به گزاش خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ بنا بر آمارهای رسمی 2 میلیون و 808 هزار نفر از جمعیت 80 میلیونی ایران را معتادان تشکیل می‌دهند. این آمار بر اساس پیمایش شیوع شناسی اعتیاد یا طرح سرشماری معتادان در کشور در سال 95 مطرح شد، در حالی که طبق اعلام متولیان این پیمایش یکی از سوالات این سرشماری به گونه ای بوده است که به طور یقین هیچ خانواده ای اگر هم فرزند معتادی داشت، در اکثر مواقع حاضر نبود آن را به پرسشگر اعلام کند.
در یکی از سوالات این پیمایش آمده بود :«آیا شما در خانه معتاد دارید؟» و به طور قطع بیشتر خانواده ها برای جلوگیری از بروز مشکلات و یا به خاطر مسائل مختلف وجود فرزند معتاد را اعلام نمی کردند. بنابراین آمارهای اعلامی از شیوع شناسی، نمی تواند خیلی دقیق باشد و باید 20 تا 30 درصد دیگر نیز به این آمار اضافه شود. این در حالی است که در طول پنج سال برنامه ششم توسعه دولت باید تلاش کند که کاهش 25 درصدی در آمار اعتیاد داشته باشیم.
سعید صفاتیان، رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید: با توجه به شرایط کنونی، آمارها، مدیریت ها و برنامه هایی که امروزه در حوزه مبارزه با موادمخدر وجود دارد، ما به 25 درصد کاهش اعتیاد نه تنها نمی رسیم که شاید 50 درصد افزایش اعتیاد هم داشته باشیم؛ این نشان می دهد که برنامه های کاهش تقاضا و درمان خوب نبوده است و وضعیت خوبی در حوزه اعتیاد نداریم.
دستگاه های دولتی تلاش هایی برای ارائه تسهیلات به افراد معتادی که به بهبودی کامل دست یافته اند، انجام داده اند و طرح هایی نیز در حال اجراست، به عنوان مثال طبق گزارش و اعلام‌های مختلف، سازمان بهزیستی کشور به کارفرمایان حقیقی و حقوقی که معتادان بهبودیافته را به کار بگیرند به ازای هر مددجو 20 میلیون تومان وام قرض‌الحسنه می‌دهد. قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر هم اخیرا از ایجاد 4000 فرصت شغلی برای معتادان بهبود یافته کشور خبر داده است.
بیش از 80 درصد معتادان بهبودیافته مجددا به دامان اعتیاد باز می گردند
همه این طرح ها و تلاش ها تا زمانی که افراد نجات یافته از بند اعتیاد از سوی خانواده و سپس جامعه مورد پذیرش قرار نگیرند بی ثمر خواهد بود و طبق آمارهای اعلام شده بیش از 80 درصد از معتادان بهبود یافته پس از مدت کوتاهی مجددا به دامان اعتیاد باز می گردند که جدای از درمان ناقص، علت اصلی آن پذیرفته نشدن از سوی خانواده است.
پیشتر عنوان شد که خانواده ها حتی از عنوان کردن اینکه در خانه خود فرد معتاد دارند یا نه اجتناب می کنند و به نوعی می‌توان گفت از این ماجرا در برابر جامعه شرمنده هستند، لذا از پذیرش عضوی از خانواده خود که سابقه اعتیاد داشته و حال به بهبودی کامل دست یافته است نیز اجتناب می کنند، چرا که کلیشه های مرسوم اجتماعی ذهن آن‌ها را تسخیر کرده و با خود می‌گویند رهایی از اعتیاد ممکن نیست و پذیرش وی در خانواده سبب سرافکندگی بیشتر می شود یا اینکه به این علت از پذیرش وی سرباز می زنند که داشتن فردی با سابقه اعتیاد در خانواده خود را موجب شرمندگی در برابر آشنایان و جامعه می دانند.
زندگی در اجتماع و خانواده به انسان هویت می‌بخشد
بنابراین همه این عوامل دست به دست هم داده و باعث می شود فردی که به تازگی از اعتیاد رهایی یافته است؛ مأمنی برای خود پیدا نکند و با احساس تنهایی و البته افسردگی، مجددا اعتیاد را برای ادامه زندگی خود انتخاب کند. علت این امر هم به وضوح مشخص است؛ انسان موجودی اجتماعی است و زندگی در خانواده و اجتماع است که به وی هویت می بخشد. لذا فرد معتادی که بهبود یافته است وقتی از سوی اصلی ترین کانون اجتماعی یعنی خانواده مورد پذیرش قرار نگیرد؛ ترجیح می دهد به همان دسته و گروه سابق خود که متشکل از دیگر معتادان است بازگردد، چرا که در میان آن‌ها پذیرش دارد و طبع اجتماعی وی ارضا می شود و در سطح شهر شاهد نشانه های آن از جمله گورخوابی،کارتن خوابی و غیره هستیم.
علاوه بر این، اعتیاد در میان زنان نیز در سالیان اخیر با افزایش مواجه بوده است و عدم پذیرش زنان و دختران معتاد پس از بهبود توسط خانواده و نبود حمایت اجتماعی کافی از آنان، زمینه انحراف و سوءاستفاده در جهت خریدوفروش و یا حمل‌ونقل مواد و حتی سوء استفاده‌های جنسی از آنان را فراهم می کند.
امان الله قرایی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ درباره علت بازگشت مجدد این افراد به اعتیاد گفت: جامعه روی خوش به کسانی که از دامان اعتیاد رهایی یافته اند، نشان نمی دهد. لذا این افراد باز به اعتیاد روی می‌آورند.
وی با تاکید بر اینکه خانواده ها باید در پذیرش افراد بهبود یافته همت به خرج دهند و اجازه ندهند به مصیبت بدتری دچار شوند؛ اظهار کرد: وقتی معتاد در خانواده پیدا می شود، آبروی خانواده می رود و وی را نمی پذیرند، حتی اگر بهبود یابد.
اعتیاد یک بیماری است
این جامعه شناس با بیان اینکه اعتیاد یک بیماری است و فرد معتاد مقصر صرف نبوده است و خانواده و جامعه وی را به این سمت سوق داده‌اند؛ گفت: اگر عقیده ها عوض شود و خانواده ها قبول کنند فرد معتاد یک بیمار بوده و حال بهبود یافته است، دیگر شاهد بازگشت مجدد بهبودیافتگان به اعتیاد نخواهیم بود.
بی توجهی به اشتغال معتادان بهبودیافته علت اصلی بازگشت آن‌ها به اعتیاد است
مسعود رضایی نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس نیز مهمترین علل بازگشت معتادان به اعتیاد پس از ترک را بی توجهی به اشتغال و عدم پذیرش آن‌ها از سوی خانواده و جامعه دانست و می گوید: متاسفانه جامعه نسبت به معتادان بهبود یافته دیده خوبی نداشته و با محدودیت‌هایی در زمینه اشتغال مواجه می شوند، از این رو اغلب آن‌ها از سوی جامعه و خانواده طرد می شوند که این موضوع سردرگمی و روی آوردن مجدد آن‌ها به سمت اعتیاد را در پی دارد.
روند درمان اعتیاد طولانی است
سعید صفاتیان، رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام، در گفتگو با خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با بیان اینکه در دنیا 75 درصد بازگشت به اعتیاد وجود دارد و این به علت های زمینه ای مثل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی باز می گردد؛ می‌گوید: علت پذیرفته نشدن معتادان بهبودیافته در خانواده این است که خانواده از اینکه چندین بار وی را به مراکز درمانی برده‌اند و اما باز فرد معتاد به دامان اعتیاد بازگشته؛ خسته شده‌اند.
وی افزود: باید این آگاهی در افراد معتاد و خانواده ها ایجاد شود که روند درمان اعتیاد طولانی مدت بوده و یک فرآیند کوتاه مدت نیست.
در نهایت می توان گفت که درمان ناقص، بیکاری و عدم پذیرش فرد رها شده از دامان اعتیاد توسط خانواده و جامعه، علت بازگشت مجدد او به اعتیاد است. لذا هم باید روند درمانی اصلاح شود تا تمام آثاری که موادمخدر در جسم و روان فرد بر جای گذاشته است، از بین روند و هم اینکه اعتیاد یک بیماری شناخته شود که قابل درمان است و البته ممکن است هرکسی به این بیماری دچار شود.
با این تفکر خانواده ها دیگر از تلاش برای درمان عضو معتاد خود و یا پذیرش عضو خود که از دامن اعتیاد رها شده است، به علت هایی چون شرمساری اجتماعی سرباز نزنند. فراهم کردن زمینه اشتغال افراد بهبود یافته نیز در عدم بازگشت آن‌ها به اعتیاد نقش پراهمیتی ایفا می کند که البته لازمه آن در ابتدا پذیرفته شدن از سوی خانواده و جامعه است.
گزارش از شاهین شکوهی
انتهای پیام/