به گزارش خبرنگار
سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ شهید مجید شهریاری دانشمند فرزانه و استاد فیزیک هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی در تاریخ ۸ آذر ۱۳۸۹ دریک عملیات تروریستی به درجه رفیع شهادت نایل شد. در سالروز شهادت این دانشمند فرزانه با
فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی به گفت‌وگو نشستیم تا درباره ویژگی‌های بارز این شهید هسته‌ای بیشتر بگوید. ماحصل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
باشگاه خبرنگاران جوان: از نحوه آشنایی و شروع به کارتان با شهید شهریاری بگویید و اینکه او چه نقش و جایگاهی در صنعت هسته‌ای کشور داشت؟
عباسی: آشنایی من با شهید شهریاری به سال 73 بر می‌گردد. او در رساله دکترایش به نرم‌افزار هسته‌ای نیاز داشت و از طریق یکی از دوستان به من معرفی شد تا در این زمینه با یکدیگر همکاری کنیم. از همان زمانی که شهید شهریاری را دیدم، با توجه به اینکه در وزارت علوم شاغل بودم و با دانشجویان زیادی سر و کار داشتم، به استثنایی بودنش پی بردم.
شهریاری از نظر اخلاقی، رفتاری و اعتقادی فردی مومن و با انگیزه‌ای بود و به مباحث علمی، کامپیوتر و نرم‌افزارهای هسته‌ای تسلط داشت. من در آن دوران دانشجویان و متخصصان بسیاری را در عرصه هسته‌ای می‌شناختم، اما شهریاری نسبت به بقیه در این زمینه مسلط‌تر بود.
در سال 76 که آقازاده به عنوان رئیس انرژی اتمی انتخاب شد، شهید شهریاری دانشجوی دکتری بود و قرار شد با همکاری یکدیگر کمیته‌ای به نام "کمیته هماهنگ‌کننده فیزیکدانان و متخصصان هسته‌ای کشور" را با یکدیگر اداره کنیم تا در زمینه محاسبات نوترونی و اندازه‌گیری‌های آن کشور را به حدی برسانیم که به هنگام ساخت رآکتور، با کمبود نیروی انسانی مواجه نباشد.
شهریاری بعد از فارغ‌التحصیلی و طی 10 سال نزدیک به 500 نفر را با محاسبات هسته‌ای آشنا کرد و با توجه به اینکه کشور در آن شرایط در تحریم به سر می‌برد، در این زمینه توانمندتر کرد.
شهریاری فردی بود که از نبوغ و استعداد خداوندی برخوردار بود و از این استعداد استفاده کرد و با سخاوت علمی هم که داشت، آموخته‌هایش را به دیگران منتقل کرد. شهریاری بهترین متخصص در زمینه محاسبات هسته‌ای بود.
شهریاری در موضوع غنی‌سازی متخصص و مهندس هسته‌ای بود. او مدیریت سوخت را بلد بود و محاسبات دینامیک رآکتور تخصصش بود.
آن چیزی که در بحث غنی‌سازی در مورد شهید شهریاری مطرح می‌شود بیشتر به تولید سوخت رآکتور تهران بر می‌گردد، چرا که او محاسبات رآکتور را می‌دانست و یکسری محاسبات بحرانیت را هنگامی که قرار بود، سوخت UF6 از نطنز به اصفهان منتقل شود و نیاز به یک فرآیند تبدیلی داشت، انجام داد. در این فرآیند تبدیلی شهریاری به مهندسان شیمی و مکانیک اطمینان داد که آنان هنگام انتقال سوخت با خطر پرتویی مواجه نیستند. سوخت رآکتور تهران در بهمن 90 ساخته شد و شهریاری دو سال قبل از آن محاسباتش را انجام داد و کار را برای مهندسان غیر هسته‌ای راحت کرد. کار شهریاری کار بسیار با اهمیتی بود، اما او به محاسبات غنی‌سازی نپرداخت و تخصصش در زمینه دیگری بود.
باشگاه خبرنگاران جوان: شهید شهریاری تا چه حد در خودکفایی صنعت هسته‌ای کشور موثر بود؟
عباسی: عملکرد شهریاری را باید با عملکرد سایرین سنجید.کار فناوری هسته‌ای به یک نفر مربوط نمی‌شود، اما یک نفرها در آن بسیار تأثیرگذارند. در سال‌های قبل شهید علیمحمدی محاسبات اولیه سانتریفیوژها را انجام داد. نسل بعدی آمد و صنعت کشور را با توجه به این محاسبات پیش برد. شهید احمدی‌روشن در حوزه غنی‌سازی فعال بود. اگر این افراد و همراهان آنها در آن بازه زمانی دست به غنی‌سازی اورانیوم نمی‌زدند، ما بعدها با دستاوردهای هسته‌ای مواجه نبودیم. حدود 1000 نفر در حوزه غنی‌سازی کشور را پشتیبانی می‌کردند و دو هزار نفر هم در کارخانه‌های سوخت و فرآیندهای مختلف مشغول به کار بودند. یک نفر به تنهایی تأثیری در فناوری هسته‌ای کشور ندارد، اما بسیار کارساز است. وقتی این یک نفرها با استعداد، باسواد و متعهد به نظام هستند، کارهای خارق‌العاده‌ای را انجام می‌دهند که شهید شهریاری هم از آن دسته افراد بود. اینها لوکوموتیوی در دانش و فناوری هسته‌ای کشور بودند که افراد زیادی را هم با خود همراه کردند. ارزش آنها در همین محرک بودن است و قوه محرکه بسیار قوی دارند.
باشگاه خبرنگاران جوان: برخی افراد می‌خواهند درباره تاریخ هسته‌ای کشور فرافکنی کنند و بگویند این صنعت به قبل از انقلاب اسلامی بر می‌گردد و در طول دولت نهم و دهم به دلیل تبلیغاتی که صورت گرفت، غرب روی مسئله هسته‌ای تمرکز کرد و مباحثی مانند خطرناک بودن ایران هسته‌ای مطرح شد و ترورها اتفاق افتاد. تحلیل شما در این باره چیست؟
عباسی: قیمت نفت در سال 52 _53 افزایش یافت و تحولاتی در جامعه صورت گرفت. پول نفت باید به خارج از کشور برمی‌گشت، به همین دلیل در سال 53 سازمان انرژی اتمی تشکیل شد و قراردادهای هسته‌ای نیز منعقد شدند که بیشتر به ساخت نیروگاه هسته‌ای مربوط می‌شدند. آن جناحی که در رژیم گذشته تفکر اروپایی داشت قراردادها را به سمت آن برد و ما نباید قراردادهایی مانند پژو و بی.ام.و را بی‌ربط با قراردادهای هسته‌ای بدانیم. بعد از پیروزی انقلاب و مخصوصا در دوران جنگ و با توجه به نیازهایی که داشتیم به خودباوری رسیدیم و دست به کارهای بزرگی در عرصه‌های مختلف زدیم. همگی این اتفاقات ناشی از تفکر انقلابی و نیازهای دوران دفاع مقدس بود. بعد از جنگ این خودکفایی‌ها به سایر صنایع نیز منتقل شد و دانشگاه‌ها با انگیزه‌های انقلابی عمق علمی کشور را بیشتر کردند و جمعیت جوان نیز به آنها اضافه شدند.
بعد از پیروزی انقلاب جمعیت کشور دو برابر شد و نسل جدید موقعی به صنعت هسته‌ای تزریق شد که دانشگاه‌ها نیروهای زیادی را تربیت کردند. این خون تازه با آمدن مدیر فهیمی مانند آقازاده صنعت هسته‌ای کشور را متحول کرد. او فرد انقلابی بود که سالها در وزارت نفت کار کرده بود و هنگامی که سکان سازمان انرژی اتمی را به دست گرفت، دانشگاه‌ها هم لشکر متخصصان را به وی تحویل دادند و تمامی این تحولات صنعت هسته‌ای کشور را تکان داد.
فردی مانند شهریاری هم در سال 63 وارد دانشگاه شد. تمام تحصیلات خود را در داخل کشور انجام داد. شهید علیمحمدی، شهریاری و رضایی‌نژاد همه محصول نظام آموزشی جمهوری اسلامی هستند و اینها برای تحصیل خود و تولید علم‌شان نیازی به خارج از کشور نداشتند. این افراد انقلابی بودند نه مرعوب فرد.
ترورها از سال 89 به بعد انجام گرفت، ما سال 82 تخلیه تلفنی از سوی سازمان‌های اطلاعاتی خارجی داشتیم. با خود من هم صحبت تلفنی شد و می‌خواستند تخلیه اطلاعاتی‌ام کنند. دستگاه‌های امنیتی ما از همان زمان و قبل از سال 80 از تخلیه‌های تلفنی متخصصان مطلع بودند. در این دوران یکسری افراد به دنبال مذاکره بودند تا دندان هسته‌ای کشور را بکشند. کشیدن دندان علمی یک کشور یعنی متوقف کردن پیشرفت آن کشور. جمهوری اسلامی می‌خواست یک الگو را به جهان معاصر معرفی کند که می‌توان از زیر سلطه بیرون آمد.
با انقلاب علمی و بدون وابستگی به قدرت‌های غربی و شرقی در مدت کوتاهی به پیشرفت‌هایی در صنعت هسته‌ای رسیدیم. دشمنان نظام در ابعاد مختلف با ما مبارزه و حتی تحریم کردند. جمهوری اسلامی در دوران تحریم‌ها پیشرفت زیادی کرد.
دولت نهم و دهم سرعت کار هسته‌ای را بیشتر کرد، بودجه بیشتری را در اختیار دانشگاه‌ها قرار داد. به رآکتور هسته‌ای بیشتر توجه کرد. درآمد نفتی دولت نهم و دهم نیز بیشتر بود، به همین دلیل بودجه‌ای که در اختیار رآکتور بوشهر قرار گرفت نیز قابل توجه بود. همه این تحرکات باعث شد تا دشمن به فکر بیفتد و بخواهد ضربه‌ای را به صنعت هسته‌ای کشور وارد کند.
به همین دلیل دست به خرابکاری‌هایی زد. ویروسی مانند استاکس نت و ویروس مدیریتی را به دستگاه‌ها وارد کرد. در مرحله اول به ترور هیئت‌های علمی پرداخت. هر یورشی ریزشی دارد ولی کشور متأثر از این اتفاقات نشد. دشمن تاکتیکش را تغییر داد. به ترور رضایی‌نژادها روی آورد و برنامه جامع تهاجم به کشور را در دستور کار قرار داد. خوشبختانه با ورود جامعه انقلابی و نسل جوان به سازمان انرژی اتمی برنامه دشمن راه به جایی نبرد و سنگر رضایی نژادها هیچ وقت خالی نشد.
هنگامی که جک استراو در سال 82 با ایران مذاکره می‌کرد، MI6 طرح ترور متخصصان هسته ای را آماده کرد و منافقین و موساد در این زمینه با آنها همکاری کردند. ما می‌دانیم که MI6 در خارج کشور به دنبال جمع‌آوری اطلاعات از افرادی بود که ترور شدند.
من به عنوان فردی که مدعی این ترورها هستم این موضوع را دنبال خواهم کرد. مأموران MI6 از افراد ما بازجویی کردند و منجر به شهادتشان شدند. دولت و دستگاه‌های امنیتی مسئول پیگیری این موضوع هستند.
باشگاه خبرنگاران جوان: از شهید شهریاری به عنوان لوکوموتیو صنعت هسته‌ای کشور نام بردید، در این باره توضیح دهید و چند مصداق از رفتارهایش بیاورید؟
عباسی: شهریاری همان طور که ریاضی و فیزیک را می‌خواند مسائل اعتقادی را هم دنبال می‌کرد و همان ذوقی را که به هنگام محاسبات هسته‌ای از خود نشان می‌داد به هنگام خواندن اشعار مولوی، سعدی، حافظ و پروین اعتصامی هم همان انگیزه و علاقه را داشت. او علاقه زیادی به یادگیری داشت. دانشجویان اگر سوال شرعی هم داشتند از شهریاری می‌پرسیدند. شهریاری انسان عمیقی بود که در عین حال تواضع و سخاوت علمی داشت و حتی بدون مطالبه پول و حق‌التدریس با خیلی از دانشجویان همکاری می‌کرد.
شهریاری موتور محرکی بود که هر کجا قرار می‌گرفت تحرک ایجاد می‌کرد. شهریاری شخصیت کاریزماتیکی داشت که همه او را دوست داشتند. علی‌رغم اینکه خیلی‌ها یاد می‌دهند علم با اعتقاد فاصله دارد شهریاری به جوان‌ها یاد می‌داد؛ می‌شود هم عالم بود و هم معتقد.
شهید شهریاری یک عالم جامع‌الشرایط بود و در حین آنکه علوم تجربی و ریاضی و فیزیک را می‌دانست به مسائل اعتقادی هم می‌پرداخت. نماز خود را به موقع می‌خواند و آداب مذهبی را رعایت می‌کرد.
باشگاه خبرنگاران جوان: وقتی شهید شهریاری به شهادت رسید، برخی‌ها تصور می‌کردند صنعت هسته‌ای کشور خم می‌شود، چه شد که این صنعت به راه پیشرفت خود ادامه داد؟
عباسی: شهید شهریاری ضایعه دردناکی بود. یک نفرها خیلی تأثیر دارند، اما شهریاری خودش را تکثیر کرده بود. چیزی که شهریاری را از بقیه متمایز می‌کند اخلاق و تعهد او به نظام است. شهریاری فردی نبود که عضو مجامع یا سازمان‌های غربی شود و حتی بخواهد برای تفریح به خارج از کشور برود، چرا که این نیاز را در خود احساس نمی‌کرد. او هر چه را که به دست آورد داخل کشور بود و همین جا توسعه علمی داد. اگر می‌خواهیم شهریاری‌ها در جامعه زیاد شوند باید موقعی که زنده هستند به آنها اهمیت دهیم، این نقصی است که در جامعه می‌بینیم. جامعه علمی همواره این سوال را دارد که چرا وقتی شهریاری زنده بود رئیس دانشکده یا دانشگاه نشد.
باشگاه خبرنگاران جوان: نماینده آمریکا در سخنرانی اخیر خود در شورای حکام از گزارش آژانس مبنی بر تأیید تعهدات ایران در برجام استقبال کرد و قرار شد یک میلیون دلار در جهت اقدامات نظارتی این سازمان در مورد ایران در اختیار آژانس انرژی اتمی قرار دهد. ارزیابی شما از رفتار آمریکایی‌ها چیست؟
عباسی: آژانس برای اینکه بازرسی به کشور ما بفرستد و از صنایع هسته‌ای نمونه برداری کند و در کشور ما اقامت داشته باشد باید هزینه‌ای را پرداخت کند. این هزینه‌ها هم باید از جایی تأمین شود. آمریکا که مدعی و متقاضی این است که باید بازرسی‌های بیشتری از ایران صورت گیرد این هزینه‌ها را تأمین می‌کند و افزون بر آن تعداد زیادی کارشناس را هم روانه آژانس می‌کند تا راستی آزمایی دقیق‌تری را انجام دهد.
ما نباید از این بابت نگرانی داشته باشیم. آمریکا بابت ادعاهایش هزینه می‌کند. ما باید به آژانس بگوییم که بیش از حد قانونی نمی‌توانی به اماکن ما دسترسی داشته باشی و نباید اطلاعات بیشتری از آنچه که در پروتکل هسته‌ای آمده در اختیارشان قرار دهیم.
آمریکایی‌ها بیشتر به دنبال اطلاعاتی هستند که بتوانند بر مبنای آن قدرت ایران را در منطقه و جهان مهار کنند. آنها حتی بحث FATF را هم پیش کشیدند تا جمهوری اسلامی را به خاطر برداشتن برخی تحریم‌ها ملزم به ارائه برخی تعهدات به جامعه جهانی کنند. اینها همه ساخته و پرداخته استکبار جهانی است. چرا هیچ‌گاه عربستان به عنوان کشور تروریست پرور شناخته و تحریم نمی‌شود! چرا رژیم صهیونیستی به عنوان رژیم تروریست معرفی نمی‌شود! بالاخره آمانو یا همکاران او که به نحوی گماشته کشورهای خودشان هستند مأموریت‌هایی دارند و باید نظرات کشورهای خود را اعمال کنند. پس ما نباید انتظار داشته باشیم او چیزی را تأیید کند. اگر تا به حال پایبندی ایران به برجام را تأیید کرده به خاطر این است که چیزی پیدا نکرده است. آنها دنبال اسقاط اطلاعات سرویس‌های امنیتی خارجی هستند. در گذشته هم به آنان تذکر دادیم که توجهی به اطلاعات این سرویس‌ها نکنند، چرا که آنها نادرست هستند. آژانس ممکن است براساس فشار آمریکا هر بار مسئله‌ای را علم کند به ویژه بازدید از مراکز نظامی را.
باشگاه خبرنگاران جوان: آمانو با تأکید بر اینکه هیچ گونه نگرانی در بند T برجام ندارد در عین حال خواستار شفافیت بیشتر درباره عملکرد ایران درباره این بند شده است.
عباسی: آژانس در گزارش سال 2015 به شورای حکام در سه مورد اقدامات ایران را فاصله دار معرفی کرده است. در این گزارش گفته شده فعالیت‌های ایران مطابق NPT نیست و برجام هم بر این مبنا امضا شده است. به هر حال همگی اینها سر منشا مکانیزم ماشه است و اگر آژانس اطلاعات دیگری به دست آورد، می‌تواند پرونده هسته‌ای را باز کند و توافق را بهم بزند.
تیم مذاکرده کننده هسته‌ای می‌گویند ابعاد احتمالی نظامی ایران یا PMD بسته شده، اما به تعبیر من آژانس آن را به military تبدیل کرده و برای اقدامات بعدی باز نگه داشته است. اینکه به بند T می‌پردازند به سایت‌های نظامی بر می‌گردد. آمریکا فشار می‌آورد، آژانس مراکز نظامی ما را بازدید کند. احتمال دارد خرابکارانی باشند که بخواهند در برخی مراکز یک سری چیزهایی بگذارند که ما اطلاع نداشته باشیم و دستگاه انرژی اتمی و دولت از آن بی‌خبر باشند. آنها دنبال این حرکات هستند تا بگویند در ایران فلان ماده را پیدا کرده‌اند که پیش از این اعلام نشده است. به هر حال باید هوشیار باشیم و اجازه ندهیم خارج از پروتکل به اطلاعات بیشتری دست یابند و زیر بار خواسته‌های آنان برویم.
انتهای پیام/