از تربیت معلم و شیوه علم آموزی غفلت کرده‌ایم

به گزارش حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ به نقل از روابط عمومی بنیاد سعدی، دکتر غلامعلی حداد عادل، رییس بنیاد سعدی در جمع زبان‌شناسان و استادان زبان و ادبیات فارسی، با بیان اینکه به طور کلی در کشور ما به تربیت مدرس به اندازه علم توجه نشده است، گفت: اینکه در چند سال اخیر، آموزش زبان فارسی به خارجیان در کشور ما به یک موضوع فعالیت و موضوع همایش ها تبدیل شده، پدیده مبارکی است که باید از آن استقبال کرد.

رییس بنیاد سعدی افزود: با نگاهی بر تحول اروپا در 300 یا 400 سال گذشته می بینیم که اصلاح روش های تعلیم را مقدم بر توسعه علم دانسته اند و به همین جهت، تربیت معلم و روش های آموزش در رشته‌های مختلف تحصیلی از اهمیت زیادی در اروپا برخوردار است در حالی که ممکن است ما در کشور پانصد یا هزار استاد ادبیات فارسی با درجه دکتری تربیت کرده باشیم ولی شاید 20 نفر متخصص چگونگی آموزش دادن زبان فارسی در این میان وجود نداشته باشد. 

وی ادامه داد: بنابراین با این شیوه غلط، دانش آموز با مشکل مواجه می‌شود، کتاب ایراد پیدا می کند، معلم در کارش موفق نیست و مواردی از این گونه، که همگی ناشی از بی توجهی به اهمیت تربیت معلم است و متاسفانه این غفلت در همه رشته های تحصیلی در ایران وجود دارد و درست به همین دلیل است که درب دانشگاه تربیت معلم بعد از نزدیک به 100 سال سابقه، بسته می شود و این دانشگاه هم می شود مانند باقی دانشگاه‌ها.

حدادعادل با اشاره به اینکه این غفلت، در آموزش زبان از باقی رشته‌ها بیشتر است و برخی به دلیل ایرانی بودن و آشنابودن به زبان فارسی خود را بی نیاز از دانستن نحوه آموزش زبان فارسی می دانند، خاطرنشان کرد: این عیب بزرگی است و خودآگاهی به این عیب و آگاه شدن از این ضعف و نقص، اولین قدم برای برطرف کردن آن است و اینکه متوجه شدیم که باید در محافل دانشگاهی، رشته و تخصصی تحت عنوان آموزش زبان خودی به غیر یا همان آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان وجود داشته باشد، طلیعه یک ‌آینده خوب است.

رییس بنیاد سعدی با بیان اینکه این خودآگاهی و توجه را باید علاوه بر نیازهای عملی، ناشی از گسترش رشته زبان‌شناسی در کنار ادبیات فارسی در کشور بدانیم، ادامه داد: در 50 سال اخیر که زبان‌شناسی در کشور مطرح شد و دانشگاه‌ها وارد این موضوع شدند، معلوم شد که خود زبان، یک موضوع علمی است بنابراین در کنار زبان فارسی و ادبیات فارسی قرار گرفت و با ترکیب این موضوعات، این مسئله هم مورد توجه قرار گرفته است که آموختن زبان مادری به کسی که زبانش این نیست، چه لوازمی را نیاز دارد.

حداد عادل با اشاره به اینکه در امر آموزش زبان به خارجیان عوامل مختلفی همچون « روانشناسی یادگیری، زبان آموزی و انواع تئوری های شناختی» دخالت دارد، افزود: برای آموختن زبان به خارجی ها، نظریه های مختلفی در جهان مطرح شده و مکتب های متفاوتی وجود دارد که بر اساس هر یک از این نظریه ها و مکتب ها، می توان روش های مختلفی را در آموزش پیش گرفت که باید با دانستن این نظریه ها و بررسی نتایج آنها تصمیم بگیریم که کدامیک از این نظریه‌ها با زبان فارسی تناسب بیشتری دارد چراکه باید آگاهانه، یک یا دو نظریه را مبنای کار خودمان قرار دهیم.

وی ادامه داد: نکته دیگر در امر آموزش زبان، تفکیک زبان آموزی به مهارت های چهارگانه معمول «خواندن» و «نوشتن» و «شنیدن» و «سخن گفتن» است که هر کدام اینها حکمی مستقل و شیوه ای متفاوت دارد که باید بیش از پیش مورد بررسی قرار گیرد. 

*مخاطب شناسی، مساله ایی مهم در امر آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان
رییس بنیاد سعدی در ادامه اظهار کرد: یک مسئله مهم دیگر، مخاطب شناسی است که ما زبان را به چه کسی می خواهیم آموزش دهیم. باید بدانیم که زبان آموز چه احتیاجی به زبان ما دارد و برای چه و با چه انگیزه ای می خواهد زبان فارسی را فراگیرد. ما تا ندانیم انگیزه کسی برای آموختن زبان فارسی چه هست نمی توانیم مطلق حکم کنیم که می‌خواهیم زبان فارسی آموزش دهیم. 

وی با تاکید بر اهمیت شناخت انگیزه مخاطب با هدف تامین نیازهای آموزشی وی، ادامه داد: فردی می‌خواهد برای گردشگری به ایران بیاید، یک نفر می خواهد کار اقتصادی کند و در نمایشگاه های بین‌المللی در ایران شرکت کند و مشتری جلب کند، فرد دیگری می‌خواهد ایران‌شناسی بخواند، یک نفر می‌خواهد دانشجوی مهندسی در ایران شود و یک نفر هم می‌خواهد طلبه علوم دینی شود، که در حال حاضر گسترده ترین بخش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان در حوزه علمیه قم است که نزدیک به 20 هزار نفر غیرفارسی زبان در قم حضور دارند و با تشکیلات مفصلی در حوزه علمیه قم، ضمن یادگیری زبان فارسی به تحصیل علوم دینی پرداخته‌اند.

*آموزش زبان فارسی با در نظر گرفتن مسایل منطقه‌ای و سیاسی
حدادعادل افزود: مسئله مهم دیگری که باید فراتر از مسائل علمی و انگیزه‌شناسی مخاطب در نظر داشت، مسائل منطقه‌ای و سیاسی و مرتبط با امنیت ملی است که باید در برنامه‌ریزی کلان آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان در نظر گرفته شود.

رییس بنیاد سعدی گفت: به عنوان مثال ما در چند سال پیش در ونزوئلا حضور بسیار خوبی داشتیم. طی بازدیدی که بنده حدود 12 سال پیش از این کشور داشتم به من گفتند که فقط در کاراکاس 85 شرکت ایرانی مستقر هستند. خب این راهی باز می‌کند که ما به کسانی که به زبان اسپانیایی در ونزوئلا صحبت می‌کنند، فارسی آموزش دهیم. همچنین لبنان برای ما مهم است و کشوری است که از آموزش زبان فارسی، استقبال می‌کند و در حال حاضر دانش‌آموزان در مدارس حزب الله لبنان، زبان فارسی را به عنوان زبان دوم می‌خوانند. 

وی در ادامه گفت: کشور عراق نیز بر خلاف دوران صدام، امروز با ایران روابط خوب و متعددی در حوزه‌های گردشگری و اقتصادی دارد و کلاس‌های آموزش زبان فارسی در عراق خیلی گسترده است . آموختن زبان فارسی در کشور پاکستان نیز به جهت ارتباط زبان اردو با زبان فارسی، حکمی جداگانه از آموزش زبان فارسی در عراق دارد. همه اینها مسائلی است که به برنامه ریزی کلان ما در مناطق مختلف دنیا مربوط می شود.

حدادعادل افزود: هدفم از بیان این مطالب این است که بگویم که هم در سطح کلان و هم در سطح خورد، سیاست‌گذاری‌های مهمی وجود دارد که باید در برنامه ریزی‌های ما لحاظ شود.

*تهیه استاندارد آموزش زبان فارسی برای تعیین سطح زبان آموزان
وی با بیان اینکه نکته مهم دیگر در امر آموزش زبان فارسی، استاندارد سازی است، گفت: آموزش زبان به عنوان یک امر حاکمیتی، همیشه مسئله مهمی بوده که به استاندارد سازی نیاز دارد و یکی از وظایفی که بنیاد سعدی به عهده گرفته، تهیه این استاندارد است که آن را در اختیار نهادهای مرتبط قرار دهد.

حداد عادل با اشاره به اینکه ما در بنیاد سعدی سالانه 20 دوره دانش افزایی را با حضور فارسی آموزان و استادانی از کشورهای مختلف در ایران برگزار می کنیم، گفت: اولین سوال ما از این فارسی آموزان سطح آشنایی آنان با زبان فارسی است. تا سطح آشنایی آنها را ندانیم نمی‌توانیم برنامه مناسبی برای آنها تنظیم کنیم و نمیدانیم برنامه درسی آنان را ازکجا شروع کنیم و در مدتی که پیش ما هستند آنها را به کجا برسانیم.

وی تصریح کرد: استانداردسازی لازمه آموزش زبان فارسی است و در حقیقت باید یک ترازو و یک متر و معیار برای تعیین سطح زبان فارسی آموزان داشته باشیم و هر دانشگاه و هر وزارتخانه‌ای نمی تواند بگوید من یک استاندار زبان جداگانه برای خود دارم. 

رییس بنیاد سعدی، ادامه داد: توجه به این ابعاد مختلف و پیچیدگی‌ها بود که ما را واداشت تا آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان را به شکلی دنبال کنیم که این موضوع در یک بنیاد مستقل و زیر نظر مقامات بالای کشور متمرکز شود. در حال حاضر طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و اساسنامه بنیاد سعدی، معاون اول رییس جمهور به عنوان رییس هیات امناء و چندین وزیر نیز از اعضای هیات امناء بنیاد سعدی هستند.

وی خاطرنشان کرد: بنای ما در بنیاد سعدی این است که در سیاستگذاری و در تهیه استانداردها و در تولید نرم افزار، یک تمرکزی ایجاد کنیم و به موسسات آموزشی و دولتی این امکان را بدهیم که هر کدام کار خودشان را انجام دهند. قصد ما از تاسیس بنیاد سعدی این نیست که همه کارها را ما انجام دهیم بلکه فکر می‌کنیم یک تقسیم کار صف و ستاد لازم است و تعامل دوجانبه نیز در این راه ضروری است.

دکتر حدادعادل در پایان سخنان خود از استاد سلیم نیساری که از پیشگامان امر آموزش زبان در ایران و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و همچنین استاد یدالله ثمره، زبان شناس و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به واسطه تلاش های ارزنده ایشان در آموزش زبان و ادبیات فارسی، قدردانی کرد.  
 
انتهای پیام/