آن چیزی که مشهود است مورد توجه قرار نگرفتن این داستان توسط مسئولان بوده چراکه بدون حمایت و سانس کم اکران خود را ادامه داد و توانست مورد توجه مردم قرار بگیرد اما کم لطفی دوستان باعث شد این فیلم به پایان روزهای اکران برسد.
عوامل این فیلم نیز در نشستی که با باشگاه خبرنگاران جوان داشتند به بازخورد مردم نسبت به این فیلم، حمایت مسئولان از ژانر دفاع مقدس و وضعیت اکران این فیلم اشاره کردند.
باشگاه خبرنگاران جوان - شما فیلمی ساختید که به نوعی در سینما کمتر پرداخت شده، بازخورد فیلم «ویلایی ها» در میان مخاطبان به خصوص اشخاصی که آن فضا را تجربه کرده اند، چه طور بوده است؟
منیره قیدی: بازخورد مخاطبان از فیلم مثبت بوده و با اینکه مخاطبان به طور طبیعی نمی‌توانند خود را به صورت کامل در فیلم ببیند اما تقریباً تمامی اشخاصی که به تماشای این فیلم نشستند، توانستند بخشی از خود را در داخل قصه پیدا کنند. در این رابطه چه اشخاصی که به طور مستقیم از خاطرات آنها استفاده شده و چه کسانی که در زمان تحقیق آنها را پیدا نکرده بودیم و با آنها مصاحبه ای نداشتیم، بعد از تماشای فیلم به نکات مشترکی اشاره کردند و از فضای موجود در فیلم رضایت داشتند.
باشگاه خبرنگاران جوان - فیلم «ویلایی ها» دارای شخصیت محوری است یا زندگی چند شخصیت را بررسی می کند؟ علت این کار چه بوده است؟
منیره قیدی: در این قصه، قصد نداشتیم یک شخصیت اصلی داشته باشیم و قرار بر این بود که به بهانه روایت زندگی شخصیت سیما، نزدیک به زندگی شخصیت های دیگر زنان بشویم. در این زمینه من به عنوان کارگردان فیلم می پسندم که با تعداد شخصیت های بیشتر و با عمق بالاتری آشنا شویم کما اینکه در فیلم نامه هم به این روند اشاره شده بود. اما به سبب آنکه زمان فیلم بالا رفت، مجبور شدیم فقط به قسمت هایی از زندگی برخی شخصیت ها نزدیک شویم.
باشگاه خبرنگاران جوان - چرا فیلم «ویلایی‌ها» به صورت خطی روایت میشود و اتفاقات کمی در آن وجود دارد؟
منیره قیدی: در نسخه اولیه فیلم نامه که خودم به شخصه به آن علاقمند بودم، از نقطه اوج و فرود خبری نبود. چرا که به نظر من جذابیت موقعیت قصه «ویلایی ها» به وجود فضای انتظار و کم اتفاق بودن ماجرا است. به نظرم زندگی شخصیت های فیلم «ویلایی ها» شبیه کسانی است که درکشتی سرگردانی در دریایی بدون موج و طوفان حضور دارند. البته گاهی با تلاطمی روبرو می شوند اما بعد از مدت کوتاهی دوباره با همان روزمرگی همیشگی دست و پنجه نرم می کنند.
با این اوصاف پس از آنکه چندین بار فیلم نامه مذکور به تأیید نرسید، ما با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی وارد مذاکره شدیم و به توافق مشروط رسیدیم. شرط مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برای تایید فیلم نامه این بود که اتفاقات موجود فیلم نامه ما را افزایش یابد. بنابراین برخلاف سلیقه بنده، مجموعه از اتفاقات را طراحی کردیم. البته بخشی از این اتفاقات بر اساس خاطرات مستند به فیلم نامه اضافه شد و این طور نبوده که اتفاقاتی خارج از ماجرا اصلی را وارد فیلم کنیم.
با این حال علاقه داشتم تا حد امکان آن اتفاقات هم به فیلم نامه اضافه نمی شد. چرا که این یک نواخت بودن قصه برای من جذاب بوده است. برای همین سعی کردم اتفاقات را به گونه ای وارد کنم که به سلیقه خودم هم نزدیک باشد، به طوری که تلاش کردم میان بودن و نبودن اتفاقات تعادل برقرار کنم.
باشگاه خبرنگاران جوان - چگونه از بازیگران خردسالی که شرایط زندگی آنها با کودکان دوران دفاع مقدس تفاوت اساسی دارد، بازی گرفتید؟
منیره قیدی: به نظر من کودکان دوره حاضر با بچه های دهه شصت تقریبا شبیه به هم هستند و فقط ممکن است در نوع پوشش و اطلاعاتی که از اطراف خود دارند با هم فرق داشته باشند. این به آن معنی است که اگر آن اطلاعات را از کودکان بگیریم به همان بچه های دهه شصت تبدیل می شوند. ضمن اینکه فضای فیلم برداری ما به صورت ناخودآگاه برای بازیگران خردسال جذاب بود.
چرا که ما بچه ها را از آپارتمان به مکانی آورده بودیم که هیچ گونه وسایل ارتباطی روزگار ما وجود نداشت و رهایی در یک محیط باز را برای آنها به ارمغان آورده بود. بنابراین بازیگران خردسال ما بعد از دو ماه زندگی در این شرایط خود به خود به کودکان دهه شصتی تبدیل شده بودند.
اما مسئله ما با بازیگران خردسال در مورد صحنه هایی بود که از آنها بازی احساسی نظیر گریه کردن را می خواستیم که ضبط این سکانس ها برای ما وقت گیر بود. به طوری که ممکن بود یک روز صبح تا بعد از ظهر را با بازیگر خردسال مان تمرین کنیم. به همین دلیل یک یا دو روز، فیلم برداری ما به دلیل خسته شدن بازیگران خردسال متوقف شد. از این فراتر زمانی پیش آمد که یکی از کودکان به ادامه کار به ویژه در نوبت شبانه ضبط راضی نبود.
باشگاه خبرنگاران جوان - فیلم «ویلایی ها» را می توان جزء فیلم های دفاع مقدس دانست یا فیلم هایی که اصطلاحاً به ضد جنگ معروف هستند؟
منیره قیدی: ما در «ویلایی ها» به صورت صادقانه و بدون هیچ گونه جهت گیری، ماجرایی را که به نظرم لازم بود دیده شود را روایت کردیم. اتفاقی که کاملا آگاهانه رخ داد و من در فیلم «ویلایی ها» علاقمند بودم که یک مقطع تاریخی را به تصویر بکشم و آن را بدون هیچ دخل و تصرفی برای آیندگان ثبت کنم. از طرفی دیگر «ویلایی ها» اصراری ندارد که بخواهد بگوید، فیلمی روشنفکرانه و ضد جنگ است و یا از دفاع مقدس حمایت می کند. از این روی کاری به آن نداریم که مخاطبی با تفکرات روشنفکرانه، فیلم ما را ضد جنگ بنامد یا مخاطبی دیگر این فیلم را حامی دفاع مقدس به حساب بیاورد. بنابر این رویکرد «ویلایی ها» آن است که این قضاوت ها را به عهده مخاطب بگذارد.
باشگاه خبرنگاران جوان - پایان بندی فیلم «ویلایی ها» دارای چه ویژگی هایی است؟ این فیلم را باید از آن گونه فیلم هایی دانست که پایان مشخص دارند یا پایانی مبهم را به تصویر می کشانند؟
منیره قیدی: فیلم «ویلایی ها» به صورت خود به خودی مشخص است که دارای چه پایان بندی است و لازم نیست که فیلم ساز یک ماجرا را بسته بندی کند و به مخاطب بدهد. روند قصه «ویلایی ها» به گونه ای است که آمد و شد شخصیت های مختلف به آن مجتمع را نشان می دهد و این ماجرا همچنان ادامه دارد. بنابراین لازم نبود پایانی مشخص را برای فیلم بسته بندی کنیم.
باشگاه خبرنگاران جوان - تفاوت میان نگاه یک فیلم ساز زن و آقا به موضوعات دفاع مقدس در چیست؟
منیره قیدی: به نظر من اینکه کارگردان یک فیلم دفاع مقدس خانم باشد یا آقا تفاوتی ندارد، مهم آن است که فضایی برای تولید این گونه فیلم ها برای اشخاص متفاوت ایجاد شود تا فیلم هایی با زوایای مختلف به موضوع دفاع مقدس ساخته شود. این روند است که می تواند دریچه های جدیدی را به هشت سال دفاع مقدس باز نماید. به نظر من اگر جوان ها وارد این حیطه بشوند می توانیم منتظر فیلم هایی جذاب با موضوع دفاع مقدس باشیم.
باشگاه خبرنگاران جوان - وضعیت حمایت مسئولان فرهنگی از سینمای دفاع مقدس را چگونه ارزیابی می کنید.
منیره قیدی: حمایت مسئولان فرهنگی از سینمای دفاع مقدس، بدون تعارف به هیچ وجه مطلوب نیست. به طوری که نمونه این حمایت نامطلوب در تمامی مراحل تولید و اکران فیلم «ویلایی ها» مشهود است. اینکه یک فیلم نامه بعد از ده سال ساخته، بعد در جشنواره فیلم فجر با آن اتفاقات روبرو می شود و حالا در اکران این بی مهری ها روی می دهد. با این اوصاف آیا به نظرتان این وضعیت مطلوب است؟!
متاسفانه در این میان فیلم ساز ها هم نمی توانند جریان ساز باشند. اما برای برون رفت از این مشکل نهادهای دولتی نظیر حوزه هنری که ظرفیت های خاص خود را دارند باید به یاری فیلم های دفاع مقدس بشتابند و شعار های خود را بدون هیچ گونه تردیدی عملیاتی نمایند.
باشگاه خبرنگاران جوان - نظرتان در مورد شرایط تخصیص سالن های سینما در حال حاضر چیست؟
منیره قیدی: به نظر من، افرادی مشغول آن هستند که مخاطبان سینما را به یک سمت و سو خاص ببرند و فقط برخی فیلم های خاص را تماشا کنند. اگر بپرسید این روند مذکور آگاهانه است و یا ناآگاهانه، من می گویم آگاهانه است که گروه کثیری از فیلم ساز ها یک نوع فیلم می سازند. در این میان جشنواره فیلم فجر به خودی به خود فیلم سازان جوان را به ساخت فیلم هایی همانند فیلم های تقدیر شده، تشویق می کند.
از طرفی دیگر اینکه فیلم های تأیید شده در شورای پروانه ساخت به فیلم ساز ما جهت می دهد. از این ها گذشته درمرحله اکران به برخی فیلم ها 12 سالن می دهند و به برخی دیگر بیش از صد سالن می دهند. پخش کننده‌های فیلم نیز به علت آنکه فیلم های یادشده فروش بیشتری دارند بنابراین این فیلم ها را برای اکران انتخاب می کنند. با این اوصاف به نظرتان فیلم ساز برای ساخت فیلم بعدی خود باید چه تصمیمی بگیرد؟!
این جهت گیری باعث شده در سال های اخیر سلیقه مخاطبان به
سمتی مشخص برود. سلیقه ای که به همین آسانی ها تغییر نخواهد کرد. به نظر من برای
حل این مشکل باید رسانه ها به حمایت سینماگر ها بیایند و از مسئولان دلیل وجود این
جریان را پرسش نمایند و آنها نیز راه کار های خود را ارائه کنند.
باشگاه خبرنگاران جوان - آقای قاضی مدیر فیلمبردار فیلم قبل از اینکه سر کار «ویلایی ها» بروید چه فضای ذهنی از آن داشتید و وقتی کار را شروع کردید چه اتفاقی برایتان افتاد؟
علی قاضی: صددر صد فیلمنامه اتمسفر داستان را میسازد و قطعا قبل از اینکه فیلمنامه را ببینم یک ذهنیت کلی از داستان داشتم.
باشگاه خبرنگاران جوان - داستان فیلم تا چه اندازه تداعی کننده دوران جنگ برای شما بود؟
علی قاضی: من 4 سال آخر جنگ را در اینگونه مناطق زندگی کردم و به هر حال در آنجا به صورت مستقیم با فضای جنگ آشنا شدم.
باشگاه خبرنگاران جوان - کار کردن با خانم قیدی به عنوان یک کارگردان کار اولی چطور بود؟
علی قاضی: ممکن است که تولید این فیلم اولین تجربه کاری قیدی برای تولید یک فیلم بلند باشد اما وی سابقه طولانی در سینما دارد و از پایه به سینما آمدند. ما به واسطه کارهای مشترکی که با هم انجام داده بودیم فضای کاری و ذهنی مشترک داشتیم و در این کار نیز استفاده شد.
باشگاه خبرنگاران جوان - این فیلم از زمان جشنواره با یکسری از موضع گیری های خاص مواجه شد و بعد از آن هم در بدترین زمان خودش اکران شد. به نظر شما این موضوع از کجا نشأت میگیرد؟
علی قاضی: در مورد جوایز باید بگویم ممکن است که گاهی برخی از فیلمها با کم لطفی داوران مواجه بشوند و این امر به ذات مسابقه ای بودن جایزه برمیگردد و کسی هم که در آن شرکت کرده حتما قوانینش را پذیرفته است.
باشگاه خبرنگاران جوان - اگر یکبار دیگر به شما پیشنهاد شود با چنین فیلمی همکاری کنید آیا باز هم آن را می پذیرید و چرا؟
علی قاضی: اگر یکبار دیگر همچین پیشنهادی به من شود حتما آن را میپذیرم و توجهی به دشواری‌ها نمی‌کنم.
باشگاه خبرنگاران جوان - چه مشکلاتی در زمینه فیلمبرداری داشتید؟
علی قاضی: بزرگترین چالش فیلمبرداری فیلمهایی چون «ویلایی ها» فیلمبرداری در آفتاب مستقیم است زیرا زاویه مشخصی ندارد و میزان نورش هم زیاد است. البته ما نیز با ابزار کارآمد اما محدودی کار میکردیم و برعکس تصورات ذهنی برخی ها از امکانات آنچنانی بهره نبردیم در حد تولید این فیلم امکانات مناسب و خوبی بود.
باشگاه خبرنگاران جوان - از تعامل با کارگردان و دادن ایده بگویید؟
علی قاضی: من بر سر این کار تعامل بیشتری با کارگردان داشتم و این تعاملی کار کردن بخشی از شغل ما به حساب میآید. ولی در هر جایی تصمیم گیرنده کارگردان است.
باشگاه خبرنگاران جوان - آیا این فیلم شعارزده است؟
علی قاضی: در این فیلم اصلا این اتفاق نیفتاده و من از کسی نشنیدم که بگویند فیلم شعارزده است.
باشگاه خبرنگاران جوان - تعریف شما از سینمای جنگ چیست؟
علی قاضی: به نظرم که سینمای جنگ تفاوت چندانی با ژانرهای دیگر سینمایی ندارد، فقط نوع نگرش و دید کارگردان و قصه است که به آن ارزش میدهد.
باشگاه خبرنگاران جوان - خانم افشار، آیا ما به ازای شخصیتی که در فیلم دارید را در جامعه امروز وجود دارد؟
آناهیتا افشار: ما به ازای آن را که در حال حاضر در اطرافم نمیبینم اما خانم قیدی یکسری مستندات مربوط به زمان جنگ را داشتند که به من که تصوری از جنگ نداشتم خیلی کمک کرد و وقتی آنها را دیدم در آن کاراکترها چیزی شبیه به یگانه(نقشم در فیلم) پیدا کردم که سعی کردم تا اندازه‌ای کاراکتر را برای خودم ملموس تر کنم و کمی بیشتر بر روی آن مانور بدهم ولی در اطرافم چیزی شبیه او را ندیدم.
باشگاه خبرنگاران جوان - شما فکر میکنید که با وجود تمام المانهای جذاب کیفی در این فیلم، چرا در اکران عمومی به خوبی و آن چیزی که مستحقش بود، دیده نشد؟
آناهیتا افشار: به هر حال سلیقه آدمها فرق می‌کند به عنوان مثال در یک دوره‌ای ما فکر میکردیم که یکسری از فیلمها به دلیل نداشتن سوپراستار و نداشتن سکانس‌های عاشقانه و طنز دیده نمی‌شوند اما الآن اینطور نیست و کاملا عوض شده یعنی سلیقه مخاطب به گونه ای شده که فیلمهایی را می‌بیند و دوست دارد که من بازیگر تعجب میکنم. به عنوان مثال سوار ماشین راننده آژانس میشوم اسم فیلمی را میآورد که من خیلی متعجب میشوم و این سوال برایم پیش میآید که اصلا مگر شما این فیلم را دیدید؟ و او می‌گوید بله خانم. بنابراین واقعا خیلی غیرقابل حدس زدن و پیش بینی است و من اصلا نمیتوانم بگویم که الآن مخاطب چه فیلمی را دوست دارد؟ یعنی «نهنگ عنبر» را دوست دارد یا «ویلایی ها» را!! واقعا نمیتوان گفت و کار سختی به حساب میآید و تخصص زیادی میخواهد و من تخصص آن را ندارم.
باشگاه خبرنگاران جوان - رشادتهای بسیاری را از خانم‌های این فیلم می‌بینیم آیا شما به این معتقدید که زنهای آن زمان زرنگ تر از زنهای حال حاضر ما هستند و آیا این فیلم می‌تواند تاثیری روی تغییر روند زندگی زنهای این روزهای جامعه مان داشته باشد؟
آناهیتا افشار: نه. من به این اعتقاد را ندارم برای اینکه آن موقعیت، موقعیت عجیبی بود که ممکن است همین الآن من نوعی و حتی هم نسل‌های من اگر در آن موقعیت قرار بگیرند به همان شکلی رفتار کنند که آنها رفتار می‌کردند و در آن مشخص میشود که آدمها چیکار میکنند و به نظرم اصلا اینطور نیست که خانم‌های آن زمان قوی تر بوده اند و ما آن قوت را نداریم. الآن هم اگر خدای نکرده جنگ شود شاید ببینید که خانم‌های پرقدرت تری هم هستند که حضور پیدا کرده و رشادتهای خود را نشان می دهند.
باشگاه خبرنگاران جوان - سخت ترین بخش کار برای شما چه بود و آیا خاطره خاصی از فیلم دارید؟
آناهیتا افشار: خاطره آنچنانی که ندارم اما تصوری هم از جنوب نداشتم و فقط میدانستم جنوب گرم است، وقتی به آنجا رفتم با گرمای وحشتناکی مواجه شدم و خیلی عجیب بود، چیزهایی وجود داشت که قبلا یا می‌شنیدم و یا در فیلم ها می‌دیدم. مثلاً عقرب و رتیل به چادرم می‌چسبید و اوایل وحشتناک بود اما اواخر بسیار عادی رفتار می‌کردم و جزو عادت های روزمره شد. در اصل میتوان گفت همین بخش سخت ترین بخش کار من بود.
البته شاید بخشی که به هر حال نسبت به بقیه بازیگرهای سنین بالا برای من فرق می کرد عدم تصور چندان از جنگ بود و بازی در فیلم را تا اندازه‌ای برای من سخت‌تر میکرد ولی برای رسیدن به نقطه دلخواه و درست، سعی می‌کردم خوب نگاه کنم، بپرسم و مستندهای موجود مربوط به آن زمان را نگاه کنم.
باشگاه خبرنگاران جوان - آیا اگر بازی در فیلمی با همین شرایط و در همین فصل به شما پیشنهاد شود با آن همکاری میکنید و چرا؟
آناهیتا افشار: بله. من به سینمای جنگ علاقه دارم و همیشه و هر وقت بازی در سینمای جنگ به من پیشنهاد شود اگر فیلمنامه را دوست داشته باشم، حتما همکاری میکنم.
باشگاه خبرنگاران جوان -چه چیزی شما را به سینمای جنگ جذب می‌کند؟
آناهیتا افشار: من در زمان جنگ نبودم ولی شاید به دلیل سینمای حاتمی کیا به سینمای جنگ علاقمند هستم. وقتی که سنم کم بود «آژانس شیشه ای» و «برج مینو» را دیدم و به ذهنم رسید که چقدر قشنگ است، عکس زیاد دیدم و برایم جذاب بود، کلا این شخصیت ها و کارکترها موجودات ارزشمندی هستند که بخشی از آن به دلایل شخصی برمیگردد و بخش دیگر به این ربط دارد که گروهی از آنها جانشان را در کف دستشان گرفتند و به خاطر ما جنگیدند. این آدمها برای من بی‌نهایت قابل احترام هستند و من اصولا سینمای جنگ را نوعی حماسه میدانم که برایم جذاب است. شاید در واقع خودم خیلی از دلیل آن مطلع نباشم اما میدانم که برایم ارزشمند است.
بعدها نیز کاری از آقای مهدویان دیدم که آن را دوست داشتم در ادامه این قضایا بود که فیلم‌نامه‌ای از دفتر آقای ملکان برایم فرستادند و فقط گفتم کجا و کی؟ و سریع اعلام همکاری کردم.
باشگاه خبرنگاران جوان - آقای شادمان فیلم «ویلایی ها» از نظر شما چه ارزشی داشت و چطور شد که با آن همکاری کردید؟
علی شادمان: مقوله‌ای که «ویلایی ها» به آن میپردازد مقوله جنگ است و این مقوله به نظر من فرا ارزش است زیرا اصولا در هر جای دنیا کاملا جدا از هر چیز دیگری مثل سیاست، مذهب و نوع نگرش، یک رویداد و یک رخدادی است که نمیشود هیچ مرزی برای آن تعیین کرد که من با نگرش سیاسیم چگونه میتوانم به آن نگاه کنم و اصلا اتفاقی است که بیشتر به انسانیت و ذات زندگی برمیگردد و هر چه به انسانیت و زندگی برگردد از سایر مقوله ها جدا است.
نکته قابل توجه «ویلایی ها» آن این است که اینبار از سمت دیگر و به شکل دیگری به جنگ نگاه می‌کند و در واقع از نگاه زنان به جنگ میپردازد و این نگاه نو قطعا قابل تقدیر است و برای من بازیگر اتفاق بسیار جذاب و ارزشمندی است.
متاسفانه ما راجع به مقوله جنگ آنچنان شعار دادیم که تقریبا مردم شعارزده شده و تقریبا از این مقوله به نحوی دافعه ایجاد می کنند، مخصوصا در قالب سینما در دهه های اخیر، یعنی ما در دهه 70خیلی به این شکل نبودیم زیرا مردم هنوز درگیر این اتفاق بودند و خیلی سینما میتوانست در خصوص این ژانر موفق تر عمل کند و حتی در اوایل دهه 80 هم همینطور بود، اما از یک دوره که گذشت متاسفانه انگار مردم دارند فراموش میکنند که چه اتفاقی در ایران افتاده و انگار توجه نمیکنند هنوز هم درگیر جنگ هستیم و خرمشهر آباد نشده، هنوز هم شهر هایی مثل مهران هستند که درگیر جنگند و شهرهای مرزی که عراق وارد آنها شد و در حال تصرف آنها بود و مردمش نگذاشتند که این اتفاق بیفتد و هنوزم که هنوزه مردمش درگیر آن اتفاقات هستند. بمباران شیمیایی سردشت هنوزم که هنوزه قربانی میگیرد و این نشان میدهد ما کماکان درگیر جنگیم و همچنان هم خواهیم بود زیرا اصولا وقتی که جنگ در جایی رخ میدهد هیچ وقت تمام نمیشود. البته شاید به شکل فیزیکی تمام شود و بین دو طرف آتش بس اعلام شود ولی به هر حال یک نفر پیروز و دیگری مغلوب میشود، اما مردمان آن سرزمین و آن خاک فکر میکنند که تا ابد درگیر این مقوله خواهند بود.
«ویلایی ها» این را داشت و در کنار اینکه به این مسئله میپردازد یک فیلمنامه کاملا پخته دارد که نشان میدهد نویسنده نسبت به این فضا آگاهی داشته و سالها تحقیق کرده و ما هم در سینمای جنگمان جای خالی چنین روایتی از جنگ را حس میکردیم و به این میزان از نگاه به جنگ از طرف زنها توجه کمتری شده بود.
قطعا همکاری در این فیلم برای من جذاب بود و میدانستم که تجربه نویی است بنابراین از آن استقبال کردم و گروه بی نظیری پشت آن بود و همه اینها ندای یک کار خوب را میداد.
باشگاه خبرنگاران جوان - برای رسیدن به شخصیتی که در داستان داشتید تا چه اندازه سختی کشیدید؟
علی شادمان: سختی اصلی را بقیه بازیگران و گروه کشیدند چون من چند روز بیشتر حضور نداشتم. این اثر در شرایط جوی بسیار سخت و حدود 60 درجه بالای صفر در اندیمشک فیلمبرداری شد، به عنوان مثال در فاصله 100متری اتاق گریم با سر صحنه متوجه شدم که هوا چقدر گرم است یعنی گرمای باور نکردنی بود و این بخشی از سختی کار به حساب می آمد.
باشگاه خبرنگاران جوان - شما چه تصویری از آن دوره در ذهنتان بود؟
علی شادمان: اینکه میگویید تصویری از آن دوره نداشتم هم پیرو آنکه ما همچنان زندگی میکنیم و خانواده من در زمان جنگ بودند و پدرم مستقیما در جنگ حضور داشته و جانباز است. در نتیجه ما همچنان بواسطه خاطره پدرم و دوستانش و مستندات و کتابهایی که وجود دارد از نظر ذهنی با جنگ آشنا هستیم. البته ممکن است که آن را لمس نکرده باشیم. بنابراین من به طور ذهنی میدانم در آن زمان چه اتفاقی افتاده اما مطمئنا درک آن شرایط برای منی که در این دوره زندگی میکنم، آسان نیست و خیلی سخت است که بخواهی آن اتمسفر و فضا را دوباره بازسازی کنی،و این چیز مهمی است که حس میکنم به درستی در «ویلایی ها» رعایت شده زیرا افرادی که جنگ را لمس کرده اند با دیدن این فیلم میگویند که حس کردیم دوباره به بخشی از دوران جنگ برگشته ایم و من نیز به خاطر آشنایی با آن فضا و تجربه بازی در «اروند» و «کیمیا» به راحتی با فیلم ارتباط برقرار کردم، البته من در «ویلایی ها» هم رزمنده نیستم و اصولا فردی هستم که پیام می آورم.
باشگاه خبرنگاران جوان - به نظر شما فیلم «ویلایی ها» چرا نباید حمایت شود؟
علی شادمان: من اصولا خیلی دل پری از این داستان دارم و باور دارم که فیلم «اروند» هم این پتانسیل را داشت و فیلم خوش ساختی بود و فیلمنامه و بازیگران خوبی داشت اما 3 روز قبل اکران به ما اطلاع دادند که قرار است بدون هیچ تبلیغاتی و بدون هیچ بیلبوردی اکران شود و در نهایت اصلا در آن حدی که باید دیده می‌شد دیده نشد، اگر ما داریم در این مورد صحبت میکنیم که جنگ مقوله مهمی بوده و خون افرادی که در جنگ شرکت کردند، ارزش دارد پس چرا این اصول را رعایت نمیکنیم و هیچ حمایتی از فیلمهای سینمای جنگ نمیکنیم.
من هم معتتقدم که چرخه سینما باید بچرخد و ما همیشه در همه جای دنیا این مقوله را داریم. یکسری از فیلمها هستند که قرار است بفروشند و چرخه سینما را راه بیندازند و یکسری از فیلمها هم قرار است به وقایع مهم آن کشور بپردازند که آن هم در اکثر جاهای دنیا دیده میشود و یکسری از فیلم ها هم هستند که برای هنر ساخته میشوند و جمع اینها سینمای ما میشود یعنی لزوما چرخیدن چرخه سینما نبوده که باید ملاک باشد.چرخه سینمای ما همانقدر از نظر مالی میچرخد که از نظر فرهنگی، هنری و اجتماعی میچرخد، وقتی یک مقوله به این مهمی را داشتیم چرا فقط حرفش را میزنیم و به آن عمل نمیکنیم.
من ساعتها میتوانم در این خصوص حرف بزنم و همین الآن هم سر «ویلایی ها» برای من جای تعجب دارد که چرا بیلبورد مناسبی برای این فیلم در سطح سهر و شهرستانها طراحی نشده است.
من واقعا تعجب میکنم و به نظر من این اتفاق از پایه اشتباه است و از پایه نیاز به تغییر دارد، زیرا سینمای ما صرف فروش نیست و این فیلم هم فیلمی است که به هر حال به مقوله جنگ میپردازد و نیاز به حمایت دارد. یک زمانی میگویند ما این مقوله را قبول نداریم که آن خلاف انسانیت است و یک زمانی هم هست که میگویند مهم است پس چرا حمایت نمیکنیم. مگر چند فیلم خوب قرار است در سینمای جنگ ما ساخته بشود و مگر چند فیلم ساخته شده. من فکر میکنم ما در کل سینمای ایران یک فقر قصه و فیلمنامه داریم و این موضوع در سینمای جنگ بیشتر است یعنی معمولا دچار قصه های تکراری هستیم و از فیلمهایی هم که با نگاه تازه‌ای به این مقوله نگاه میکنند، حمایت نمیکنیم.
باشگاه خبرنگاران جوان - آیا عدم حمایت از فیلمهایی چون «ویلایی ها» و رفتن سینما به سمت یکسری از فیلمها آگاهانه است؟
علی شادمان: به نظرم این آگاهانه نیست و اتفاقا از ناآگاهی میآید و از این ناشی میشود که اندیشه چندانی پشت قضیه نیست و دکوپاژ خاصی برای آن نوشته نشده است.ما فقط به یک نمودار در طول سال نگاه میکنیم در حالیکه به کیفیت آن نمودار نگاه نمیکنیم که چه چیزهایی در آن وجود داشته و چه ملاک‌هایی تعریف شده است.
مگر میشود جنگ را نادیده گرفت البته ما در آن زمان نبودیم اما بهتر است که بفهمیم چه شده و حداقل کمی حرمت قایل باشیم و به نظر من این مسئله دوطرفه است و هم از آن طرف حمایتی نمیشود و هم تماشاچی اهمیتی به آن نمی‌دهد.
باشگاه خبرنگاران جوان - ما به ازای شخصیتهای «ویلایی ها» را تا چه اندازه در جامعه امروز می‌بینید؟
علی شادمان: به طبع شرایط تا اندازه زیادی عوض شده اما فکر میکنم هنوز هم افرادی مانند شخصیتهای «ویلایی ها» در جامعه باشند. اصولا تکنولوژی و فضای مجازی در نوع زندگی ما تغییر اساسی و مخربی ایجاد کرده و نوع نگرش به زندگی را در ما سطحی تر کرده اند تا اندازه ای که من میتوانم با یک صفحه بی‌نام به جایی بروم که دلم میخواهد و بدون آنکه کسی بفهمد چه کسی هستم عقده گشایی کنم یا هر چیز دیگری، اما شاید هنوز آن قشری که به انسانیت، ذات زندگی و کمک به هم نوع فکر میکنند ما به ازای کسی مثل الیاس در «ویلایی ها» باشند. شاید باشند کسانی که علی رغم میل باطنیشان کارهایی را برای خدمت میکنند. قطعا الیاس علاقه ای به کاری که می‌کند ندارد و اتفاقا این مسئله او را داغون می‌کند اما به خاطر آنکه این کار را وظیفه خود می‌داند آن را انجام میدهد.
بنابراین فکر میکنم همچنان هم همسران شهیدان و جانبازان هستند که پشت این آدمها ایستاده‌اند و من میگویم به حرمت این آدمها باید این اتفاقات را دنبال کرد و کتاب خوبی راجع به این مقوله نوشت. کتاب خوبی نوشته شود، تئاتر خوبی ساخته شود، سریال خوبی تولید شود، البته سریال اصولا تماشاگران گسترده تری دارد. حتی اگر پرفورمنس آرتی راجع به این مقوله ساخته میشود به نظر من نیاز به دیده شدن دارد زیرا افرادی که به سمت چنین فیلمی می‌روند، باید تقدیر شوند.
گفتگو از مسعود وثوقی و اشکان منصوری