سایر زبان ها

صفحه نخست

سیاسی

بین‌الملل

ورزشی

اجتماعی

اقتصادی

فرهنگی هنری

علمی پزشکی

فیلم و صوت

عکس

استان ها

شهروند خبرنگار

وب‌گردی

سایر بخش‌ها

قبل و بعد از ساخت یک سد چه نکاتی را باید درنظر داشت؟ +تصاویر

قبل از ساخت یک سد و پس از ساخت آن باید نکات مهمی در نظر گرفته شود تا از خسارت‌های سنگین این سازه بر محیط زیست جلوگیری شود.

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، انسان همواره در دوراهی تامین نیازها و حفظ محیط زیست سرگردان بوده و در اغلب موارد تامین نیازها را مقدم شمرده و این موضوع سبب شده تا طبیعت جور تصمیمات نابخردانه او را بکشد.
 
سدسازی یکی از اقداماتی است که در بسیاری از موارد اجتناب‌ناپذیر بوده و برای تامین آب شرب و مصارف کشاورزی و تولید برق می‌بایست انجام شود.
 
چالش‌های زیادی بر سر راه یک پروژه سدسازی موفق قرار دارد و مسئولان هر پروژه باید برای آنها راهکارهای مناسبی را در نظر داشته باشند.
 
در ادامه به بررسی این چالش‌های قبل و بعد از سدسازی می‌پردازیم:
 
فاکتورهای هفت‌گانه‌ای که قبل از آغاز پروژه باید در نظر گرفته شود
 
در سال 2000 کمیسیون جهانی سد (WCD) در یک ماموریت علمی اصول و قوانین سدسازی را مجددا مورد ارزیابی قرار داده و مجموعه‌ای از اشتباهات بحران‌آفرین را در زمینه سدسازی منتشر کرد.
 
1- انتخاب رودخانه اشتباه برای ساخت سد
 
دلایل بسیار زیادی وجود دارد که یک رودخانه گزینه نامناسبی برای ساخت سد باشد. جنس خاک بستر رود، میزان لرزه‌خیز بودن محدوده، طبیعت جانوری منطقه و بسیاری از عوامل دیگر باید برای هر رود به طور کامل مورد بررسی قرار بگیرد.
 
 
 
2- بی‌توجهی به تغییرات جریان آب پایین‌دست
 
با توجه به نقش جریان‌های پایین‌دست در رسوب‌گذاری و تشکیل دلتاهای حاصل‌خیز، در صورت تغییر بیش از حد در روند این جریان‌ها، ثبات مورفولوژیک رودخانه دچار مشکلات جدی می‌شود.
 
3- غفلت از تنوع زیستی
 
در بسیاری از کشورها، گونه‌های زیستی زیادی که در جریان‌های پایین‌دست زندگی می‌کنند و در بالای آنها سد ساخته شده، در خطر نابودی هستند و این موضوع در مناطقی که ماهی‌گیری و کشاورزی جزئی از معیشت ساکنان محسوب می‌شود عواقب انسانی داشته و باعث مهاجرت شده است.
 
 
 
4- سیاست‌ها و محاسبات اقتصادی اشتباه
 
در زمان انجام محاسبات معمولا هزینه‌های زیستی و منطقه‌ای مورد کم‌توجهی قرار می‌گیرند و به همین دلیل اکثر پروژه‌های سدسازی در مراحل ابتدایی بسیار سودآور تلقی می‌شوند.
 
متاسفانه زمانی که موضوع پیاده‌سازی عملی پروژه به پایان می‌رسد مشکلاتی که با بی‌توجهی دیده نمی‌شوند خود را نشان می‌دهند و به همین دلیل اکثر صاحب‌نظران معتقدند که هزینه واقعی ساخت یک سد در زمان مطالعه آن به درستی محاسبه نمی‌شود.
 
5- ناتوانی در جلب رضایت عمومی منطقه
 
یکی از مهم‌ترین مواردی که باید توسط مسئولان و قبل از آغاز پروژه سدسازی مورد توجه قرار بگیرد جلب رضایت عمومی ساکنان منطقه است که در صورتی که مورد توجه قرار نگیرد می‌تواند برای مسئولان مشکلات عدیده‌ای ایجاد کند.
 
 
 
6- سوءمدیریت در خطرات و تاثیرات
 
یک خطای نابخشودنی که در این زمینه انجام می‌شود، قربانی کردن اصول و قواعد برای پایان سریع‌تر پروژه‌هاست. بعضی از شرکت‌ها تلاش می‌کنند تا با ایجاد شرایط اضطراری و القای حس نیاز کاذب، پروژه‌های سدسازی را سریع‌تر به پایان برسانند و به همین دلیل بسیاری از ملاحظات ایمنی نادیده گرفته می‌شود و این موضوع سبب کاهش عمر سد، عدم کارکرد بهینه و در نهایت شکست برنامه‌ها شود.
 
7- ساخت و ساز بی‌رویه سد
 
با توجه به تاثیرگذاری منابع آب در زندگی بشر بسیاری از نگاه‌ها به مقوله سدسازی جنبه سیاسی پیدا کرده است و بسیاری از دولت‌ها برای تامین آب مناطق از سدسازی‌های بی‌رویه حمایت می‌کنند. این سدسازی‌های بی‌رویه که  بیشتر برای اهداف کوتاه‌مدت و تامین آب مناطق مختلف ساخته می‌شوند مشکلات زیست‌محیطی عدیده‌ای به وجود می‌آورد.
 
 
 
راهکارهایی برای مهم‌ترین مشکل پس از آبگیری سد
 
تغییرات آب‌وهوایی کُره زمین سبب افزایش تبخیر آب سدها شده است، بطوریکه این پدیده گاهی می‌تواند بیش از 40 درصد از حجم آب ذخیره شده در یک سد را کاهش دهد. به همین دلیل محققان همواره به دنبال روش‌های مبارزه با این پدیده هستند.
 
در حال حاضر مدرن‌ترین فناوری‌ها در زمینه جلوگیری از تبخیر آب سدها در کشورهای کانادا، آمریکا، استرالیا، آفریقای جنوبی و امارات به کار گرفته می‌شوند که در ادامه به متداول‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
 
1- پوشش شبکه‌ای با قابلیت جابجایی
 
یکی از اختراعات انجام شده در آمریکا در زمینه جلوگیری از تبخیر آب سدها، یک فناوری موسوم به "هگزکاور" است که توسط دانشگاه آریزونا طراحی شده است. این فناوری چند منظوره است به طوریکه علاوه بر جلوگیری از تبخیر سطحی می‌تواند با استفاده از نور خورشید انرژی تولید کند. مزیت این فناوری نسبت به صفحات خورشیدی هزینه پیاده‌سازی کمتر و امکان پوشش مساحت‌های بیشتر است.
 
 
 
2- لایه‌های محافظ الکلی و پلی‌اتیلنی در ابعاد نانو
 
استفاده از لایه‌های بسیار نازک نامرئی روی سطح آب که به صورت مانعی در برابر مولکول‌های جدا شده از سطح آب عمل می‌کند نیز یکی از روش‌های جلوگیری کاهش حجم آب سدهاست. جنس این لایه‌ها از نظر شیمیایی زنجیره‌های الکلی و پلی‌اتیلنی است. این لایه‌ها بیشتر در استرالیا و کانادا مورد استفاده قرار می‌گیرند و میزان تبخیر را 30 درصد کاهش می‌دهد.
 
3- پوشش‌های شش‌ضلعی ثابت
 
 آفریقای جنوبی یکی از کشورهایی است که در معرض خشکسالی‌های شدید قرار داشته است و به همین دلیل حفظ منابع آبی برای مقابله با بحران‌ها ضروری است. در آفریقای جنوبی یکی از فناوری‌هایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد پوشش‌های پلی‌اتیلنی شش‌ضلعی است. رنگ روشن این پوشش‌ها سبب می‌شود میزان جذب حرارت در آنها کاهش یابد.
 
 
 
4- استفاده از توپ‌های پلاستیکی
 
شاید یکی از ساده‌ترین راههای جلوگیری از تبخیر سطحی آب در سدها استفاده از توپ‌های پلاستیکی باشد. در این روش سطح آب با استفاده از توپ‌های پلاستیکی پوشانده می‌شود تا از تابش مستقیم نور خورشید به آب جلوگیری شود و میزان تبخیر کاهش یابد. این طرح در برخی سدهای آمریکا نظیر لس‌آنجلس اجرا شده است.
 
5- بادشکن‌های گیاهی
 
احداث بادشکن گیاهی به کمک درختان یکی از اقداماتی است که برای کاهش وزش باد بر روی سطح آب انجام می‌شود و می‌تواند حدود 20 درصد میزان تبخیر آب را کاهش دهد.  
 
6-استفاده از سقف‌های متحرک و سلول‌های خورشیدی
 
 در مناطقی که میزان میانگین بارش و حجم آب ذخیره‌ شده در سد به ندرت از حد معینی عبور می‌کند می‌توان از سقف‌های متحرک و یا سلول‌های خورشیدی برای پوشاندن سطح آب استفاده کرد. این روش تقریبا تمام آب سد را حفظ می‌کند و جلوی تبخیر آب را می‌گیرد و در صورتی که از سلول‌های خورشیدی استفاده شود، تولید انرژی هم انجام می‌شود.  
 

 
7- استفاده از پوشش‌های شناور در مناطق گرم و خشک
 
پوشش‌های شناور یکی از ابزارهای مورد استفاده در سدهایی هستند که در مناطق گرم و خشک قرار دارند. در این مناطق معمولا بارش‌ها در فصل گرما کاهش چشمگیری دارد و بیشترین میزان تبخیر سطحی در این فصل اتفاق می‌افتد و استفاده از پوشش‌های شناور می‌تواند علاوه بر جلوگیری از تبخیر آب از تغییرات شیمیایی و تغییر در میزان غلظت املاح آب جلوگیری کند.  
 
 
 
8- تغییر در ساختار ظاهری سد
 
در برخی سدها که بیشتر بر روی رودهای بزرگ و انشعابات آنها ساخته می‌شود و جمع آوری آب باران اولویت کمتری دارد، می‌توان سازه سد را به گونه‌ای طراحی کرد که سطح باز آب در سد به حداقل رسیده و عمق بیشتری برای آب ایجاد کرد.  
 
9- پوشش‌های گنبدی
 
یکی از روش‌های هزینه‌بر اما بسیار مفید برای جلوگیری از تبخیر آب سدها استفاده از صفحه‌های موسوم به "آکواکپ" است. این صفحه‌ها به صورت زنجیره‌ای از صفحات گنبدی شکل متصل به هم  بر روی سطح آب سد قرار می‌گیرند وعلاوه بر جلوگیری از تبخیر آب، دمای آب را کاهش داده و از تیره شدن رنگ آب نیز جلوگیری می‌کند. این صفحه‌ها در صورتی که 80 درصد از سطح سد را بپوشانند می‌توانند تا 70 درصد از تبخیر آب جلوگیری کنند و تنها مشکل آنها هزینه بالای آنهاست.
 
 
 
 
منبع: ایسنا
 
انتهای پیام/
 
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.