به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ دولت دوازدهم کار خود را به تازگی شروع کرده است و دکتر حسن روحانی در صحبت های انتخاباتی و در مراسم تحلیف خود از پیگیری مطالبات مردم در تمام عرصه‌ها گفت و البته به ادامه مسیر دولت یازدهم اشاره کرد. شاید بد نباشد با توجه به روی کار آمدن فردی جدید برای تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (عباس صالحی)، نگاهی به کارنامه دولت یازدهم در عرصه فرهنگ و هنر بیندازیم.
دولت یازدهم در حالی روی کار آمد که مثل همه دوره‌ها، کم و کاستی هایی وجود داشت که باید رفع می‌شد. رکود نه تنها در عرصه اقتصاد بود بلکه در حوزه فرهنگی نیز شاهد آن بودیم.
حسن روحانی در دوران انتخابات ریاست جمهوری، بیش از هر چیز شعار سیاسی و فرهنگی داد. از تدبیر برای حل مشکلات هسته‌ای گفت و از امید برای فرهنگ و هنر کشور و کلیدی که از قضا به هر قفلی قرار بود، کارساز شود.
کار به تشکیل کابینه رسید. کابینه‌ای که در همان روز تحلیف روحانی در سال 92، به مجلس معرفی شد و خیلی زود رای اعتماد گرفت. آن روزها انتخاب علی جنتی برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نظر خیلی‌ها عجیب بود؛ چرا که بیش از هر چیز چهره سیاسی او معرفش بود. چیزی در حدود سه سال و نیم سکان اجرایی فرهنگ و هنر کشور در دستان جنتی بود و پس از او، مدتی سید عباس صالحی به عنوان سرپرست معرفی شد و در ماه‌های پایانی دولت یازدهم، سید رضا صالحی امیری هدایت این وزارتخانه را بر عهده گرفت. اما حاصل چهار سال فعالیت تیم فرهنگی حسن روحانی چگونه بود؟
حوزه معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک بار تغییر مدیریت داشت؛ در ابتدا مدیریت آن به حجت الله ایوبی رسید و بعد از آن با روی کار آمدن صالحی امیری، محمد مهدی حیدریان این عنوان را بر عهده گرفت.
بازگشایی خانه سینما یکی از نخستین گام‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم بود.
در طول چهار سال گذشته رشد کمی و کیفی تولیدات سینمایی، آشتی مخاطبان با سینما را رقم زد. در چهار سالی که از فعالیت مدیران سینمایی دولت یازدهم گذشت، شاهد تجهیز 93 سالن سینما در شهرهای مختلف کشور به پخش دیجیتال، به روز رسانی سیستم اکران و نمایش در 70 سالن سینمایی و حمایت از تولید محصولات سینمایی متناسب با نیاز، تقاضا و سلیقه عمومی جامعه بودیم که به نقش آفرینی موثر دولت در توسعه اقتصاد سینما انجامید.
ایجاد گروه سینمایی «هنر و تجربه» با هدف اکران فیلم‌های غیرتجاری، ورود این گروه سینمایی در جشنواره فیلم فجر با داوری مستقل، جدایی بخش ملی و بین‌المللی جشنواره فیلم فجر که وزن و وجهه بالاتری به هر دو بخش داد، دریافت بزرگترین جایزه بازیگری و فیلمنامه از جشنواره کن، دریافت جایزه بهترین فیلم از میان فیلم های خارجی در اسکار 2017، از جمله مهم ترین اتفاقات سینمایی در دولت یازدهم بود.
هرچند تا حدی مشکلات سینما با بازگشایی دوباره خانه سینما تلطیف شد، اما باز هم مسائلی هست که از بارزترین آنها می‌توان به نبود هماهنگی میان شورای پروانه ساخت و پروانه نمایش اشاره کرد.
معضلی که در این چند سال بارها گریبان‌گیر مسئولان و هنرمندان شده است. فیلم‌هایی که به راحتی در همان مراحل ابتدایی پروانه ساخت گرفتند، اما در زمان اکران هر یک به دلایلی منطقی و بعضا غیر منطقی به نمایش در نیامدند.
اما از دیگر چالش‌های دولت یازدهم در عرصه هنر هفتم، در زمان جشنواره فیلم فجر دور گذشته بود. زمانی که صالحی‌امیری به عنوان وزیر ارشاد نوید برگزاری کم حاشیه این رویداد فرهنگی را داد، شاید هیچ کس فکر نمی کرد که اتفاقا پرچالش ترین جشنواره فجر رقم بخورد. از بحث همیشگی بر سر پوشش هنرمندان گرفته تا ساز و کار نامشخص انتخاب فیلم ها. امری که خود را به شکلی واضح در اختتامیه جشنواره نشان داد آنجا که فیلمی ارزشی مثل «ماجرای نیمروز» که نظر بسیاری از مردم و منتقدان از طیف های مختلف را جلب کرد، در بسیاری از بخش های اصلی نه کاندیدا شد و نه جایزه گرفت! در عوض «تابستان داغ» در 13 رشته اصلی کاندیدا شد اما فقط دو جایزه برد!
معاونت فرهنگی یکی دیگر از بخش های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که بدون هیچ تغییری از همان ابتدای کار دولت یازدهم زیر نظر سید عباس صالحی قرار گرفت.
شايد مهمترين تحولات در بحث نشر در دوران علی جنتی اتفاق افتاد. به هر حال او سه و سال و نيم مجری فرهنگی كشور بود و فرصت بيشتری نسبت به صالحی اميری داشت.
جنتی از همان ابتدا در حوزه نشر بر يك نكته بيش از هر چيز تاكيد داشت و آن تفويض اختيارات به ناشران بود. او حتی در اين باره به مميزی كتاب هم رسيد و بحث مميزی بعد از نشر را مطرح كرد. با اين كار به قول خودش می‌خواست دقت ناشران را برای انتشار محتوا بالا ببرد. در واقع در اين مسير كار نظارت بر محتوای كتاب، پس از چاپ كتاب صورت می گرفت! امری كه خيلی از ناشران زير بار آن نرفتند و هنوز پا در هوا مانده است.
نوسانات و افزایش قیمت کاغذ تا بحران مخاطب و تعطیلی چاپخانه‌ها از جمله مشكلاتی بود كه جنتی در ابتدای راه با آنها دست و پنجه نرم كرد.
در زمينه نشر كتاب، براساس آمار اعلام شده از سوی خانه کتاب؛ از ابتدای مهر 92 تا پایان شهریور 95، تعداد 229 هزار و 65 عنوان کتاب منتشر شده که از این میان، 45 هزار و 509 عنوان مربوط به ترجمه و مابقی به تألیف اختصاص دارد. همين امر اگرچه بالا رفتن آمار انتشار كتاب را نشان می دهد، اما از جهتی نشان دهنده بالا بودن فرهنگ كتابخوانی غربی است و اينكه هنوز تاليفات ما نتوانستند آنطور كه بايد در جذب مخاطب موثر باشند. پر واضح است كه در خيلی از این كتاب‌ها فرهنگ غربی ترويج می‌شود و شايد تأثیر اين امر بر مخاطب كودک و نوجوان نگران‌كننده باشد.
لذا یکی از اصلی ترین اموری که باید در حوزه نشر و کتاب به آن توجه شود، پرداخت به موضوعات ارزشی است. حمایت مسئولان فرهنگی کشور از انتشار کتاب‌های حاوی ارزش‌های فرهنگی، دینی و ملی کشورمان امری است که این روزها و در این زمانه که دشمن از هر طریقی برای تهاجم بر فرهنگ غنی ما بهره می برد، مهم می نماید.
برگزاری طرح‌‌هایی چون کتاب‌فروشی به وسعت ایران، عیدانه کتاب، تابستانه کتاب و طرح پاییزه کتابفروشی‌ها را می‌توان از جمله اقدامات دولت یازدهم در زمینه افزایش کتابخوانی برشمرد. امری که همواره یکی از مهمترین دغدغه های رهبر معظم انقلاب در حوزه فرهنگ است. رهبری ایجاد فضای کتابخوانی در جامعه را فریضه ای قلمداد می کنند که باعث طراوت فکری و روحی انسان ها می شود.
اما عدم حضور مقام معظم رهبری برای بازدید از سی امین دوره نمایشگاه کتاب باز هم این سوال را تکرار کرد که آیا رهبر فرهیخته انقلاب اسلامی از عملکرد فرهنگی دولت یازدهم ناراضی هستند. چهار دوره برگزاری نمایشگاه کتاب و یک بازدید! رهبری در دولت یازدهم در چند نوبت نارضایتی خود را نسبت به فضای نشر و فرهنگ کشور نشان دادند.
ایشان در چهار دوره نمایشگاه کتابی که در این دولت برگزار شده است؛ تنها یک بار، آن هم بعد با تاخیر و پس از درخواست وزیر ارشاد برای بازدید ایشان از نمایشگاه کتاب، اقدام به این کار کردند!
سی‌امین دوره نمایشگاه کتاب هم در سال جاری همزمان با انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم برگزار شد. هیاهوی انتخابات آن روزها زیاد بود اما نه در آن اندازه که عدم حضور رهبری در نمایشگاه از نظرها دور بماند. با این اتفاق کارشناسان و اهالی فرهنگ و هنر به خوبی متوجه عمق نارضایتی ایشان از وضعیت فرهنگی کشور و عملکرد نامناسب دولت در سامان‌دهی این وضعیت شدند.
صالحی اميری پس از برگزاری بیست و پنجمین نمایشگاه قرآن گفت: برای ارتقای فرهنگ قرآنی کشور کار کردیم. 6 هزار نفر از خادمان قرآنی تاکنون بیمه شده اند که بیمه سه هزار نفر از آنها در دولت یازدهم بوده است. فعالیت مراکز قرآنی در سال 91 افزون بر 210 مرکز بود که در سال 95 تعداد آنها به 1370 مرکز رسید و امسال نیز شاهد افزایش 100درصدی بودجه قرآنی بودیم.
حوزه رسانه هم، به عنوان یکی از مهمترین حوزه های فرهنگی در چهار سال گذشته مورد توجه و اهتمام دولت بود. صدور مجوز برای 411 نشریه مکتوب و 230 پایگاه خبری یکی از اقدامات مثبت دولت در ایجاد تکثر رسانه ای بود.
تدوین آیین‌نامه‌ها و اجرای قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، اجرای طرح رتبه بندی روزنامه‌ها، رسانه‌های فضای مجازی و خبرنگاران توسط صنوف و شفاف سازی در یارانه های پرداختی به حوزه مطبوعات، از دیگر اقدامات دولت در حوزه رسانه است. گفتنی است؛ رسانه های الکترونیکی بر خط (خبرگزاری‌ها) نیز رشدی 5 درصدی را تجربه کردند.
اما از دیگر معاونت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معاونت هنری است که علی مرادخانی برای اداره این بخش انتخاب شد.
هنرهای نمایشی نمادی از توسعه فرهنگی كشور است. در جامعه ما كه همواره سایه دولت بر سر نهادهای صنفی بوده، توسعه تئاتر و هنرهای نمایشی هم در دستان نهادهای دولتی است! البته رئیس دولت یازدهم از همان آغاز، چه در میان شعارهای انتخاباتی و چه بعد از آن بارها تاكید كرد: «فرهنگ را باید به اصحاب هنر بسپاریم، به کسانی که هنر را تجربه کردند ... ». اما خب اين امر خيلی به مرحله اجرا نرسيد.
با این حال، در دولت يازدهم افزایش سالن‌های تئاتر، افرایش كمی نمایش‌ها و تعداد صندلی ها و فعالیت بیشتر گروه‌های تئاتری را شاهد بودیم. از طرف دیگر بازسازی و افتتاح سه سالن از تئاتر شهر و تالار سنگلج هم اتفاق مثبتی به حساب می‌آمد.
بر اساس آخرین آمارهای رسمی، در سال 91 تعداد عناوین نمایش‌های تولید شده 4 هزار و 891 بود و در سال 95 این تعداد به 6 هزار و 924 رسیده است. در سال 91 تعداد تماشاگران نمایش‌های تولید شده 2 میلیون و 208 هزار نفر بوده و در سال 95 این تعداد به 4 میلیون و 240 هزار و 712 نفر رسیده است .
از جمله اتفاقات ديگر در عرصه هنرهای نمايشی دو برابر شدن بودجه تئاتر بود. سیزدهم بهمن ماه 95، پس از پایان جلسه هیات دولت، صالحی اميری در جمع خبرنگاران از افزایش دو برابری بودجه تئاتر در سال 96 خبر داد.
همه اينها به كنار؛ به هر حال نمی توان منكر برخی اقدامات مثبت دولت يازدهم در عرصه تئاتر شد اما، نبايد از اين هم غافل شد كه هر چند اجرای روزانه 100 نمایش صحنه‌ای بنا به قول وزير ارشاد وقت (صالحی اميری) اتفاق مثبتی به نظر می آيد، اما اين امر نبايد مسئولان را از نظارت بر محتوا غافل كند. چيزی كه امروز بر صحنه تئاتر كشورمان به خصوص در پايتخت ديده می شود، متاسفانه نمود بارزی از ولنگاری فرهنگی است. نمايش رقص، آواز، دود و حتی رفتارهای شبه همجنس‌گرايانه و ... بر صحنه تئاتر به طور زنده و در نظر صدها جوان و بزرگسال می‌تواند به مراتب تاثيراتی وخيم بر فرهنگ جامعه بگذارد.
جای تاسف دارد كه رحمت امينی سرپرست اداره ارزیابی و نظارت بر نمایش، در مصاحبه با خبرنگار ما به اين نكته اشاره می‌كند که «عموما نمايش هايی كه به لحاظ بازيگر و محتوا چيز درخوری ندارند، رو به استفاده از ديالوگ های وقيحانه و ركيك می‌آورند». اینجا بيش از همه اين سوال به ذهن می آيد كه جای نظارت بر محتوای نمايشی ارائه شده كجاست؟ مسلما اين نمايش ها مجوزی را برای اجرا گرفتند، اما كدام نهاد و كدام مرجع ذی صلاحی به آنها اجازه اجرای چنين محتوايی را می دهد؟!
شاید یکی از اصلی‌ترین مشکلات دولت یازدهم در عرصه موسیقی بود. دولت یازدهم که از ابتدا با هدف تزریق امید به جامعه آمده بود، همواره یکی از راه های شادی را برای جوانان کنسرت و موسیقی می دانست! امری که چالش های زیادی را به وجود آورد. البته مسئولان فرهنگی برای حل آن به نتیجه نرسیدند.
دولت یازدهم هر چند با بازگشایی ارکستر سمفونیک تهران در اسفندماه 93 و ارکستر ملی در خردادماه 94، قدم های خوبی در عرصه موسیقی برداشت، با این حال، مساله لغو کنسرت‌ها یکی از پر چالش ترین روزهای دولت را رقم زد.
به هر حال دولت یازدهم نتوانست برای لغو کنسرت ها کاری کند. امری که به زعم بعضی ناتوانی دولت و مسئولان در اداره و تصمیم گیری فرهنگی را نشان می داد. اینکه نهادهایی غیر مرتبط با فرهنگ و غیر مسئول با عنوان گروه‌های فشار قوانین را زیر پا می گذاشتند و دولت اقدامی نمی‌کرد. نهایتا کار به جایی رسید که جنتی اعلام کرد کنسرت ها فقط در مشهد برگزار نمی شود. این در حالی بود که لغو کنسرت ها را در خیلی از شهرهای دیگر شاهد بودیم. لغو کنسرت‌هایی که موسیقی سنتی هم شامل آنها بود! البته بی تدبیری مسئولان وقت فرهنگی در بیان مواضع شان هم در این اتفاقات بی تاثیر نبود.
برای مثال جنتی در همان دوران ابتدایی وزارت جایی درباره خوانندگی بانوان گفت: «اظهارنظرهای مختلفی در خصوص تک‌خوانی خواننده زن در کنسرت‌ها وجود دارد اما طبق نظر برخی مراجع تقلید، اگر موجب مفسده نباشد ایرادی ندارد.» همین باعث شد مراجع و برخی علما دراین باره وارد بحث بشوند و مشکلات چند برابر شود.
نتیجه؛
به هر حال با همه نقاط ضعف و قوت‌ها، دولت یازدهم به کار خود پایان داد. حالا وزیری تازه نفس از گرد راه رسیده که از قضا در دولت قبلی هم معاونت فرهنگی را بر عهده داشته، پس با حواشی فرهنگی و ... آشناست. باید دید برای حل معضل اهالی فرهنگ و هنر، چه در بحث اجرا و چه در بحث زیر ساخت و تامین بیمه هنرمندان و امنیت شغلی و ... چه تدبیری می اندیشد؟
روحانی در دفاع از صالحی برای وزارت بر فرهنگی بودنش تاکید کرد. از طرفی تاکید کرد که باید وزیر محترم طبق قوانین و ضوابط عمل کند و اجازه دخالت به دیگران در عرصه تصمیم‌سازی فرهنگی را ندهد. امری که شاید این سال‌ها در خیلی از عرصه ها شاهدش بودیم.
امید که کار به جایی نرسد که خود اهل فرهنگ و هنر زبان به انتقاد باز کنند. مثل زمانی که مجید مجیدی درباره وزیر سابق فرهنگ گفت: «برخی مواقع بین خودمان صحبت می‌کنیم امکان دارد جای وزرا را تغییر دهند، مثلاً دکتر هاشمی (وزیر بهداشت) وزیر فرهنگ می‌شد و جایگاه دیگری را به آقای جنتی می‌دادند».
یا وقتی که ابراهیم حاتمی کیا در مراسم اکران فیلم «چ» در دانشگاه تهران گفت: «می‌دانم این حرف سبب ناراحتی می‌شود اما مجبورم بگویم که جناب آقای روحانی! جریان فرهنگی مردان بزرگ می‌طلبد نه کسانی که نمی‌توانند 24 ساعت پای حرف‌های خود بایستند!»
گزارش از مریم محمدی
انتهای پیام/