره حضور زنده یاد علی حاتمی با فیلم «کمال‌الملک» بود که مورد تقدیر هیئت داوران قرار گرفت. همچنین در این دوره سیمرغ ها برای اولین بار در جشنواره فیلم فجر به پرواز در آمد و زنان بازیگر هم به طور جداگانه سیمرغ گرفتند.
جوایز جشنواره:
سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به یدالله صمدی برای فیلم «مردی که زیاد می دانست» تعلق گرفت. سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد به جمشید مشایخی و بهترین بازیگر زن به پروانه معصومی برای بازی در «گل های داودی» تعلق گرفت.
جشنواره چهارم: زنان بازیگر از دریافت سیمرغ بی نصیب ماندند
شاید مهمترین موضوع مهم جشنواره چهارم جدا شدن بخش حرفه‌ای از بخش آماتور باشد، تا به صورت یک جشنواره مستقل با نام سینمای جوان برگزار شود. همچنین بخش کودکان و نوجوانان نیز به جشنواره اضافه شد. یکی دیگر از نکات جالب جشنواره آن سال این بود که همچون دوره اول و دوم، باز هم سیمرغ بلورین به بازیگر زن داده نشد.
برگزیدگان جشنواره:
سیمرغ بلورین بهترین فیلم به صورت مشترک به ابوالفضل جلیلی برای فیلم بهار و عباس کیارستمی برای فیلم اولی‌ها تعلق گرفت. سیمرغ بهترین کارگردانی هم به کیانوش عیاری برای فیلم «تنوره چی» تعلق گرفت. بهترین بازیگر مرد جشنواره چهارم هادی اسلامی بود که در فیلم «اتوبوس» درخشید و سیمرغ گرفت.
دوره پنجم: نمایش فیلم های جریان ساز در سینما در این دوره
در این دوره عباس کیارستمی سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را برای فیلم «خانه دوست کجاست» به خانه برد. سیمرغ بلورین بهترین فیلم به «پرواز در شب» به کارگردانی رسول ملاقلی پور رسید. کارگردانی که تا آخرین روزهای زندگی‌اش به ژانر دفاع مقدس وفادار ماند.
برگزیدگان جشنواره:
در جشنواره سال 1365 ، هیچ بازیگر زنی، جایزه ای برای بازیگری دریافت نکرد اما در عوض فیلم «ناخدا خورشید» به کارگردانی ناصر تقوایی دو جایزه بازیگری را دریافت کرد. داریوش ارجمند سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد و سعید پورصمیمی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را به خانه بردند. تقوایی فیلم «ناخدا خورشید» را از داستان داشتن و نداشتن ارنست همینگوی اقتباس کرده بود و این اقتباس به مذاق خیلی ها خوش آمد.
انتهای پیام/