به گزارش خبرنگار
بورس،بانک و بیمه گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، نظام بانکی به طور مستقیم در اقتصاد کشور تأثیر گذار است، لذا مشکلات این حوزه بخش‌های دیگر اقتصاد را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. بنابراین هرگاه صحبت از مشکلات نظام بانکداری به میان می‌آید، پای مطالبات معوق و بدهی‌های دولت به بانکها و شرکت بانکها در فعالیتهای اقتصادی، عدم شفافیت صورت‌های مالی، نرخ‌های بالای سود، مدیریت دولتی بر نظام بانکی و... به میان می‌آید.
در جلسه 29 دی امسال هیأت دولت، تصمیمات مهمی درباره بخشودگی سود تسهیلات، افزایش سرمایه بانکها و تسویه بدهی‌های دولت اتخاذ شد.
همچنین با تصویب دولت، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف شد تا از محل حساب مازاد مبلغ 200 هزار میلیارد ریال را به افزایش سرمایه دولت در بانکهای دولتی و مبلغ 150 هزار میلیارد ریال جهت پرداخت بدهی‌های مسجل دولت به بانکهای عامل اختصاص دهد.
هر گونه تزلزلی در بانک ها می تواند به لرزش مجموعه شبکه بانکی منجر شده و بازگشت اعتماد به آنها را سخت کند.
در همین راستا با بیژن عبدی کارشناس اقتصادی گفتگویی انجام دادیم.
بدهی بانک ها به بانک مرکزی از کجا نشات می گیرد؟
عبدی: بانک مرکزی طی فرآیندی درصدی از پولهایی را که در شبکه بانکی وجود دارد با ضریبی مثل 10 یا 15 و حتی 20 درصد که به سپرده قانونی موسوم است نزد خود نگه می دارد تا در صورت ورشکستگی و هرگونه بدهی بانکی بتواند دیون آن بانک به سپرده‌گذارانش را تسویه کند.
حجم بدهی بانکها به بانک مرکزی از مرز 100 هزار میلیارد تومان هم گذشت این موضوع را چگونه ارزیابی می کنید؟
عبدی: بانک مرکزی اجازه می دهد تا بانکهای دیگر پولی را استقراض کنند و بعد به آن برگردانند که بدهی بانکها به بانک مرکزی می شود. دولت نیز به ازای خدماتی که می دهد مثل تبدیل دلار به ریال باید پولش را بپردازد که هرکدام بحث مستقلی است. اما زمانی که گفته می شود بدهی بانکها به بانک مرکزی افزایش داشته نشان دهنده این است که در شبکه بانکی نقدینگی و پولی اضافه بر ظرفیت در حال فعالیت است که می تواند هم منجر به تورم شود و هم آثار سوئی را در جامعه ایجاد کند.
بدهی بانکها به بانک مرکزی چه تبعاتی را برای نظام بانکی کشور در بردارد؟
عبدی: معمولاً دولتها پولهایی را که از بانک مرکزی قرض می‌گیرند نمی پردازند و عملاً این بدهی ها بر هم انباشته می شود. با توجه به اینکه چرخه بدهی در کشور معیوب است و دچار رکود هستیم این پول وارد فعالیتهای غیرتجاری می شود و با توجه به وضعیت غیربهینه توزیع ثروت در جامعه که به‌شدت ناعادلانه است و ثروت در جامعه به افراد خاصی تعلق یافته و تقاضا و نیازهای آنها هیچ‌گاه بر اساس نیاز جامعه نیست، بنابراین نقدینگی به سمت سفته بازی و کارهای سودآور کوتاه مدت می رود که اصلاً قابل قبول نیست.
بانکها چگونه به بانک مرکزی بدهی پیدا می کنند؟
عبدی:
سپرده قانونی که یکی از ابزارهای خلق پول است به بانکها کمک می کند تا علی‌رغم پولی که پرداخت می کنند، از بانک مرکزی مجوز تأسیس بانک را دریافت کنند
در همین راستا بانک مرکزی اجازه می دهد تا بانکها با بتوانند با ایجاد
بدهی و قدرت خلق پول از طریق شبکه بانکی مثل اوراق مشارکت، چاپ چکهای
بانکی، خطوط اعتباری به صورت های مختلف فعالیتهای مالی خود را انجام دهند
که این رویه منجر به بدهی آنها نزد بانک مرکزی می شود.
چقدر تسهیلات پرداختی بانکها به اقتصاد کشور کمک کرده است؟
عبدی: متأسفانه تسهیلات اعطایی بانکها به نام تولید بوده و در فرآیندهای غیرتولیدی استفاده شده که این امر نیاز به برنامه ریزی و مدیریت دارد.
آیا این حجم نقدینگی را نمی توان به سمت فعالیت های زیربنایی سوق داد؟
عبدی: عملاً با افزایش نقدینگی در جامعه همه چیز به مرور زمان کاهش می‌یابد و این نقدینگی پشت سدی به مرور جمع می شود و برای رفع این موضوع بانکها با تقاضای افزایش نرخ سود بانکی سعی می کنند تا از شکستن این سد جلوگیری کنند تا سپرده گذاران پولهای خود را از بانکها خارج نکرده و آنها را با مشکل مواجه نکنند.
بدهی ها چه مشکلاتی را برای سیستم اقتصادی ایجاد کرده است؟
عبدی: تسهیلات اعطایی به نام تولید ، مجموعه بدهی ها، نحوه توزیع ثروت، رکود اقتصادی حاکم بر کشور، قفلهای اقتصادی که همچنان بعد از برجام باقی مانده و عدم علاقه و اعتماد دولتمردان به تولید و شبکه های تولید داخلی و توانمندیهای داخلی باعث شدند تا متأسفانه سیستم اقتصادی کشور قفل‌تر و پیچیده تر شود.
برای حل مشکلات اقتصادی کشور چه باید کرد؟
عبدی: بدهی‌های دولت به بانکها نسبت به سال گذشته حدود 12 درصد افزایش داشته که البته باید کاهش یابد. متأسفانه ما به دور باطل افتاده ایم که مبنای تفکر غلط اقتصادی است تا زمانی که خلق اعتبار انجام می شود بدون اینکه زیرساخت های اقتصاد مهیا و توانمندیهای داخلی تقویت شود و تناسبی بین حجم پول و ثروتهای تولیدی وجود داشته باشد و پشتوانه منطقی قابل تصوری برای این پول باشد متأسفانه این موضوع حل نمی شود و چرخه نادرست کنونی بوجود می آید.
راه حل مشکل بدهی بانکها به بانک مرکزی چیست؟
عبدی: اعداد و ارقام به هیچ‌وجه قابل بازپرداخت نیست و این موضوع همیشه در حسابها باقی خواهد ماند و از دولتی به دولت دیگر منتقل می شود. در واقع این حجم پول در هر دولتی با نیازهای آن دولت مورد استفاده قرار می گیرد و به این صورت بدهی ها باقی خواهند ماند و این چرخه تشدید می شود. در همین راستا دولت برای رفع نیازهای خود از طریق شبکه بانکی اقدام می کند و بانکهای دولتی به این صورت دست به دست هم می دهند تا دولت به چرخه باطل وارد شود.