مدتی است یکی از مشکلات اصلی در حوزه آلودگی هوا که این روزها موجب افزایش نگرانی‌ها شده است مساله افزایش غلظت ازون در هوای کلان‌شهرها است، ماده ای که بنابر محل قرارگیری می‌تواند اثر موثر یا مخرب داشته باشد و این استفاده نادرست موجب شده تا کفه مضر بودن آن بر مفید بودن غلبه کند.
لایه ازون در شرایطی که در لایه های فوقانی زمین در ارتفاع 20 تا 30 کیلومتری زمین وجود داشته است از حفاظتی قابل ملاحظه ای در برابر تشعشعات خورشید داشته در حالی که همین عنصر در لایه های پایین تر مشکل آفرین شده است در واقع این مشکل به سال ها قبل باز می گردد قریب به 90 سال گذشته استفاده از کلروفلوئوروکربن ها (CFCs) در آمریکا اختراع شد و به تدریج استفاده از این ماده در صنعت و خانه رواج پیدا کرد تا آنجا که سراسر دنیا استفاده از این ماده در زندگی روزمره استفاده کردند و به سرعت استفاده از آن همه‌گیرشد که این گاز بسیار پایدار، غیر قابل اشتعال و غیر سمی هستند و کار کردن با آنها آسیبی به انسان وارد نمی رساند.
فعل و انفعالات این ماده باعث اختلال شده و در نتیجه از میزان ازن موجود در لایه ازون کاسته می شود و اشعه ماورا بنفش امکان عبور از این لایه حفاظتی را پیدا می کند البته از هنگام رها شدن گاز فریون یا CFC در محیط (ناشی از تخلیه گاز یخچال ها هنگام تعمیر یا فرآیند تولید اسفنج) دهها سال طول می کشد تا این گاز به ارتفاعات بالاتر صعود کند و با مولکول های لایه ازون ترکیب شود.
در اوایل دهه ۱۹۷۰ برای اولین بار محققان دریافتند که لایه ازون در حال تخریب است که در ابتدا تصور می شد عامل اصلی تخریب، اکسیدهای نیتروژن حاصل از پرواز هواپیماهای مافوق صوت در استراتوسفر است تا این که در سال ۱۹۷۴ اعلام شد برخی مواد شیمیایی ساخت بشر با نام کلروفلوئوروکربن ها به لایه ازون صدمه وارد می کنند و در سال ۱۹۸۵میلادی، دانشمندان از نازک شدن لایه اوزون در قطب جنوب خبر دادند.
بنا بر گزارش آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا (EPA)، ازون تا سال ۲۰۵۰ به سطح معمولی و طبیعی خود باز می گردد که مساله امیدوارکننده ای است اما بر میزان گرمایش زمین خواهد افزود.
لایه ازون به دلیل وجود گاز گلخانه‌ای می‌تواند در به‌دام انداختن گرما در استراتوسفر کمک‌کند و درجه گرمای زمین را تحت تأثیر قرار دهد. کاهش ضخامت لایه ازون به سرمایش زمین کمک میکند و آب‌وهوا را به میزان قابل‌توجهی تغییر می‌دهد.
با این وجود تلاش برای حل مشکل که به معضل جهانی تبدیل شده هنوز به نتیجه قطعی نرسیده است و قطعنامه هایی برای رفع این مشکل منعقد شده است از جمله اینکه پیمان کیوتو در دسامبر 1997 برای کاهش اثر گازهای گلخانه‌ای منعقد شد و دراین پیمان کاهش CFCs ننیز موررد توجه قرار گرفت البته این چند این پیمان موافقان و مخالفان بسیاری داشت.
در سال ۱۹۸۷ نیز سازمان ملل متحد توافق‌نامه‌ای جهانی برای متوقف‌کردن تولید، فروش و پخش سی‌اف‌سی‌ها تهیه‌کرد که این توافق‌نامه به توافق‌نامه مونترآل یا پروتکل مونترآل معروف است که براساس آن ترکیبات تازه‌ای به نام هیدروکلروفلوئوروکربن‌ها (اچ‌سی‌اف‌سی‌ها) به وجود آمدند و استفاده از آنها به سطح خاصی محدود شد.
در ایران نیز تمهیداتی برای حفاظت از لایه ازون در نظر گرفته شده است و در سال ۱۳۶۹ به کنوانسیون وین و پروتکل مونترال مرکزی ملحق شد و دفتر حفاظت لایه ازون در سال ۱۳۷۲ با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست برنامه عمران سازمان ملل متحد تشکیل شد.
با وجود تمامی تلاش هایی که برای رفع این معضل جهانی انجام شده است اما به دلیل اینکه طول عمر ماندگاری گازهای مخرب لایه ازون از ۵۰ تا ۱۵۰ سال است و تا حذف کامل این گازها که قبلا وارد جو شده اند حداقل نیم قرن لازم است همچنان عوارض افزایش ازون در سراسر دنیا به ویژه کشورهایی که در حال صنعتی شدن هستند پابرجا است عوارضی که در روزهای گرم و آفتابی به حد ناسالم می‌رسد، عملکرد ریه را کاهش داده و موجب التهاب جدار ریه هامی شود.
انتهای پیام/