به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، داشتم از زیارت امامزاده شاهرضا بر میگشتم که صدای برخورد تیشه با سنگ توجه من و جلب کرد نزدیک که شدم پیرمردی و دیدم که بر اثر تراش دادن سنگ ها مژه ها و موهاش سفید شده بود رفتم و باهاش هم صحبت شدم.
سین : استاد لطفا خود را معرفی کنید؟
جیم : غلامعلی پیاده هستم، فرزند استاد جواد متولد دی ماه 1322 در محله شبابودمعروف به حسور آباد به دنیا آمدم.
سین : چند ساله که در این شغل مشغول هستید؟
جیم : من از 13 سالگی در شغل سنگ تراشی و کوه بری در کنار پدرم مشغول به کار شدم و الان بیش از 60 ساله در این حرفه زحمت می کشم.
چرا دنبال درس و تحصیل نرفتید؟
من تا کلاس چهارم درس خواندم و همواره خانواده در ادامه تحصیل و سواد آموزی من را ترغیب می کردند. عشق و علاقه من به کارهای حجاری و معدن و کوه بری و سنگ نیز مزید بر علت شد تا درس را رها کنم.
البته دوستان من هم در آن زمان بیشتر به کارهای کشاورزی مشغول شدند و عده ای کمی درس را ادامه دادند.
استاد از مراحل سنگ تراشی قدیم برای ما مطالبی بیان کنید؟
در زمان قدیم همه کارها با دست و ابزار های دست ساز انجام می شد و در مرحله اول با دیلم گود میزدیم و با مواد آتش زا منفجر می کردیم وسپس به صورت قله ده تن تا پانزده تن با یک گٌوِه می بریدیم.
در ادامه با قلم و چکش سنگ را تکه تکه می کردیم و در مرحله بعد نیز جای پانچورت ها را روی سنگ در می آوردیم و با دست پاس ها را در چاله ها می گذاشتیم و با پٌک بهش ضربه می زدیم و سنگ صاف برش و سپس با دیلم سنگ به این بزرگی و یک مغز را جدا می کردیم.
با توجه به کمبود امکانات و نبود وسایل حمل و نقل سنگ ها را چگونه جابجا می کردید؟
در آن زمان با گاری و البته قبل تر از آن با ارابه توسط گاو و قاطر سنگ را در منزل مشتری یا محل کار می بردیم و می تراشیدیم.
از کجا سنگ می آوردید؟
سنگ ها را از دو کوه شاهرضا و دٌملا استخراج می کردیم که البته کوه شاهرضا دارای چهار دره بود.
در دهه ی اخیر نیز سنگ ها را از دره انجیلی و معدن کوه لاشتر استخراج کردیم.
در قدیم از سنگ برای چه کاری استفاده می کردید ؟
بیشتر برای ساخت ساختمان و کارهای تزیینی ساختمانی استفاده می کردیم ما سنگ را در منزل مشتری پرداخت می کردیم سپس سنگ را می تراشیدیم و بعد با تیشه و کلنگ آن را خورد چین و از هر چهار طرف بدنه را گونیا و صاف می کردیم .
چه وسیله هایی بیشتر با سنگ درست می کردید؟
بیشتر برای ساخت پله و حوض و فواره و هزاره جلوی ایوان و زگی و رگی و ستون ها در ساختمان ها استفاده می شد.
استاد در حال ساخت چه چیزی هستید ؟
الان در حال ساخت هونگم که ما شهرضایی ها بهش میگیم یانه، من در ابتدا یک پاره سنگ را با تراشیدن صاف و سپس با پرگارد ایره می کشیم و بعد داخل آن را با چکش و قلم در می آورم .
از هونگ چه استفاده ایی می شود؟
در زمان قدیم که وسایل برقی برای مخلوط کردن غذا نبوداستفاده می شد ولی امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
سنگ قبر هم می تراشیدید ؟
الان خیلی کم چون مردم بیشتر از سنگ های آماده استفاده می کنند ، در زمان قدیم هر کسی که به رحمت خدا می رفت نقش برجسته ایی از پیشه اش بر روی مزارش کنده کاری می شد.
مثلا برای خیاط قیچی و بافنده نخ و سوزن، پیرایشگر قیچی آینه و اگر انسان با تقوایی بود مهر و تسبیح براش می تراشیدند.
شما چه کار هایی در این سال ها انجام دادید؟
حرفه خود را در چند استان کشور انجام دادم که مورد استقبال نیز واقع شد و کارهایی از جمله منبر سنگی ساختمان هایی که با سنگ ساخته می شد ،هاونگ و سنگ آب تزیینی درست کردم.
ابزار کاری خود را معرفی کنید ؟
تیشه(تیشه دو نوع دنده درشت و دوبحر)،کلنگ ،گوه،دیلم،قلم و چکش و تیشه چاق و پاس و پانچورت و قلم (دو نوع قلم موج که نوکش تیزه،قلم درز که لبش پهن) که البته هر کسی نمی توانست آن را درست کند که یکی از بهترین های آنان حسین باغستانی بود که کار آبگیری وسایل مثل تیشه و قلم و چکش را به خوبی انجام می داد .
امروز ابزار جدید چقدر کار را راحت کرده است؟
به مرور زمان با در آمدن قله برها و سیم بر ها و کمپرسور و دستگاه های مجهز دیگر تقریبا تمام کارها به راحتی با دستگاه قابل انجام شدن است و مشکل ها و سختی های گذشته را ندارد و از ابزار های قدیمی استفاده نمی شود.
روش های جدید چقدر اصالت های هنری سنگ تراشی رو از بین برده است؟
این حرفه نیز مانند بسیاری از حرفه مکانیزه شده و تمامی کارگاه ها با ماشین آلات صنعتی در این شغل فعالیت می کنند و مردم نیز مثل زمان قدیم به دلیل هزینه های بالا سنگ و مصالح جدید حاضر به استفاده از سنگ در ساختمان ها نیستند.
در زمان قدیم در شهرضا چند نفر کار حجاری را انجام می دادند؟
در حدود 50 سال پیش 45 نفرمشغول به کار بودند و تنها کسی که با دست این حرفه را انجام می دهد خودم هستم.
در شهرستان شهرضا چه اساتیدی در این حرفه مشغول به کار بودند ؟
استاد حاج عباس حجار،استاد یدالله فخار و شاگردش نور الله نصیری،عبدالمطلب،محمد ،عباس زهتاب و جواد پیاده که همه برادرند،و هاشم جاوری، حج مسیح کاجی،علی جاوری،عبدالرسول قاسمپور که در معدن بودند.استاد اسد الله حجری و پسرش حج جواد.اکبربیگی،حسین علی دباغ،یوسف دباغ،قاسم قشونی،بهرام باغستانی،حسن ،رحمت،رمضانعلی،فضل الله،محمد،حسین صنایعی،عبدالله و تقی لطفی و البته استاد حبیب باغستانی که کارش متمایز تر از دیگران بود و پس از 81 سال عمر دوسال پیش به رحمت خدا رفت.
استاد از برکت این کار برایمان بگویید؟
رزق این کارپر برکت است و خدارا شاکرم که با این سن سال همچنان می توانم این حرفه سخت را انجام دهم چرا که اگر در این شغل سن از 40 سال بالاتر رفت کار برای انسان سخت تر می شود.
استاد به نسل جدید چه توصیه دارید؟
نسل امروز بیشتر کارهای آسان را انجام می دهند و حاضر به انجام این کارها نیستند.
راست گوید سخن هر کس که گفتارش کم است/میوه نیکو پرورد هر شاخه ای بارش کم است/سعدیا از روی تحقیق این سخن نشنیده ای /هر متاعی که فراوان گشت خریدارش کم است.
گزارش از محمد مهدی ملکی
انتهای پیام/م