به گزارش خبرنگار
حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ اواخر دی‌ماه سال 94 بود که برجام یا همان برنامه جامع اقدام مشترک میان ایران و گروه 5+1 به اجرا درآمد. از همان روزهای نخست انعقاد برجام در تیرماه 94 و حتی قبل از آن، ملغی شدن تحریم های ظالمانه علیه ایران جزء مطالبات مسئولین و مردم بود. مقام معظم رهبری در بیانات نوروزی خود در حرم رضوی(فروردین 94) درباره این مساله فرمودند: رفع تحریم‌ها جزء موضوعات مذاکره است، نه نتیجه مذاکرات. این یک خدعه آمریکایی است که می‌گویند قرارداد می‌بندیم، نگاه می‌کنیم به رفتارها، بعد تحریم‌ها را برمی‌داریم! این جوری نیست؛ همین‌طور که مسئولین ما صریحاً گفته‌اند و رئیس‌جمهور محترم صریحاً گفت، رفع تحریم‌ها باید بدون هیچ فاصله‌ای در هنگام رسیدن به توافق انجام بگیرد.
اما دراین میان سوالی که مطرح می شود این است که طی معاهده برجام، وضعیت تحریم ها علیه ایران چگونه خواهد شد؟ آیا در حال حاضر، به موجب اجرایی شدن برجام، خدشه ای به نظام تحریم ها وارد شده است؟
تحریم ها از چپ و راست!
پس از انقلاب شکوهمند اسلامی در سال 57، نظام تحریم های ظالمانه غرب علیه ایران آغاز گشت. اما پس از مطرح شدن برنامه هسته ای ایران در سطح بین المللی در اوایل دهه 80 شمسی، این تحریم ها از شدت و حدت بیشتری برخودار شد.
تحریم‌های غرب علیه ایران را از نظر تحریم‌کنندگان می‌توان به ۴ دسته کلی تقسیم‌بندی کرد: اول؛ تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، دوم؛ تحریم‌های اتحادیه اروپا، سوم؛ تحریم‌های تک‌جانبه از سوی کشورهای مختلف از جمله ایالات متحده و چهارم؛ تحریم‌های کنگره آمریکا.
شورای امنیت سازمان ملل، در فاصله سال های 2006 تا 2014، 10 قطعنامه علیه ایران تصویب کرد. در تمامی این قطعنامه ها، از کشورها خواسته شده تا از صادر کردن اقلام مورد نیاز و مرتبط با برنامه هسته ای ایران، خودداری کنند.
ایالات متحده نیز از سال 1389 تا پیش از انعقاد برجام، 18 تحریم علیه ایران را وضع کرد. تحریم های مرتبط با صنعت کشتی رانی و نفت، تحریم های مرتبط با انرژی و بیمه و بانک و همچنین تحریم علیه شخصیت های نظامی، از جمله مهم ترین محورهای اصلی تحریم های آمریکا علیه جمهوری اسلامی بوده است.
با آغاز دهه 90 شمسی، اتحادیه اروپا نیز وارد رقابت با متحدین خود در تحریم ها علیه ایران شد. اتحادیه اروپا، در فاصله سال های 1390 تا پیش از انعقاد برجام، 8 نظام تحریمی را علیه ایران تصویب کرد. لغو قراردادهای نفتی کشورهای اروپایی با ایران و جلوگیری از واردات نفت از ایران و همچنین تحریم شخصیت های نظامی نظیر سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس و محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه از موارد اصلی و محوری این تحریم ها بود.
تعهدات کاغذی غرب
اتحادیه اروپا در روز اجرای برجام در تاریخ 26 دی ماه سال 94 متعهد شد تا تحریم‌های مالی و اقتصادی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران را لغو کند. این تحریم‌ها در قالب دو سند در سال‌های 2010 و 2012 علیه برنامه هسته‌ای ایران وضع شده بودند و به‌طور مستقیم در نظام حقوقی اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن لازم‌الاجرا بودند. البته برخی از مفاد مقررات مزبور در روز اجرا به حالت تعلیق درآمدند و اختتام آنها در روز انتقال یعنی 8 سال دیگر خواهد بود.
علاوه بر این، اتحادیه اروپا متعهد شد تا یکسری اشخاص و نهادها را از روز اجرا از فهرست تحریم‌های خود خارج کند. خروج نام برخی اشخاص و نهادها که مشمول تحریم‌های سازمان ملل متحد نیز قرار داشته‌اند در روز انتقال، یعنی 8 سال دیگر خواهد بود. آمریکا نیز متعهد شد در روز اجرای برجام، تحریم‌های ثانویه مرتبط با مسائل هسته‌ای را رفع خواهد کرد.
رفع تحریم در 8 حوزه
مقصود از تحریم‌های ثانویه آن تحریم‌هایی بودند که مخاطب آنها اشخاص غیرآمریکایی بودند و آمریکا با وضع آنها اشخاص و شرکت‌های غیرآمریکایی را از مبادله و تعامل با ایران منع کرده بود. این تحریم‌ها شامل 8 حوزه هستند: 1- مسائل مالی و بانکی؛ 2- خدمات بیمه، بیمه اتکایی و پذیره‌نویسی؛ 3- صنعت انرژی و پتروشیمی؛ 4- صنعت کشتی‌سازی و کشتیرانی؛ 5- طلا و سایر فلزات گرانبها؛ 6- فلزات و نرم‌افزار؛ 7- صنعت خودرو ؛ 8- امور مرتبط با هر یک از مسائل فوق.
تحریم‌های فوق در قالب یکسری احکام حقوقی درج شده بودند که یا به شکل قانونی بودند یا به شکل دستورهای اجرایی رئیس‌جمهور یا به شکل مقررات و بیانیه‌های خزانه‌داری. ایالات‌متحده آمریکا درخصوص هر یک از این احکام حقوقی به نحو خاص که برای دولت مقدور است مقرره مربوط را لغو یا تعلیق می‌کند. با این حال در کنار این احکام حقوقی یکسری فهرست‌ها نیز وجود دارند که در آنها نام اشخاص و نهادهای مشمول تحریم‌ها نیز آمده بود. این فهرست‌ها متعدد و متنوع و عبارت بودند از؛ فهرست اشخاص معین شده و بلوکه شده که به اختصار به آن SDN List می‌گویند، فهرست اشخاص فرارکننده از تحریم که به اختصار به آن FSE List می‌گویند و فهرست اشخاص مشمول تحریم که در فهرست SDN نیستند و به آن Non-SDN Iran Sanctions Act List می‌گویند.
و اما امروز...
تنها چند روز پس از اجرایی‌شدن برجام در تاریخ 26 دی ماه 94، غربی ها برنامه های موشکی ایران را بازیچه ای برای زیر پا گذاشتن تعهدات خود پیرامون لغو تحریم ها قرار دادند. این بار برنامه موشکی ایران برای غربی ها بهانه تازه ای شد تا تحریم های جدید علیه ایران را وضع کند. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا، 11 شخصیت حقیقی و حقوقی مشارکت کننده در برنامه موشکی بالستیک ایران را تحریم کرد.
در همین ارتباط، «آدام زوبین» معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی گفت: «برنامه موشکی بالستیک ایران تهدیدی قابل توجه برای امنیت منطقه و جهان است و همچنان تحت تحریم های بین المللی خواهد بود.» وی افزود: «ما همواره به صراحت اعلام کرده‌ایم که ایالات متحده با قدرت تحریم‌های ضد فعالیت‌های ایران خارج از برنامه جامع اقدام مشترک را، از جمله در ارتباط با حمایت ایران از تروریسم، ثبات زدایی منطقه‌ای، نقض حقوق بشر و برنامه موشک‌های بالستیک، ادامه می دهیم.»
با وجود بهانه تراشی طرف های غربی برای وضع تحریم های جدید علیه ایران، مسئولین ایران بارها و بارها اعلام کردند که برنامه موشکی ایران در برجام قید نشده و صرفا برای دفاع از تمامیت عرضی خود است. محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان پیرامون این مساله گفت: برنامه موشکی ایران ربطی به برجام ندارد. حسین جابری انصاری سخنگوی وقت وزارت خارجه کشورمان درباره اضافه شدن چهره های جدید به لیست تحریم آمریکایی ها به بهانه برنامه موشکی گفت: «برنامه موشکی ایران ارتباطی با توافق برجام نداشته و ناقض قطعنامه ٢٢٣١ شورای امنیت نیست. این برنامه اهدافی کاملا دفاعی داشته و هیچ اقدامی قادر نخواهد بود جمهوری اسلامی را از حقوق مشروع و قانونی‌اش برای تقویت بنیه دفاعی و امنیت ملی خود محروم کند.»
دولت پس از این ماجرا، طی بیانیه‌ای به وضع تحریم های جدید آمریکا واکنش نشان داد. در بخشی از این بیانیه چنین آمده است: «بهانه‌گیری علیه برنامه موشکی دفاعی و بازدارنده ایران توسط آمریکا به عنوان فروشنده سالانه ده‌ها میلیارد دلار سلاح‌های پیشرفته به کشورهای منطقه که به صورت سنتی در جنایات جنگی علیه غیر نظامیان فلسطینی و لبنانی و اخیرا یمنی بکار گرفته می‌شوند، فاقد هرگونه مشروعیت قانونی و اخلاقی است. برنامه موشکی ایران به هیچ وجه برای قابلیت حمل سلاح هسته‌ای طراحی نشده و لذا با هیچ مبنای بین‌المللی مغایرت ندارد.»
آمریکا در حالی به بهانه برنامه موشکی، علیه ایران تحریم وضع کرد که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دومین شرط نامه تایید مشروط برجام تاکید کرده بودند: «در سراسر دوره هشت ساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه ای (از جمله بهانه های تکراری و خودساخته تروریسم و حقوق بشر) توسّط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظّف است طبق بند ۳ مصوّبه مجلس، اقدامهای لازم را انجام دهد و فعّالیّتهای برجام را متوقّف کند.»
به نظر می رسد در شرایطی که طرف مقابل از هر دالانی برای اعمال فشار به ایران استفاده می کند، بهترین واکنش به این مساله عمل به فرمایشات مقام معظم رهبری باشد. مقام معظم رهبری در دیدار با کارگزاران نظام در نیمه دوم خرداد سال جاری درباره عدم پایبندی طرف های غربی به لغو تحریم ها فرمودند: «در برجام طرف مقابل وظیفه‌اش رفع تحریم‌ها بوده که برطرف نکرده، مسئله‌ی بانک‌ها حل نشده، مسئله‌ی بیمه‌ی نفتکش‌ها در سطح محدودی انجام می‌شود، پول‌های نفت و پول‌هایی که در دیگر کشورها داریم به ما داده نمی‌شود.»
انتهای پیام/