تکنولوژی هر روز و حتی هر دقیقه در حال پیشرفت است و زندگی ما نیز تحت تأثیر آن قرار دارد؛ تأثیرات ناشی از فناوری بر زندگی بشر الزامی ایجاد می‌کند تا به تبدیل تهدیدات تکنولوژی به فرصت‌ها بیش از هر زمان دیگری فکر کنیم.
در این گزارش به نقش جامعه، والدین، مسؤلان و رسانه برای جلوگیری از آسیب وسایل الکترونیکی به کودکان می‌پردازیم.
*** جامعه/موجی که خواه و ناخواه همراه آن می‌شوی
جامعه عبارت است از دسته‌اى از مردم که با هم زندگى مى‌کنند و به‌هم تعلق دارند؛ به‌طورى که نه تنها در یک یا چند نفع به‌خصوص بلکه در مجموعه‌اى از منافع بسیار وسیع مشترک هستند که همه زندگى آنها را در بر مى‌گیرد؛ این بدین معنی است که مردم در جامعه با یکدیگر ارتباط دارند و تعامل برقرار می‌کنند؛ حالا در چنین شرایطی که آدم‌ها از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند، اگر جوّ منفی بر جامعه حاکم باشد افراد تأثیر منفی می‌گیرند و اگر مثبت حاکم باشد، مردم تحت تأثیر جوّ مثبت جامعه قرار می‌گیرند.
الف- تحقیر کودکان و ترغیب والدین برای خرید وسایل الکترونیکی
قطعاً جامعه در استفاده افراد از تکنولوژی یک نقش کاملاً محوری دارد؛ دانشآموز وقتی وارد اتوبوس و مترو می‌شود و می‌بیند اکثر همسالان خودش مشغول بازی با تبلت هستند یا هدفون در گوش دارند و مشغول گوش دادن به چیزی هستند، منجر می‌شود تا به خانواده خود برای تهیه وسیله‌ای شبیه به آنچه که در دست دیگر کودکان دیده، فشار وارد کند و تا صاحب آن نشده دست از تلاش برندارد.
در واقع، وقتی تعداد این دست افراد زیاد است، حتی خود خانواده نیز تحت تأثیر جوّ موجود در جامعه قرار می‌گیرد و برای خرید آن وسیله اقدام می‌کند؛ این در حالی است که خانواده هم ممکن است رضایت به خرید چنین وسیله‌ای برای فرزندش در سن پایین نداشته باشد یا حتی توان پرداخت هزینه وسیله الکترونیکی را نداشته باشد اما فشارها از سمت جامعه به قدری زیاد است که خانواده خود را در برابر آن ناتوان می‌بیند و چاره‌ای جز تهیه وسایل الکترونیکی برایش باقی نمی‌ماند.
نقش جامعه بر روی افراد به قدری پررنگ است که اگر به صورت ریشه‌‌ای اصلاح نشود به شرایط کنونی بیش از هر زمان دیگری دامن می‌زند.
بر اساس تحقیقات مؤسسه ملی آمریکا، این شرایط در تمام کشورهای اروپایی حاکم است و به جرأت می‌توان گفت تمام کودکان حداقل صاحب یک وسیله الکترونیکی هستند، مگر اینکه خانواده توان تهیه وسیله‌ای همچون تبلت را برای فرزندش نداشته باشد.
بر همین اساس، گاردین گزارشی نوشته که در آن اظهار کرده است: «از هر 10 نوجوان زیر 16 سال، 9 نفر آنها صاحب یک گوشی هوشمند هستند که روزانه نیز حداقل 45 دقیقه با تلفن همراه صحبت می‌کنند».
ب- بازی‌هایی که تغییر کرده‌اند
اگر تکنولوژی تا این حد وارد زندگی کودکان نشده بود، اکنون بچه‌ها به جای بازی با گوشی و تبلت مشغول توپ بازی و انواع بازی‌های تحرکی بودند.
در گذشته بچه‌ها بازی‌هایی انجام می‌دادند که بواسطه آنها مدام در تحرک بودند؛ به عنوان مثال دوچرخه سواری و یا عروسک بازی می‌کردند و علاوه بر تحرک زیادی که داشتند، سلامتی‌شان آسیب نمی‌دید و خلاقیت‌شان تقویت می‌شد، اما الان علاوه بر یکجانشینی، بازی‌ها محتوای تخریب کننده هم دارند که شدیدترین تأثیر منفی را بر مغز به جا می‌گذارند.
*** والدین/ پدر و مادری که ساعت‌ها را پای وسایل الکترونیکی هدر می‌دهند
والدین محور تعیین‌کننده استفاده فرزندان از وسایل الکترونیکی هستند؛ تحقیقات اخیر مؤسسه روانشناسی انگلیس نشان داده است والدین یکی از مهم‌ترین نقش‌های محوری در زمینه استفاده کردن و یا نکردن فرزندشان از وسایل الکترونیکی را دارند.
این تحقیقات اهمیت محیط خانه را در ترویج و حمایت از توسعه رفتاری امن و ناامن وسایل الکترونیکی برجسته کرده است؛ تلفن‌های هوشمند در زندگی روزمره همه جا هستند و تأثیر زیادی بر کار، آموزش و روابط اجتماعی افراد دارند.
بر اساس شواهد موجود، کودکان سریع‌ترین جمعیت رو به رشد کاربران تلفن‌های هوشمند هستند که اغلب با استفاده از اینترنت خود را سرگرم می‌کنند.
نتیجه تحقیقات پژوهشگران انگلیسی که در دسامبر 2016 در یک ژورنال علمی منتشر شده نشان می‌دهد که دو عامل استفاده والدین از تلفن همراه و استفاده بی حد و اندازه آنها از اینترنت، نقش تعیین‌کننده در استفاده کودکان و نوجوانان از فناوری و بهره‌مندی بی‌‌حد و حصر آنها از اینترنت دارند.
الف- ارتباط مستقیم استفاده والدین از فناوری با استفاده فرزند خود از تکنولوژی
محققان اروپایی باور دارند استفاده والدین از فناوری، فرزندان را به استفاده از وسایل این چنینی ترغیب می‌کند. وقتی فرزند مشاهده می‌کند که والدین ساعت‌ها مشغول گوشی و لپ‌تاپ هستند طبیعی است که به سمت وسیله‌ای که اینقدر جذابیت دارد که آنها را از احوال فرزندشان غافل می‌کند، کشیده شود.
ب- استفاده بیش از حد از اینترنت در محیط خانه
ابراز نگرانی والدین در مورد ماهیت و میزان استفاده کودکشان از اینترنت موجب شده است تا آنها از رفتار خودشان غافل شوند و به این مسأله فکر نکنند که استفاده بیش از حد اینترنت در محیط خانه تا چه اندازه رفتار پرخطری است و می‌تواند کودک را به سمت استفاده از آن سوق دهد.
با توجه به نگرانی والدین در مورد تأثیر منفی فناوری نیاز است آگاهی آنها از تأثیر رفتارهای پرخطر خود در زمینه استفاده از گوشی تلفن همراه و اینترنت افزایش یابد و در جریان قرار گیرند که خود آنها الگوی صفر تا صد فرزندشان هستند.
*** نقش حذف نشدنی مسئولان/ نقش بی‌بدیل آگاه سازی در اصلاح رویه غلط دانشآموزان
قطعاً مسئولان می‌توانند با برنامه‌ریزی‌های مفید نقش بی‌بدیلی در استفاده درست کودکان از وسایل الکترونیکی و کاهش مضرات آن ایفا کنند و برای ادامه رویه درست استفاده از فناوری و تکنولوژی برنامه‌ریزی کنند.
* وزارت آموزش و پرورش
طبق گزارش مرکز تحقیقاتی PEW، در طول دو سال گذشته آمار استفاده از وسایل الکترونیکی در بین دانشآموزان، از 52 درصد به 75 درصد افزایش یافته است.
وزارت آموزش و پرورش می‌تواند با آموزش‌های بنیادی در مدارس و ایجاد کلاس‌هایی در عین شادی و مفرح بودن، چگونگی استفاده صحیح از وسایل الکترونیکی را به کودکان آموزش دهد و آنها را از خطرات استفاده بیش از حد از وسایل الکترونیکی آگاه کنند.
فقط مدرسه است که می‌تواند دانشآموز را آگاه کند که تکنولوژی‌های نوظهور خلاقیت آنها را کاهش دهد و کارکرد مغز آنها را پایین آورد.
بر اساس تحقیقات "Johans hopkins" در کشورهای اروپایی تکنولوژی نه تنها به افزایش خلاقیت کمک نکرده است بلکه قدرت خلاقیت را نیز کاهش داده است؛ محققان به این نتیجه رسیدند که هر چه منابع کمتری در اختیار دانشآموزان قرار گیرد قدرت خلاقیت آنها پرورش می‌یابد.
آمارها حکایت از آن دارد که تقریباً تمام مدارس دنیا استفاده از گوشی همراه در کلاس درس را ممنوع کرده‌اند، 62 درصد دانشآموزان می‌توانند گوشی همراه به مدرسه ببرند اما اجازه استفاده از آن در کلاس درس و یا حتی به همراه بردن آن در کلاس را ندارند.
* وزارت بهداشت
وزارت بهداشت با تریبون‌های زیادی که در دست دارد می‌تواند تمام مردم را از مضرات تلفن همراه آگاه کند؛ زیان‌های بی‌شماری که نه تنها والدین بلکه کودکان را نشانه گرفته است.
الف‌ـ سیر 10 ساعته دانشآموزان در فضای مجازی
دانشآموزان و نوجوانان با تقریباً روزی 10 ساعت سیر کردن در گوشی تلفن همراه بخش عمده‌ای از ساعت‌های خود را در فضای مجازی سپری می‌کنند.
ب‌ـ برهم خوردن الگوی خواب با نور آبی وسایل الکترونیکی
وزارت بهداشت می‌تواند کودکان را از آسیب‌های نور آبی الکترونیکی و مضرات بی‌شمار بر هم خوردن الگوی خواب آگاه کند.
تحقیقات گروهی از محققان دانشگاه میشیگان آمریکا نشان داده است که نور آبی که از گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها منتشر می‌شود، مانند نوری که صبحگاه در آسمان وجود دارد ماده‌ای شیمیایی با عنوان ملاتونین را در بدن کاهش می‌دهد، کاهش این ماده مهم‌ترین علت بی‌خوابی افراد است.
ج‌ـ پایین آمدن کیفیت خواب
متخصصان دانشگاه هوستون در ادامه می‌گویند: «هزینه‌های پایین آمدن کیفیت خواب به خصوص در کودکان بسیار بیشتر از خستگی و خواب‌آلودگی است؛ عدم داشتن خواب منظم با خطر بالایی از افسردگی، چاقی، حمله قلبی، سکته مغزی و دیابت مرتبط است».
دـ آسیب‌های انگشت دست کودکان
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا هشدار می‌دهد که استفاده طولانی‌مدت از صفحات لمسی ابزارهای الکترونیکی به انگشت دست کودکان آسیب می‌زند؛ سرگرم شدن با تبلت و گوشی همراه فرصت بازی‌های معمولی را سلب می‌کند و به این ترتیب عضلات کودک روز به روز تحلیل می‌رود و به مروز زمان حرکاتش تأخیر بیشتری خواهند داشت.
ه‌‌ـ یک میلیارد نوجوان در معرض ناشنوایی
سازمان بهداشت جهانی در گزارش تکان‌دهنده‌ای پیشبینی کرده است، بیش از یک میلیارد نوجوان در جهان به دلیل استفاده نادرست از قابلیت گوشی‌های تلفن همراه مانند مدیا پلیر و هنزفری، در خطر قرار گرفتن در فهرست بیماران کم‌شنوا و حتی ناشنوا در سال‌های آتی قرار دارند.
وـ چاقی و ابتلا به بیماری‌های متعدد دیگر
بر اساس تحقیقات مؤسسه "Miken Institue" امروز در 10 کشور برتر دنیا مهم‌ترین عامل اضافه وزن تکنولوژی و کم‌تحرکی اعلام شده است.
روشی که وزارت بهداشت آمریکا برای آگاهی مردم خود از مضرات استفاده از تلفن همراه در پیش گرفته است، انجام تحقیقات گسترده در زمینه آسیب‌ها و انتشار گسترده آنها در روزنامه‌ها، سایت‌ها و مجلات مختلف است؛ ضمن اینکه با انتخاب دانشآموزان و انجام پژوهش بر روی آنها زمینه کاهش استفاده از فناوری را نیز فراهم کرده است.
ز‌ـ تومور مغزی
متخصصان انگلیسی باور دارند، تومور مغزی در نوجوانی و بزرگسالی حاصل استفاده بی‌رویه کودکان از وسایل الکترونیکی است؛ یک مطالعه جامع بین‌المللی در سال 2011، نشان داد، میان استفاده از وسایل الکترونیکی و ابتلا به تومور مغزی در بزرگسالی ارتباط مستقیم وجود دارد. هر چه کودک بیشتر از وسایل الکترونیکی استفاده کند، احتمال آسیب دیدن او در بزرگسالی افزایش می‌یابد.
*** رسانه‌ها
نقش وسایل ارتباط جمعی در فرهنگ‌سازی استفاده از وسایل الکترونیکی را نمی‌توان نادیده گرفت؛ رسانه می‌تواند آموزش دهد که به طور کلی وسایل الکترونیکی تا چه حد زندگی بچه‌ها را تغییر داده و دنیای آنها را عوض کرده است.
رسانه اگر برنامه‌های تأثیرگذار خوب بسازد قطعاً نقش جامعه و والدین را نیز در شیوع استفاده از وسایل الکترونیکی اصلاح می‌کند و کمک می‌کند تا جامعه راه پیشرفت را در پیش بگیرد.
اگر وزارت بهداشت و آموزش و پرورش بستر را برای تغییر رویه غلطی که در حال شیوع است فراهم کنند و هم‌زمان نیز رسانه فرهنگ‌سازی کند، قطعا می‌توان مانع آسیب‌های گسترده وسایل الکترونیکی شد.
وزارت بهداشت ایران با انجام تحقیقات گسترده در بین دانشآموزان و نوجوانان می‌تواند میزان آسیب دیدگی آنها را بررسی کند و با ارائه آمار دقیق از تعداد افرادی که در سنین پایین دچار آسیب‌های روحی و جسمی شدیدی شده‌اند، نقش خود را در مسیر اصلاح استفاده این قشر از وسایل الکترونیکی ایفا کند.
انتشار گسترده تحقیقات وزارت بهداشت در روزنامه‌ها، مجلات، سایت‌های اینترنتی و تلویزیون نیز نقش مهمی در آگاه سازی دارد.
وزارت آموزش و پرورش با پذیرفتن نقش خود در اصلاح فرهنگ استفاده از گوشی‌های تلفن همراه می‌تواند با تدارک برنامه‌های گوناگون و در عین حال جذاب، دانشآموزان را آگاه کند.
شهرداری می‌تواند برای ساخت پارک‌های متعدد که مملو از وسایل بازی هستند، اقدام کند و در آن صورت نوجوانان به جای بازی با گوشی تلفن همراه می‌توانند در پارک مشغول بازی شوند؛ اما باید خاطرمان باشد تا زمانی که آگاه سازی نشود، تا زمانی که نوجوانان ما ندانند فضای اینترنتی چه خطراتی به همراه دارد و چه آسیب‌های به سلامتی آنها می‌زند، تا زمانی که به اندازه کافی پارک و فضای سبز نداریم و نمی‌توانیم هیچ جایگزینی به آنها بعد از تذکر "با گوشی‌ات بازی نکن" را ارائه دهیم، نمی‌توان توقع اصلاح طرز استفاده آنها از وسایل الکترونیکی را داشته باشیم.
در این گزارش به محاسن، معایب و محتوای گوشی‌های تلفن همراه و نقش والدین، جامعه، رسانه و سازمان‌های مختلف برای کاهش مضرات استفاده از وسایل الکترونیکی و تغییر رویه غلطی که اکنون حاکم شده است اشاره کردیم؛ حالا نوبت والدین، رسانه و وزارتخانه‌های مختلف است که مسئولیت خود در قبال حفظ سلامتی دانشآموزان و به حداقل رساندن آسیب‌های جسمی و روحی ناشی از استفاده از فناوری را انجام دهند.
منبع: فارس
انتهای پیام/