این موضوع در مورد سونامی ها، کولاک ها و البته باران های موسمی نیز امکان پذیر است زیرا بسیاری از این رخدادهای ناخوشایند طبیعی فصل خاصی داشته و تنها در ماه های مشخصی از سال باید منتظر وقوع آن ها بود. اما زمین لرزه ها همگی بدون کوچک ترین نشانه و هشداری به صورت ناگهانی رخ می دهند. با این وجود مطالعات اخیر نشان می دهد که در سال آینده باید خود را مهیای زمین لرزه های مهیب بیشتری کنیم و دلیل آن نیز یک موضوع باورنکردنی و البته هنوز تایید نشده است: کند شدن گردش زمین به دور خود.
در حالی که پیش بینی کردن دقیق زمان وقوع زمین لرزه دستکم در حال حاضر امری غیرممکن است، مطالعه اطلاعات لرزه نگاری ثبت شده به زمین شناسان این امکان را داده که الگوهای منظمی را در مورد وقوع زمین لرزه بدست آورند. در مطالعه ای که اخیراً توسط یک زمین شناس به نام راجر بیلهام از دانشگاه کلرادو و تیم تحقیقاتی او انجام شده، تمامی زمین لرزه های بالای ۷ ریشتر رخ داده بعد از شروع قرن بیستم مورد مطالعه دقیق قرار گرفته اند. اگر چه در اغلب این سال ها به صورت میانگین هر سال شاهد ۱۵ مورد زمین لرزه با قدرتی این چنینی بوده ایم که البته تعداد زیادی نیز به شمار می آیند، فواصل زمانی تقریباً یکسانی نیز بین این زمین لرزه ها وجود داشته است.
اما مسئله نگران کننده این خواهد بود که تعداد این زمین لرزه های سنگین در سال های اخیر به ۲۵ تا ۳۰ مورد به طور متوسط در هر سال افزایش یافته است. مدت زمانی کمی بیشتر از یک قرن بر روی زمینی که بیش از ۴ میلیارد سال عمر دارد مقیاس کامل و جامعی برای اعلام این مسئله به نظر نمی رسد اما بیلهام و همکارانش متوجه موضوع دیگری در مورد این زمان های بی ثبات مستعد زمین لرزه شده اند. به نظر می رسد که این زمین لرزه ها کاهش تناوبی سرعت گردش زمین به دور خود را دنبال می کنند. به نظر می رسد که سیاره ی جامد ما از آن چیزی که فکر می کردیم جامدیت کمتری دارد و این موضوع نه تنها با توجه به وجود دریاها و هوا قابل درک است بله هسته ی خارجی زمین نیز که حدود ۲٫۲۰۰ کیلومتر خامت دارد و از ترکیب آهن و نیکل مذاب تشکیل شده نیز گویای این مطلب است.
این شهد مذاب همواره در حال بهم خوردن بوده و یک الگوی تحرک کم و بیش قابل پیش بینی را دنبال می کند درست مانند مقداری آب در داخل یک سطل آب که مدام عقب و جلو می رود و این سیکل بی پایان ادامه دار است و انتهایی ندارد. چنین حرکت دواری در هسته زمین باعث شده که مدار چرخش زمین تغییر بسیار اندکی داشته باشد که در ادامه باعث کاهش یا افزایش میلی ثانیه ای در طول زمان یک شبانه روز ۲۴ ساعته می شود، تغییری که توسط ساعت های اتمی به ثبت می رسد. وقتی سرعت گردش زمین به دور خود کاهش می یابد، هسته ی مذاب به فشار رو به بیرون خود ادامه می دهد و با پیروی از قانون بنیادین نیوتون که می گوید اجسام متحرک سخت تلاش می کنند که همچنان به حرکت خود ادامه بدهند، این هسته مذاب نیز سعی می کند به بر هم خوردن خود ادامه دهد.
این فشار به سمت بیرون رفته رفته به سنگ ها، صفحه ها و گسل هایی که بالاتر از هسته مذاب زمین قرار گرفته اند منتقل می شود. بر اساس محاسبات بیلهام و همکارانش ۵ یا ۶ سال طول خواهد کشید تا انرژی مورد نظر از هسته مذاب زمین به لایه های بالایی منتقل شود که در نتیجه ی آن زمین لرزه رخ خوهد داد. به عبارت دیگر زمانی که ساعت اتمی متوجه کاهش در سرعت حرکت وضعی زمین می شود تنها ۵ یا ۶ سال زمان وقت خواهید داشت که کمربندهایتان را ببندید و برای یک یا چند زلزله بزرگ آماده شوید. آخرین باری که چنین کاهشی در گردش زمین به دور خود به ثبت رسید سال ۲۰۱۱ بود و زمین لرزه های اخیر نشان می دهد که یک الگوی خطرناک در حال بازگشت است: زمین لرزه ی ۷٫۱ ریشتری مکزیکوسیتی در ۱۹ سپتامبر، زمین لرزه ۷٫۳ ریشتری مرز ایران و عراق در ۱۲ نوامبر و زلزله ۷ ریشتری کالدونیای جدید در ۱۹ نوامبر.
این مطالعات نه تنها نشان می دهد که باید بزودی منتظر وقوع زمین لرزه های متعدد سنگینی باشیم بلکه مکان وقوع این زمین لرزه ها را نیز مشخص کرده است: نزدیک خط استوا، در عرض های جغرافیایی ۳۰ درجه شمالی یا جنوبی. این پیش بینی ها کاملاً منطقی و درست به نظر می رسند و این مناطق را باید مناطق خطر نامید زیرا هر نقطه ای در طول خط استوا که بلندترین نقطه ی کره زمین در امتداد آن قرار دارد با سرعتی معدل ۱٫۶۰۰ کیلومتر در ساعت بیشتر از نقاط نزدیک به قطب دور خود می چرخد. از این رو کاهش کلی سرعت گردش زمین به دور خود، در این خط میانی در بیشترین حد ممکن خواهد بود.
زلزله قصرشیرین که در مرز ایران و عراق قرار دارد در عرض تقریباً ۳۳ درجه جنوبی رخ داده است که اختلاف بسیار کمی با عرض جغرافیایی تعیین شده با منطقه خطر ندارد. بدین ترتیب اگر در سال ۲۰۱۸ شاهد وقوع زلزله های سهمگین تری باشیم جای تعجب ندارد هر چند نمی توان این موضوع را به صورت یقین تایید کرد. بدین ترتیب در صورت به حقیقت پیوستن این پیش بینی ها دستکم می توان امیدوار بود که تنها ذره ای به دانش اندک بشر در مورد زلزله و پیش بینی زمان وقوع آن اضافه شده است و برای فجایعی چنین مرگبار حتی چنین مقدار کمی از پیشرفت نیز امید بخش خواهد بود.
منبع: روزیاتو
انتهای پیام/