به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد؛ خشکسالی یکی از پدیده‌های آب و هوایی و از جمله رخداد‌های مصیبت باری است که همواره خسارت‌های زیادی به جوامع انسانی وارد می‌کند.
خشکسالی می‌تواند به صور گوناگون مانند کمبود بارش، کاهش دبی رودخانه‌ها و کاهش حجم منابع آب مشاهده شود.
شاهرخ پارسا مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری گفت: از سال آبی ۸۷-۸۶، این استان با کمبود بارش مواجه شد که طی این ۱۰ سال کاهش بارش در استان به ۸۶۴ میلیمتر و در ایستگاه کوهرنگ به ۲ هزار ۲۷۱ میلیمتر رسید.
وی افزود: میانگین بارش سالانه استان هم ۵۹۰ میلیمتر و میانگین بارش ایستگاه کوهرنگ یکهزار و ۳۵۷ میلیمتر می‌باشد.
پارسا اضافه کرد: سال زراعی ۹۶-۹۵ را در حالی آغاز کردیم که بارش‌ها با ۴۵ روز تاخیرشروع شد.
وی ادامه داد: تا پایان سال آبی ۹۶-۹۵ میانگین بارش در استان ۵۰۴ میلیمتر به ثبت رسید که نسبت به میانگین بلند مدت کاهش ۱۷ درصدی و نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۲ درصدی را نشان می‌دهد که البته این کاهش در نواحی جنوبی استان به ۲۹ درصد می‌رسد.
پارسا گفت: طی ۱۰ سال اخیر، چهارمحال و بختیاری با پدیده خشکسالی مواجه شده است که پدیده خشکسالی آب شناسی در استان بسیار شدید‌تر می‌باشد.
وی افزود: در حال حاضر ۶۵ درصد مساحت از استان با خشکسالی شدید و بسیار شدید و باقیمانده آن با پدیده خشکسالی ضعیف و متوسط مواجه است.
پارسا اضافه کرد: طی یک دهه اخیر، نه تنها بارش‌ها روند کاهشی داشته اند بلکه نوع بارش‌ها از برف به باران تبدیل شده است که به عنوان مثال در ایستگاه کوهرنگ بارش ۷۵ درصدی برف به ۲۳ درصد در سال جاری کاهش یافت.
مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری علت خشکسالی را، گرمایش زمین و تغییر اقلیم بیان کرد و ادامه داد: هر چه قدر دمای هوا افزایش پیدا کند ظرفیت پذیرش بخار آب نیز افزایش می‌یابد و در این صورت یا بارش صورت نمی‌گیرد یا عمدتأ به صورت سیل آسا و خسارت زا خواهند بود.
پارسا با بیان اینکه طی ۱۰ سال اخیر آستانه بارش‌های سنگین و سیل آسا افزایش یافته است و هر بارشی موجب جاری شدن سیل می‌شود گفت: استان چهارمحال و بختیاری نیاز به نصب سامانه هشدار سیل دارد.
وی افزود: با نصب سیستم‌های دیتالاگر در حوضه‌های آبریز استان٬ اطلاعات این سیستم‌ها مونیتورینگ می‌شود و این اطلاعات در مرکز پیش بینی هواشناسی در خصوص طغیان آب و روان آب و صدور هشدار سیل٬ تجزیه و تحلیل می‌شوند.
پارسا اضافه کرد: برای نصب این سامانه حداقل ۳۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
وی گفت: به دلیل خشکسالی٬ تغییر کاربری اراضی٬ سوء مدیریت منابع آب و انتقال بین حوضه‌ای بدون کار کارشناسی منطقه و استان چهارمحال و بختیاری گرفتار پدیده مخرب گرد و خاک شده است که عمدتأ منشأ خارجی دارد.
پارسا افزود: منشأ این پدیده عمدتأ از کشور عراق است و علت آن نیز احداث سد‌های بی رویه بر روی رودخانه‌های دجله و فرات٬ خشک شدن باتلاق‌ها و ایجاد چشمه‌های گرد و خاک در عراق می‌باشد.
وی اضافه کرد: با شکل گیری سامانه کم فشار در عراق٬ تمام ذرات ریز گرد و خاک به ارتفاعات بالا منتقل می‌شود و با جریانات شرق سو به سمت ایران و از جمله استان چهارمحال و بختیاری نفوذ می‌کند.
مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری گفت: همین ذرات گرد و خاک به عنوان ذرات جذب کننده رطوبت بر بارش‌های این منطقه نیز بی تأثیر نیست.
پارسا در پایان افزود: پیش بینی‌های اقلیمی و خروجی مدل ها٬ حاکی از روند کاهش بارش و افزایش دما است که نیاز به مدیریت منابع آب، اصلاح الگوی کشت و صرفه جویی و استفاده بهینه از آب دارد.
علی محمدی مقدم مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری هم گفت: پدیده خشکسالی که دامن گیر استان ما شده است اثرات نامطلوبی بر وضعیت آب شرب٬ دشت‌های کشاورزی و صنعت بر جای گذاشته است.
وی افزود: بیشترین خسارت به دشت‌های کشاورزی استان وارد شده است، به گونه‌ای که اگر پدیده خشکسالی ادامه یابد تولیدات کشاورزی را از دست خواهیم داد.
محمدی مقدم اضافه کرد: چهارمحال و بختیاری دارای ۱۱ دشت کشاورزی شامل شهرکرد٬ سفید دشت٬ بلداجی٬ چشمه سلیمان بروجن٬ خانمیرزا٬ لردگان٬ فلارد٬ فرادنبه٬ گندمان٬ فارسان و کیار است.
وی ادامه داد: از این ۱۱ دشت در ۸ دشت اجازه حفر چاه جدید داده نمی‌شود و ممنوعه اعلام شده است و ۴ دشت آن نیز ممنوعه بحرانی شده اند یعنی اینکه نه تنها حفر جدید صورت نمی‌گیرد بلکه برداشت هم همچنان ادامه دارد.
محمدی مقدم گفت: ۸۰ درصد از نزولات آسمانی به دلیل پستی و بلندی و توپوگرافی خاص چهارمحال و بختیاری به رودخانه‌های کارون و زاینده رود می‌ریزد و از استان خارج می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری راه‌های مقابله با بحران آب را عملیات آبخیزداری و آبخوان داری٬ برنامه الگوی کشت برای دشت‌های کشاورزی و اجرای طرح نه کاشت یا طرح تناوب عدم کشت بیان کرد.
محمدی مقدم با بیان اینکه در عملیات آبخیزداری و آبخوان داری با ایجاد بند‌های خاکی و سنگی ملاتی و توسعه پوشش گیاهی از فرسایش خاک جلوگیری و باعث نفوذ آب به زیر زمین می‌شود افزود: حجم روان آب تولیدی در هر هکتار ۲ هزار و ۶۶۶ متر مکعب است که با اجرای این عملیات یک هزار و ۳۰۰ متر مکعب آن به داخل زمین نفوذ می‌کند.
وی اضافه کرد: در برنامه الگوی کشت برای دشت‌های کشاورزی که برای کشاورزان تعریف شده است از کشت‌های پر آب جلوگیری می‌شود.
محمدی مقدم ادامه داد: در طرح نه کاشت یا تناوب عدم کشت٬ برداشت از چاه‌ها صورت نمی‌گیرد و درآمد سالانه کشاورز از طریق بسته‌های حمایتی دولت تأمین می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: پدیده خشکسالی بر روی پوشش گیاهی نیز اثرات مخرب بر جای گذاشته است.
محمدی مقدم افزود: کاهش یا حذف پوشش گیاهی باعث لخت شدن عرصه‌ها و فرسایش خاک می‌شود.
وی اضافه کرد: میانگین فرسایش خاک در جهان سالانه ۳ تا ۵ تن در هکتار است، اما این میزان در کشور ما ۱۵ تن و در استان چهارمحال و بختیاری ۲۰ تا ۲۵ تن می‌باشد.
محمدی مقدم ادامه داد: فرسایش خاک علاوه بر خروج خاک حاصلخیز منجر به پر شدن مخازن سد‌ها و کاهش عمر مفید آن‌ها می‌شود.
وی گفت: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری به منظور مهار روان آب‌ها و تغذیه دشت ها٬ ۷۳ سد خاکی در استان ایجاد کرده است که سالانه ۸۰ میلیون متر مکعب آب را به داخل زمین نفوذ می‌دهد.
محمدی مقدم افزود: ارتفاع کم سد‌های خاکی، عدم تبخیر، نفوذپذیری آب به داخل زمین کمتر از دو هفته، تغذیه دشت‌های کشاورزی و هزینه پایین احداث از مزایای سد‌های خاکی نسبت به سد‌های بزرگ است.
وی اضافه کرد: ۵۰ درصد مساحت چهارمحال و بختیاری توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مورد مطالعه قرار گرفته است و بر اساس این مطالعات، ۱۵ پخش سیلاب در استان با اعتبار ۱۵۰ میلیارد ریال ساخته می‌شود.
شهرام احمدی مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری نیز یکی از عوامل مهم تولید ریزگرد را خشکیدگی تالاب‌ها و عدم اختصاص حق آبه‌های زیست محیطی بیان کرد.
وی با بیان اینکه خشک شدن تالاب‌ها باعث ایجاد کانون‌های تولید ریزگرد در استان می‌شود گفت: احیای تالاب گندمان و جلوگیری از خشک شدن آن، تأمین نیاز آبی تالاب ها، اجرای طرح مدیریت تالاب چغاخور، اصلاح الگوی کشت و عملیات آبخیزداری در حاشیه تالاب ها، لایروبی مسیر‌های آبی منتهی به تالاب و آموزش جوامع محلی جهت همراهی و همکاری در حفظ نیاز آبی تالاب از عوامل جلوگیری از خشک شدن تالاب هاست.
احمدی افزود: از اثرات پدیده خشکسالی می‌توان به فشار گله‌های دام اهلی به مراتع و پوشش گیاهی اشاره کرد.
وی اضافه کرد: این فشار می‌تواند دریافت و جذب پروتئین و مواد غذایی را به ویژه در دام‌های جوان به خطر بیندازد و باعث تلفات بره‌ها شود.
احمدی ادامه داد: خشکسالی در سال‌های اخیر موجب خشک شدن بیش از ۱۸ چشمه و کاهش دبی ۵۰ تا ۷۰ درصدی در سایر چشمه‌ها شده است که شناخت مناطق آسیب پذیر و ایجاد آبشخوار و انتقال آب در استان ادامه دارد.
بشر متأسفانه خواسته یا ناخواسته با معضلات ناشی از تغییر اقلیم مواجه شده است لذا این واقعیت را مردم و مسئولان باید بپذیرند و با تصمیم گیری‌ها و اقدامات درست، بجا و کارشناسی، از پیشرفت این پدیده جلوگیری کنند.
استان چهارمحال و بختیاری سرچشمه ۲ رودخانه بزرگ کارون و زاینده رود و بخشی از رودخانه دز می‌باشد.
انتهای پیام/ف