بار سنگین فقر بر شانه های نحیف کودکان کار

به گزارش خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ معضل کودکان کار و خیابانی، از جمله مواردی است که امروزه بسیاری از جوامع دنیا با آن روبرو هستند و تبعات ناشی از افزایش این آسیب اجتماعی به وضوح به چشم می خورد.

وقوع انواع کودک آزاری، افزایش جرایم اجتماعی، کاهش سن اعتیاد و گرایش افراد به ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی را می توان از جمله تبعات افزایش معضل کودکان کار و خیابانی برشمرد.

کارشناسان حوزه اجتماعی، عامل فقر و نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی را از جمله مواردی عنوان می‌کنند که روز به روز بر تعداد کودکان کار و خیابانی می‌افزایند.

بخش گسترده ای از فشار اقتصادی خانواده در مناطق محروم و محله های فقیرنشین جنوب شهر، امروز بر روی شانه دختران و پسران کوچک و کوتاه قامتی است که علی رغم استعداد و هوش خوبی که دارند، بی سوادند و به اموری چون گدایی، دستفروشی، شیشه پاک کنی و اسفند دود کردن و سایر مشاغل کاذب و آسیب زننده مشغولند. از طرف دیگر ورود کودکان به دنیای کار، تنها در اشتغال آن ها به مشاغل ناایمن خلاصه نمی شود؛ بسیاری از کودکان کار در مناطق مختلف دنیا، علاوه بر بازماندگی از تحصیل، گرفتار معضل اعتیاد می شوند و علی رغم کم سن و سالی خود مشکلات بسیاری چون کارتن خوابی را لمس می کنند.

 سنگ فرش های پایتخت، جایی برای جا گذاشتن خستگی کودکان کار

هنوز خنکای پاییز در هوای این شهر نپیچیده و از سوز سرمای باران های بی وقفه اش خبری نیست. خیابان ها و پیاده راهها لبریز از عابرانی است که فرصت قدم زدن در برگ ریزان فصل خزان را غنیمت شمرده و دل و جان خود را به امتداد مهر سپرده اند و صدای خش خش برگ های زرد و نارنجی و تیغ طلایی آفتاب که حالا این روزها، زودتر از روزهای کشدار فصل تابستان، مردمان این شهر را ترک کرده و در قاب نقاشی دفتر پسرکی ۱۲ ساله که از فرط خستگی نای نشستن ندارد، جا خوش می کند.

پسرکی که تا امروز رنگ مدرسه را به خود ندیده و اگر چه بیسواد است، اما الفبای کنار آمدن با شب و روزهای بی‌شمار نداری و فقر را لابه لای پاکت های فال حافظ و پاک کردن ماشین های شاستی بلند خوب یاد گرفته است.

کسی که درست مثل پدرش دردهای بی‌شمار زندگی را برای دقایقی در میان لحظه های شیشه ای و پایپ و فندک اتمی جا می‌گذارد و البته از آینده تیره و نامفهوم خود غافل است.

هر روز غروب بر روی سنگفرش خیابان شلوغ و پر ازدحام پایتخت، درست در میان سیل رهگذران بی تفاوت این روزگار، خستگی به در می کند.

دست های لاغر و انگشتان باریکش را که در دست گرفتم و شانه های نحیف و استخوانی اش را که از زیر بلوز آستین کوتاهش به چشمم می خورد، برایم تداعی گر فقر کودکانی بود که امروز در محله های جنوب شهر، درست در دل کوچه پس کوچه های شوش و دروازه غار فراوان دیده می شود.

امید ماجرای آخرین باری که توسط نیروهای جمع آوری کودکان کار، به یکی از مراکز نگهداری از این کودکان منتقل شده است را این طور تعریف می کند: حدود یک ماه پیش، درست مثل عصر روزهای قبل که برای چند دقیقه، در گوشه پیاده رو دراز کشیده بودم تا به قول دوستانم خستگی یکجا نشستنم را از تن به در کنم، حضور چند نفر را بالای سرم حس کردم. تا به خود بیایم و خودم را جمع و جور کنم، دستبند مامور گشت را روی دستانم لمس کردم و دیگر نتوانستم که از دستشان فرار کنم.

امید با اشاره به شرایط فعلی مادرش با بغضی کودکانه می گوید: دو برادر بزرگتر از خودم دارم که به تازگی ازدواج کرده و مادرم را تنها رها کرده اند؛ کسی نیست که خرج زندگی مادرم را بدهد و پدرم هم با زن دیگری دوباره ازدواج کرده است و از من و مادر و خواهرم سراغی نمی گیرد.

می گوید: من کار می کنم و هزینه هایی مثل اجاره خانه، پول نان و پول متادون مادرم را از طریق همین فال فروشی جور می کنم.

امید با لحنی کودکانه و شیطنت آمیز از آرزوهای آینده اش این طور گفت: دوست دارم باسواد شوم و به مدرسه بروم، اما به دلیل مشکلاتی که گفتم تا امروز که ۱۲ سال دارم موفق نشده ام که به مدرسه پا بگذارم.

فقر مالی، عامل اصلی کار کودکان است

ریشه بسیاری از معضلات و آسیب های اجتماعی دنیای امروز در سایر جوامع دنیا را در معضلی به نام فقر باید جستجو کرد.

حسین شیخ مددکار اجتماعی حوزه اعتیاد کودک و خانواده، در خصوص کودکان کار تصریح کرد: عامل اصلی اجبار کودکان به کار و رشد معضل کودکان کار در شرایط فعلی، فقر حاکم بر خانواده های آن ها است.

وی افزود: بر اساس مشاهدات میدانی و تحقیقات پژوهشگران و فعالان اجتماعی در رابطه با افزایش معضل کودکان کار، این آسیب اجتماعی به دلیل ضعف مالی والدین در تامین نیازهای حداقلی اعضای خانواده است و در این میان کودکان مجبور به کار می‌شوند.

این مددکار اجتماعی ادامه داد: یکی از بزرگترین عوامل فقر در کشور، رشد معضل اعتیاد است و آن طور که کارشناسان می گویند معضل فقر تاثیر چشمگیری در گرایش افراد به مصرف مواد مخدر دارد و این امر بر کسی پوشیده نیست.

شیخ در بیان علل گرایش کودکان به مصرف مواد مخدر اظهار داشت: علت اصلی گرایش برخی از کودکان به اعتیاد، به دلیل حضور در خانواده ای است که پدر یا مادر معتاد دارد و گاهی برای خرید و فروش و جابجایی مواد مخدر، فرزند خود را مورد سوء استفاده قرار می دهند.

وی یادآور شد: کودک با وجود والدین معتاد، بیشتر در معرض گرایش به مصرف مواد مخدر قرار دارد، زیرا همان طور که گفته شد برخی از پدران و مادران معتاد، خرید مواد مخدر را به کودک خود می سپارند و در چنین شرایطی، احتمال اینکه کودک با کنجکاوی خود به مصرف مواد مخدر سوق پیدا کند زیاد خواهد بود.

این مددکار اجتماعی خاطر نشان کرد: عامل دیگری که در معتاد شدن کودکان و به ویژه کودکان کار و خیابانی تاثیر قابل توجهی دارد، موضوع محیطی است که کودک در آن رفت و آمد می کند و همچنین افرادی که کودک در جریان ارتباط با آن ها به مصرف مواد مخدر روی می آورد.

شیخ تاکید کرد: پردازش مسئولان به حل و فصل کردن مشکلات معیشتی خانواده هایی که فرزند خود را برای کسب درآمد راهی خیابان های شهر می کنند و شروع یک برنامه ریزی منسجم برای فرهنگسازی پایبندی خانواده ها در رعایت حق کودکان، می تواند بخش گسترده ای از معضل کودکان کار و خیابانی را مرتفع سازد.

با توجه به شواهد موجود پیداست که کنترل و مهار آسیب های اجتماعی، باید با حمایت از کودکانی صورت گیرد که به دلیل فقر اقتصادی و همچنین فقر فرهنگی حاکم بر بنیان خانواده، مجبور به کار می شوند، لذا باید از ورود آن‌ها به دنیای اشتغال جلوگیری کرد. وجود یک بازوی حمایتی قابل اطمینان و برنامه ریزی دقیق برای توانمندسازی خانواده های نیازمند و کودکانی که در این گونه خانواده ها زندگی می کنند، می تواند در کنترل و کاهش معضلات اجتماعی تاثیر چشمگیری داشته باشد.

گزارش از: فرزانه فراهانی

انتهای پیام/