گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان - آبادان از جمله معروف‌ترین شهرهای نفتی خاورمیانه بوده که در یکصد سال گذشته به وجود آمده است. اگرچه قبل از نفت به واسطه بخش کشاورزی و تولید خرما، صید ماهی و اندک تجارتی در مناطقی نظیر بندر اروندکنار، بندر چوئبده و یا اطراف زیارتگاه خضر نبی جمعیت قلیلی مستقر بود، اما آبادان به واسطه حضور صنعت نفت شاکله شهری به خود گرفت.
با کشف نفت در کوه‌های مسجدسلیمان و تصمیم به انتقال آن از طریق مرزهای آبی، چند گزینه طرح و بلافاصله از میان آنها جزیره آبادان انتخاب شد. گزینه‌ای که بیشتر تحت تاثیر اقلیم منطقه بود تا یک تصمیم سیاسی. بر این اساس، آبادان پس از ۲ دهه به معروف‌ترین شهر نفتی خاورمیانه تبدیل شد و نقش استراتژیک آن در جنگ جهانی دوم و محوریت آن در جنبش ملی شدن صنعت نفت از آن چهره‌ای جهانی ساخت.
مهاجرت مردم از گوشه و کنار کشور به آبادان موجب شد که در دهه ۳۰ جمعیت آن بیش از دو برابر جمعیت شهر اهواز با قدمتی بیش از یک هزار سال شود. رشد اقتصادی و رشد جمعیت شهرستان آبادان بیشتر تحت تأثیر ساخت‌وسازهای صنعتی و غیر صنعتی بخش نفت شکل گرفت.
ساخت پالایشگاهی بزرگ که سال‌ها لقب بزرگ‌ترین پالایشگاه جهان را یدک می‌کشید در کنار ساخت‌وسازهای مناطق اداری، مسکونی، تفریحی و آموزشی… سبب مهاجرت افراد و خانواده‌هایی شد که برای زندگی بهتر و رفاه بیشتر راهی آبادان می‌شدند.
اما تحمیل جنگ هشت ساله بر این منطقه، سرنوشت ساحل آرام آبادان را کاملا متلاطم و دگرگون کرد...
در آخرین روزهای شهریور ۱۳۵۹ جنگ با یورش ددمنشانه ارتش عراق بر علیه ایران آغاز شد. چرایی و چگونگی آغاز جنگ و اینکه چگونه فرزندان این مرز و بوم از کشور دفاع و ایستادگی کردند خود داستانی است مفصل که خارج از چارچوب نوشتار حاضر است.
در تیرماه ۱۳۶۷ با پذیرش قطعنامه ۵۸۶ آتش‌بس اعلام و عملاً تلاش برای بازسازی مناطق آسیب دیده از جنگ هشت ساله همچون شهرستان آبادان از سال ۱۳۶۸ آغاز شد. اگر چه بعد از چند سال بطور رسمی ختم بازسازی اعلام شد اما وضعیت شهرهای آبادان و خرمشهر به گونه‌ای است که گویی جنگ هشت ماه پیش به پایان رسیده است. شاید علت این مسئله در تعریف و تلقی بازسازی است که گویا در وصله و پینه‌کردن در و دیوار و خیابان‌ها خلاصه شده است.
پس از پایان جنگ تحمیلی، بازسازی آبادان و خرمشهر و دیگر شهرهایی که در آن دوره آسیب دیده بودند، آغاز شد ولی این دو شهر که به علت قرار گرفتن در کانون اصلی حملات دشمن بیشترین خسارت ها را متحمل شده بودند هنوز به صورت مطلوبی بازسازی نشده اند و آثار جنگ در جای جای این شهر ها قابل مشاهده است.
از سویی دیگر مردم معتقدند، مسئولان فقط در سالگرد آزاد سازی خرمشهر و یا سالگرد شکست حصر آبادان به یاد این دو شهر می افتند که آن هم پس از برگزاری چند مراسم تشریفاتی به پایان می رسد.
زیرساختهای آبادان کاملا آسیب دیدنماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی در همین راستا در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: آبادان دروازه ورود مدرنیته به کشور به‌حساب می‌آید. این شهر به دلیل طولانی شدن جنگ و فاصله بسیار کمی که با کشور عراق داشت، حتی با انواع سلاح‌های ساده هم هشت سال جراحت‌های سنگینی را بر پیکره خویش تجربه کرد به‌گونه‌ای که زیرساختهای بنیادین این شهر کاملاً آسیب دید.
«عامر کعبی» می افزاید: شبکه‌های آب، فاضلاب، برق، تأسیسات نفتی که در خاورمیانه در آن زمان بی‌نظیر بودند، نابود شدند. مخازن نفتی و عظیم آبادان که با یک مهندسی بی‌نظیر در منطقه تانکفارم ایجاد شده بود و پالایشگاه آبادان که در آن مقطع بزرگ‌ترین پالایشگاه خاورمیانه و یکی از پالایشگاه‌های شاخص جهان به شمار می‌رفت در طول جنگ خسارت‌های جدی و جبران‌ناپذیر دیدند.
مراکز درمانی یک سر و گردن از همه مناطق بالاتر بودوی بیان می کند: مراکز درمانی آبادان که در آن زمان یک سر و گردن از همه مناطق کشور بالاتر بود، آسیب دید و آبادان تا به امروز نیز نتوانست به استانداردهای آن زمان برسد.
نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی همچنین گفت: یکی از خسارت‌های جنگ که کمتر مورد توجه قرار گرفت، پنهان ماندن ساحل زیبا و دل‌فریب شرقی اروندرود در آبادان پشت دژها و خاک‌ریزی بود که تا به امروز هم به‌نوعی ادامه دارد. این بخش از شهر یکی از مناطق تفریحی مردم آبادان بود که به‌خوبی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
کشاورزی خشکیدوی با بیان اینکه آن زمان مزارع آبادان با سیستم جذر و مد و ورود آب به نهرهایی که در اغلب مناطق شهر پراکنده شده بودند آبیاری می‌شد ادامه می دهد: آبادان ۶ میلیون اصله نخل داشت که با همین شیوه آبیاری می‌شدند ولی امروز رودخانه‌های آبادان از رساندن آب به ۲ میلیون اصله نخل باقی‌مانده نیز ناتوان هستند. این شبکه آبیاری از بین رفت و تا به امروز هیچ جایگزین مناسبی برای آن ایجاد نشد.
کعبی می گوید: آبادان بیش از ۱۲۰ نمونه نخل و خرما دارد که به علت جنگ و نبود آب از شش میلیون اصل به دو میلیون کاهش یافتند.
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی اضافه می کند: یکی از آسیب‌هایی جدی جنگ به ناوگان حمل‌ونقل دریایی و از هم پاشیدن توان ناوگان صیادی وارد شد. آبادان در آن زمان یکی از بزرگ‌ترین ناوگان‌های صیادی را در خود جای داده بود که نه تنها باعث اشتغال و رونق بسیار بالایی بود، بلکه باعث تأمین آبزیان موردنیاز کشور و اغلب کشورهای منطقه می‌شد.
حرکت جدی در دوران بازسازی شکل نگرفتوی تصریح می کند: آبادان امروز بیش از ۵۰۰ فروند لنج و بیش از سه هزار قایق صیادی را در خود جای داده است ولی اگر توان سابق آبادان حفظ می‌شد به دلیل پیشینه تاریخی مردم آبادان در صیادی و تجارت و قرار گرفتن آن در ساحل اروندرود و خلیج‌فارس، امروز آبادان یکی از قطب‌های صیادی جهان به شمار می‌رفت ولی بعد از جنگ هیچ حرکتی خاصی برای بازسازی ظرفیت‌های از بین رفت صیادی صورت نگرفت.
کعبی عنوان می کند: در جنگ نیز ما انسان‌های بزرگ و شاخصی را از دست دادیم که هرکدام از آنها می‌توانست نقش عظیمی در سازندگی، تعالی، غنی‌سازی اندوخته‌های انسانی ایفا کنند به‌گونه‌ای که می‌توان به جرات بیان کرد که زیان‌های جنگ تحمیلی در ابعاد تلفات انسانی بسیار قابل‌توجه بود.
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: اما زیان مادی جنگ تحمیلی هم بسیار فراتر از حد تصور است. در آبادان ما شهری مدرن، صنعتی با زیرساختهای بسیار پیشرفته داشتیم که این شهر در طول جنگ به‌کلی همه داشته‌های خود را از دست داد.
آبادان دیگر آبادان سابق نشدمدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند نیز در سخنانی اظهار می‌کند: متأسفانه در دوران بازسازی به ساخت اماکن عمومی و اداری بسنده کردیم و نتوانستیم جمعیت قبل از جنگ را به آبادان و خرمشهر برگردانیم.
«اسماعیل زمانی» ادامه می‌دهد: در هیئت‌مدیره منطقه آزاد چشم‌انداز بیست‌ساله را طراحی و تدوین کردیم، ازجمله توسعه برنامه‌های در بخش صنایع انرژی بر و آب بر احداث ۲ کارخانه فولاد است.
وی بابیان اینکه سرمایه‌گذاران خارجی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد اروند هستند می‌گوید: برای توسعه منطقه آزاد اروند با سرمایه‌گذاران اروپایی وارد مذاکره شدیم و مذاکراتی با کشورهای اروپایی درزمینهٔ نفت، گاز و پتروشیمی در کشورهای آلمان و هلند در حوزه سرمایه‌گذاری صنایع پایین‌دستی پتروشیمی در منطقه آزاد اروند انجام‌شده است.
زمانی اضافه می‌کند: منطقه آزاد اروند می‌تواند محور توسعه صنایع انرژی و آب باشد و با توجه به اینکه در نیمه جنوبی آبادان بیشترین تراکم آب همچون سد و رودخانه‌های پر آب کشور اروند کارون و بهمنشیر در منطقه آزاد اروند قرار دارند، توسعه صنایع انرژی برق و آب در این منطقه در اولویت سازمان منطقه آزاد اروند قرار دارد.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند بابیان اینکه توسعه آبادان و خرمشهر و به‌طورکلی منطقه آزاد اروند درگرو جذب سرمایه‌گذاری خصوصی و خارجی است تصریح می‌کند: در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و صنایع بالادستی تقاضا برای سرمایه‌گذاری فراوان است و شهرهای آبادان و خرمشهر اصلی‌ترین حوزه کسب‌وکار در کشور هستند چراکه به لحاظ جغرافیایی و نزدیکی به کشورهای خلیج‌فارس شرایط دسترسی به بازار هدف را دارند.
واقعیت این است که اکنون باگذشت ربع قرن از پایان جنگ، هنوز دست‌وپا زدن برای حل مشکلات آبادان، مردم این شهر را به ساحل آرامش نرسانده است و آبادان را به آن شکوفایی گذشته نرساند.
همه داشته‌های آبادان که به‌مثابه یک تمدن بزرگ بود در جنگ به‌کلی از بین رفت و بعد از جنگ به‌طور شایسته به هیچ‌یک از زیرساخت‌ها و داشته‌های آبادان توجه مناسب صورت نگرفت.
منبع: خبرگزاری مهر
انتهای پیام/