از زمانیکه انگلیسی ها در اواخر دهه 1920 برای اولین بار در کرکوک عراق نفت کشف کردند، اختلافات بر سر مالکیت این میادین هیچگاه فروکش نکرده است. اکنون این منابع نفتی پرسود که هم اعراب و هم کردها و گاهی هم ترک ها ادعای مالکیت بر آن را دارند، مجددا به صدر اخبار باز گشته است.
در جریان جنگ داعش، اقلیم خودمختار کردستان عراق در سال 2014 مجددا کرکوک را پس گرفت. برای مدت 3 سال، اقلیم کردستان از طریق خط لوله ای که نفت را به بندر جیهان ترکیه انتقال می داد، نفت این منطقه را به فروش می رساند. اما زمانیکه در ماه سپتامبر اقلیم کردستان عراق اقدام به برگزاری رفراندوم استقلال کرد، تنش ها در منطقه مجددا بالا گرفت. در واکنش به این اقدام، دولت عراق به کرکوک لشکرکشی کرد و با حمایت نیروهای شیعی و ایران این میادین را از کردها پس گرفت.
ترکیه به ویژه به دلیل خط لوله 600 مایلی کرکوک-جیهان خشنود بود که کرکوک بار دیگر تحت کنترل بغداد قرار گرفته است. این خط لوله که ظرفیت روزانه آن 150 هزار بشکه در روز است، تنها به صورت گاه به گاه مورد استفاده قرار می گرفت و انتقال نفت از طریق آن بعد از رفراندوم ماه سپتامبر به کلی متوقف شده بود. بعد از آنکه بغداد کنترل کرکوک را پس گرفت، ترکیه امیدوار بود که انتقال نفت از این خط لوله از سر گرفته شود و این بازپس گیری به سود منافع اقتصادی ترکیه تمام شود اما این گونه نشد.
در روز 9 دسامبر جبار اللعیبی، وزیر نفت عراق اعلام کرد که بغداد موافقتنامه ای برای انتقال نفت کرکوک از طریق ایران به امضا رسانده که ضربه ای مهم به ترکیه محسوب می شد. بر اساس این توافق، روزانه 30 تا 60 هزار بشکه از نفت کرکوک به کرمانشاه ایران ارسال خواهد شد.
این قرارداد می تواند موجب تغییر بسیاری از معادلات در منطقه شود.
آرز عبدالله، یکی از اعضای ارشد حزب اتحادیه میهنی کردستان در پارلمان عراق و رئیس کمیته پارلمانی نفت و گاز گفت، عراق علاقمند به توسعه روابط نفتی و تجاری با ایران است. وی خاطر نشان کرد که با این موافقتنامه خط لوله فعلی کرکوک-جیهان می تواند بلا استفاده شود.
وی افزود: این توافق تاثیر منفی ای بر ترکیه خواهد گذاشت. خط لوله کرکوک-جیهان فعلا باقی خواهد ماند. عراق منافع آن را ارزیابی خواهد کرد و ممکن است خط جیهان را بدون استفاده رها کند.
عبدالله یادآور شد: آمریکا از توافق مذکور میان ایران و عراق خشنود نخواهد بود. اما من فکر نمی کنم به صورت علنی با آن مخالفت کند، زیرا آمریکا به خوبی از روابط اقتصادی، اجتماعی و مذهبی بین دو کشور اگاه است.
آرزو ییلماز، رئیس بخش روابط بین الملل دانشگاه آمریکایی کردستان در دهوک گفت، این موافقتنامه ابعاد مختلفی دارد.
خط لوله کرکوک-جیهان نقشی کلیدی در تقویت اقتصادی اقلیم کردستان ایفا کرده است. این خط لوله نقش مهمی در توسعه روابط اقتصادی و سیاسی با ترکیه داشت.
به نظر می رسد در صورت تحقق کامل تسلط ایران بر ترانزیت نفت کرکوک، ترکیه کاملا به حاشیه رانده خواهد شد. ترکیه در کنار آمریکا به تدریج در حال کنار رفتن از صحنه های سیاسی و اقتصادی عراق هستند.
انتهای پیام/