به گزارش
گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، در همین رابطه با حضور دکتر اویس ترابی، دکترای عمران و کارشناس هیدرولوژی و دکتر منیژه قهرودی، ژئومورفولوژیست و استاد دانشگاه شهید بهشتی، میزگردی برگزار شد که بخش‌هایی از آن را در ادامه می‌خوانید؛
عوامل سیل‌های اخیر چیست؟ چرا با یک بارش، چنین خسارت‌هایی به ما وارد می‌شود، آیا واقعا بارش‌های ایران زیاد شده است یا ما ظرفیت این بارش‌ها را نداریم؟ ترابی: من پیش از این هم گفته‌ام که دوره ترسالی ما شروع شده و در سال‌های بعد هم این طغیان‌ها را خواهیم داشت؛ موضوع دیگر، سیکل‌های هیدرولوژیک ایران است؛ مانند همه کشور‌های دنیا این سیکل‌ها هم منظم هستند. ما زنجیره‌های هفت و هشت سال داریم که از کم‌آبی به پرآبی می‌رود و اگر اینها را کنار هم قرار دهیم در 28 یا 30 سال از یک ترسالی شدید به سوی یک خشکسالی شدید می‌رویم. بر این اساس، بعد از خشکسالی بحرانی سال 84، الان هم سیکل بعدی 30 ساله را شروع کردیم و حال به‌سمت سیلاب‌های بحرانی می‌رویم. به عبارتی، چیزی که ما از سیل می‌گوییم، آسیب و خسارتی است که از آن می‌بینیم؛ بگذارید بین طغیان رودخانه‌ها و سیل‌ها تفاوت قائل شویم. شاید بهتر باشد این سؤال را بپرسیم که چرا آسیب‌پذیری ما از سیل زیاد شده است؟
این حد از آسیب‌پذیری درست است، ولی برای مثال در سال‌های گذشته در خوزستان این میزان سیل را نداشتیم.
ترابی: احتمالا سال 78 را فراموش کرده‌اید؛ سیلی آمد که هر دو جاده ساحلی در یکی از شهرهای خوزستان را زیر آب برد. ما طغیان‌های بسیار شدید‌تر این را داشتیم. این سیکل همیشه در کشور ما تکرار شده و شاید ما حافظه‌هایمان ضعیف شده است.
یعنی نباید این اتفاق‌ها را به تغییر اقلیم ربط دهیم؟ ترابی: نه، چه کسی این را ثابت کرده است؟ ببینید تغییر اقلیم، مسئله‌ای در دانشگاه است و بگذارید جایش در دانشگاه باشد. هنوز دانشگاهی‌ها سر این موضوع در ایران به توافق نرسیدند که تغییر اقلیم صورت گرفته است یا نه؟
آقای ترابی اما در مصاحبه‌ای که ما با یکی از اقلیم‌شناس‌های ایران داشتیم، گفتند که بارش‌های اخیر در شمال‌شرق ایران رخ داده و به همین دلیل غیر‌معمول هستند و می‌توان آن را به تغییر اقلیم ارتباط داد.
ترابی: ببینید، زمان زیادی است که در ایران بسیاری از موضوع‌ها از بستر خود خارج شده‌اند و هنوز دانشگاه‌های ما باید روی موضوع‌های زیادی که یکی از آنها تغییر اقلیم است، کار کنند. تغییر اقلیم، یک آمار صدساله می‌خواهد؛ بیشترین آمار کشور من از 50، 60سال پیش است.
خانم دکتر قهرودی، شما موافق هستید که این سیل‌ها با تغییر اقلیم ارتباطی ندارند؟ قهرودی: شواهدی که وجود دارد، نشان می‌دهد از 10 هزار سال پیش، حدود 90 بار اقلیم ایران تغییر کرده است. یعنی شواهد تغییر اقلیمی در ایران وجود دارد؛ اما در یک دوره زمانی بلندمدت. در دوره اخیر، من افزایش سیلاب‌ها را قبول دارم اما درباره ارتباط آن با تغییر اقلیم، بررسی‌هایی که کردم، نشان می‌دهد که حداقل‌های دما در 40 تا 48 ایستگاه در کل ایران افزایش یافته است. مفهوم این موضوع این است که احتمال اینکه دما انتهای اسفند و اوایل فروردین افزایش پیدا کند، باران شروع شود و سیل بیاید، وجود دارد.
شهروندها چه‌قدر در این بلاها تأثیر‌گذار بوده‌اند؟ قهرودی: به نظر من، تهران 10 میلیون شهرنشین دارد اما شهروند ندارد؛ پنج درصد تهرانی‌ها شهروند هستند یعنی تهران را خانه خود می‌دانند و این بد است درحالی‌که فرهنگ شهروندی در دنیا موضوع مهمی است. براساس آمار ناسا، پارسال مشخص شد شاخص استرس آبی ایران 4,8 است، یعنی 0,2 دیگر برای تبدیل شدن به عربستان فاصله داریم و برای همین می‌گوییم کمتر از هفت سال، منابع آب ما تمام می‌شود. در این تحقیق مشخص شده 20درصد کسری آب ما به‌علت خشکسالی طبیعی است، 20 درصد تبخیر و 60 درصد هم برداشت بیش از اندازه از منابع آب زیرزمینی است.
برنامه‌ریزی شهری ما برای حفظ محیط‌زیست چگونه است؟ قهرودی: ایران از نظر جغرافیایی، سیاست تمرکزگرا دارد ولی نمی‌تواند سیاست تمرکزگرا حاکم باشد و جوری دیگر مدیریت کرد و من به‌نظرم مشکل تهران و شهرهای بزرگ این است.
ترابی: الان در برنامه‌ریزی شهرهایی مثل سمنان، رشد جمعیت را حساب می‌کنیم و مثلا می‌گوییم جمعیت 600 هزار نفری آن در سال 1420 قرار است به یک میلیون نفر برسد و سپس به این شهر مسکن، آب، غذا و... اضافه می‌کنیم اما در کجای دنیا می‌گویند آمایش سرزمین، خودش باید صورت بگیرد؟ در بقیه کشورها آمایش سرزمین انجام می‌شود که سرزمین چه میزان آب دارد، خاکش چه میزان است و در این گوشه این سرزمین، می‌توانیم شهر داشته باشیم و براساس میزان آب، این شهر می‌تواند این میزان جمعیت داشته باشد. برای اولین بار، این کار را برای تهران کردند و گفتند این شهر برای بیش از 2,5 میلیون نفر، منبع آب ندارد و شهرسازها هم گفتند هشت میلیون نفر؛ محمدرضا پهلوی هم گفت نه حرف تو، نه حرف تو؛ 6 میلیون نفر! این‌گونه، توسعه تهران بسته شد؛ البته این طرح هیچ‌وقت مصوب نشد. یعنی از دهه 30 تا سال 85، بدون هیچ طرحی، شهر را توسعه دادند؛ سال 85، طرح جامعی آغاز شد که جغرافیای سرزمین را در نظر نمی‌گیرد اما اخیرا در حال صحبت هستیم که جغرافیای ایران هم در آن بازنگری شود.
و در آخر، نگاه کوتاهی به نشست مناطق مختلف تهران داشته باشیم؛ تهران چرا نشست می‌کند؟
قهرودی: تهران، شهری است که شیب شمالی- جنوبی آن زیاد است و بستر رسوبی دارد؛ در این ضخامت که نمی‌توان در عمق هزار متری مترو ساخت. الان بخش‌های مختلف تهران، نشست پیدا می‌کنند، تهران در سال، هشت سانتی‌متر فرو می‌رود و به‌همین دلیل، دوره‌ای هم که می‌گفتند تهران می‌خواهد مونوریل بسازد، همین دلیل را دارد. همچنین تهران در حال سنگین‌شدن و به‌علت سنگینی در حال گودشدن است. از سویی، نشست جنوب تهران به‌علت آبخوان‌ها هم مسئله‌ای دیگر است.
منبع:خبرآنلاین
انتهای پیام/