به گزارش خبرنگار
سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، گروههای تروريستی مانند القاعده و داعش با برقراری پيوندهای پيچيده و انعطاف پذير، تفسيرهای متعصبانه در برابر مخالفان ايدئولوژی افراطی خود، به قدرت و نفوذ گسترده ای در خاورميانه و شمال آفريقا دست يافت ه اند. برخی از اين گروهها همچون القاعده سودای جهاد جهانی دارند! و برخی ديگر مانند داعش در سطح محدودتر منطقه ای و كشوری، در سايه هراس افكنی و تندرويهای خویش، در پی بحران هويت، بدنبال هويت يابی براي خود هستند.
يافته های پژوهشی نشان می دهد كه شيوه هويت جويی اين دو گروه با وجود همسانيهايی چون تأكيد بر ايدئولوژی سلفی، كوشش در راه برپا كردن امارت يا خلافت اسلامی برای اجرای احكام شريعت، تفسير افراطی و بواقع دروغین از آموزه های اسلامی، باور داشتن به منطق کور تكفيری و جهادی و عمليات انتحاری و مردن برای پيروز شدن، تفاوتهايی هم دارد.
هرچند القاعده گرايش ضد شيعی دارد، امّا هدف اصلی خود را مبارزه با سلطه غرب اعلام می كند؛ ولی هدف اصلی داعش بعنوان يك گروه نوسلفی تكفيری، مبنا را ستيز با دولتها و عناصر متمايل به شيعه قرارداده است و شايد اين مهمترين وجه تمايز دو گروه باشد كه دو الگوی رفتاری جداگانه پديد آورده است. از ديگر ناهمسانيهای اين دو گروه می توان از ريشه های فكری، تأكيد بر جهاد (القاعده) يا تكفير (داعش)، اولويت مبارزه با دشمن دور (القاعده) و دشمن نزديك (داعش) ياد كرد. به هر جهت تفکرات معیوب و منحوس دو گروه به اصطلاح اسلامگرا؛خدشه وارد کردن برچهره رحمانی اسلام است. این همان چیزی است که در اولویت و راهبرد صهیونیسم بین الملل قرار دارد که شوربختانه تا به امرزو توسط مزدوران خود در منطقه در حال اجراست.
پس از رويدادهای 11 سپتامبر 2001 اسلامگرايی(اسلام ستیزی) تندرو يكی از تهديدهای مهم امنيتی در سطح خاورميانه و جهان بوده است. در سراسر خاورميانه، گروههای كوچك و بزرگ برپايه آموزه های دينی اسلامی (جعلی و خود ساخته) فعاليت می كنند و به دنبال جذب نيروهای تندرو بوده اند و هستند. سازمانهايی چون القاعده و داعش با پيوندهای پيچيده و از دوران صحابه تاكنون، در عرصه معارف دينی دو جريانِ موازی با يكديگر در چالش بوده اند، نخست جريانی كه يكسره با مسائل روز و افكار و انديشه های گوناگون روبه رو شده و به تناسب اين تماسها، معرفت دينی را تحول پذير ديده است؛ ديگری جريانی كه از چنين تحولی هراس داشته و با پايبندی به سنت آغازين اسلام(به تفسیر خود)، از دگرگونيها در هر دوره فاصله گرفته و ديگران را ناديده انگاشته است که همنا سلفی گريست.
رويارويی اين دو جريان كه در سده های دوم و سوم قمری خود را در رويارويي اهل حديث با گروههای مخالف چون معتزله نشان می داد، در سده هشتم در رويارويی انديشه های ابن تيميه با بيشتر مذاهب اسلامی تبلور يافت و در اين فاصله، دستخوش تحولاتی شد. در اين چند دهه نيز، جريان سلفی بعنوان يكی ازجبههای ستيز با مدرنيسم و تمدن غربی در جهان اسلام، اهميتی بيش از گذشته يافته و در نقاط گوناگون جهان اسلام رو به گسترش بوده است که این خط مشی، پوششی برای رسیدن به اهداف نظام سلطه در کشورهای هدف است.
خشونت در کشتار و رفتار غیر انسانی با کشته‌ها از نمادهای مهم این گروه است. آنان مخالفان خود را به بدترین وضع می‌کشند و سپس اجساد آنها را مُثله نموده و حتی با سرهای بریده بازی فوتبال انجام می‌دهند. این گروه تروریستی حتی کشتار جنین در شکم مادرانشان را از برنامه‌های عملیاتی خود قرار داده اند.
طبق افشا‌گری یک پزشک انگلیسی به نام دیوید نات که به صورت داوطلبانه به سوریه سفر کرده بود، تک‌تیراندازهای داعش زنان باردار را هدف قرار داده و با کشتن جنین آنها، سیگار جایزه می‌گیرند! وی گفت که شاهد هدف قرار دادن غیرنظامیان سوری حتی در مناطق عاری از درگیری بوده است عکس بازی فوتبال با سرهای بریده توسط داعشی‌ها در سایت‌های اینترنتی به صورت گسترده منعکس شده است.
طبق گزارش اسلام‌تایمز رسانه‌های سوری تصاویری از جنایات فجیع تروریست‌های داعش که در حال بازی فوتبال با سرهای بریده غیر نظامیان و نظامیان ارتش سوریه بودند را پخش کردند. طبق این گزارش تلویزیون دولتی سوریه صحنه های دیگری از جنایات تروریست‌ها در شهر عدرا العمالیه در حومه دمشق را به نمایش گذاشت که تروریست‌های داعش در حال فوتبال بازی کردن با سرهای بریده غیر نظامیان و نظامیان ارتش سوریه هستند درحالی‌که از این کار خود بسیار شادمان و خرسند هستند.
با یک گردش مختصر در فضای مجازی و دیدن تصاویر مختلف از نحوه و چگونگی عملکرد داعش می‌توان پی به ماهیت ضد بشری این گروهک نو پا شده و از گرفتارشدن احتمالی خط فکری خود نسبت به ایشان برحذر ماند.
از لحاظ فكری در چارچوب مبانی فكری جريان سلفی در دوران معاصر تعريف می شود. اصطلاح سلفی در دوران معاصر به معنای قرائتی ويژه از اسلام است كه ضمن نقد نحله های گوناگون فلسفی، كلامی و فقهی اسلامی و تأكيد بر وجود انحرافها و بدعتها در نگرشهای سنتی به اسلام، خواستار بازگشت به سيره سلف بعنوان اسلام ناب است و خود را پيشرو بازگشت به شيوه سلف می داند!
اين جريان را كسانی همچون ابن تيميه و ابن قيم پايه گذاری كردند و منظورشان از بازگشت به سلف، بازگشت به برداشت ويژه خودشان از انديشه های حنبلی و اهل حديث است كه گونه ای افراطی و حتا در مواردی مخالف با آموزه های اصلی احمد ابن حنبل و بزرگان اهل حديث است.
با اينكه همه مسلمانان با بدعت در دين مخالفند و آنرا مردود می دانند، اين گروه باز با تعميم نابجا و برپايه مصاديق بيرون از عقل و شرع، بسياری از باورها زیر پا می گذارد. هرچند تکفیریها در بيانيه هايش دشمن درجه يك خود را آمريكا، اسراييل و ديگر قدرتهای سلط هجو معرفی می كند و شيعيان و پيروان ديگر مذاهب مخالف خود را هدف بعدی می داند، اما داعش از همان آغاز با طرح مبحث دشمن دور و دشمن نزديك، اولويت را به مبارزه با ديگر انديشه های درون دينی متعارض با انديشه نوسلفی داده و از اين رو فقه التكفير در اين گروه پررنگ تر از ديگر بنيادگرايان و سلفيون، مطرح شده و بروز يافته است.
در خصوص روابط رژیم صهیونیستی و داعش دو دیدگاه متفاوت در محافل سیاسی، پژوهشی و رسانه ای مطرح است که در مقابل هم قرار دارند. دیدگاه نخست آن است که داعش به عنوان یکی از تهدیدهای نوظهور برای رژیم صهیونیستی، این رژیم را به عنوان یکی از هداف و دشمنان خود به لحاظ نظری و در عرصه عملی تلقی می کند. دیدگاه دوم نیز آن است که رژیم صهیونیستی از ایجادکنندگان و حامیان اصلی داعش بوده و خدمت بزرگی به منافع این رژیم می کند.
در چهارچوب دیدگاه نخست از یک سو به بیانیه ها و اظهارات داعش مبنی بر دشمنی با رژیم صهیونیستی و همچنین برخی اقدامات آن و از سوی دیگر به اظهارات مقامات صهیونیستی مبنی بر تلقی داعش به عنوان تهدید تمرکز می شود. در همین راستا، گروه داعش پوستری را منتشر کرده است که در آن آمریکا، اسرائیل، احرار الشام و جبهه الاسلامیه و گروههای دیگر، دشمنان داعش معرفی و اعلام شده که به این گروه تروریستی حمله ور شده اند. با این حال نکته مهم، دیدگاه نظری و گفتمانی داعش به رژیم صهیونیستی و تلقی آن به عنوان دشمن دور در مقایسه با شیعیان به عنوان دشمن نزدیک است.
در تحلیل راهبرد عمومی داعش، رفتار سیاسی این گروه در چارچوب تقابل گفتمانی «العدو البعید – العدو القریب» مورد بررسی قرار می گیرد. تقابلی که طی دهه های اخیر، از سوی متفکران و بنیانگذاران اندیشه سلفی جهادی در مصر مطرح شده است. بر این اساس باید گفت که رویکرد فکری سران این گروه، به شدت متاثر از یکی از متفکران اندیشه جهادی در مصر با نام «محمد عبدالسلام فرج» است.
بخشی از اندیشه های عبدالسلام فرج با موضوع «قتال الداخل اولویة علی قتال الخارج» مطرح کننده ریشه های مهم رفتار داعش است و دقیقا بر همین مبناست که اساساً اسرائیل، امروز یک اولویت در استراتژی گروه های سلفی فعال در سوریه و عراق به شمار نمیآید. موضع داعش به وضوح نظریه مبتنی بر جنگ در جامعه مسلمین یا «قتال الرافضة» و «المخالفین من الکفار والمرتدین» را تقویت می کند که در گفتمان سلفگرا بسیار رایج بوده است.
پیامدهای عملی این گفتمان هرچند در دهه هشتاد این تصور را در پی داشت که دولتهای همسایه اسرائیل یعنی مصر و اردن در تیررس تهدید آن قرار دارند اما امروز به گفتمانی طائفه ای و عمدتا در تقابل با اندیشه شیعی تغییر یافته است. در این میان، موضعی که گروه داعش به عنوان یک جریان «سلفی جهادی» در قبال حملات اسرائیل به غزه اتخاذ کرد، قابل توجه است. این گروه، رسما هرگونه تقابل با اسرائیل را نفی و برای توجیه این موضع مدعی شد اعلام جهاد علیه اسرائیل در تضاد با آموزه های اسلامی است.
برخی اقدامات به خصوص حمله موشکی داعش به رژیم صهیونیستی نیز از جمله متغیرهایی است که به خصوص در دشمنی داعش با این رژیم به آن اشاره می شود. در این راستا از جمله گروهی که خود را "ولایت سینا" می‌نامد و مدعی هم‌پیمانی با داعش است، اعلام کرد که سه راکت گراد به مواضع یهودیان در فلسطین اشغالی شلیک کرده است و شلیک این راکت‌ها به اسرائیل در اعتراض به حمایت تل‌آویو از ارتش مصر است. در همین حال، تل‌آویو نیز اعلام کرد که دو راکت در مناطق جنوبی اسرائیل به زمین برخورد کرده اما هیچ تلفاتی بر جای نگذاشته است.
موضوع دیگر اشاره مقامات صهیونیستی به تهدید داعش است. با این حال نکته مهم آن است که این شخصیتهای صهیونیستی، داعش را به عنوان اولویت اصلی در تهدیدات خود نمی دانند. در این راستا یووال اشتاینیتز وزیر اطلاعات و امور استراتژیک اسرائیل عنوان می کند ما به حکومت هاشمیان در اردن برای دفاع در مقابل داعش کمک خواهیم کرد. وی اضافه می کند خطر داعش برای منطقه جدی است اما تهدید ایران برای اسرائیل و جهان خیلی جدی تر است. به باور وی داعش فقط برای چند سال تهدید به حساب می‌آید اما اگر ایران، هسته ای شود، تسلیحات این کشور برای سال ها ما را تهدید می کند.
با این حال نکته مهم این است که داعش نقش مهمی در پیشبرد سیاستها و منافع رژیم صهیونیستی در منطقه دارد و درک روابط دو طرف در این چهارچوب بهتر امکان دارد. به خصوص اینکه گزارشهایی در مورد رفتار صهیونیستها و حمایتهای آنان از داعش انتشار پیدا کرده است. در این راستا سندی سری که در یکی از مناطق قبیله ای دور افتاده در پاکستان به دست آمده است ضمن افشای نقش رژیم صهیونیستی در شکل دهی (گروه تکفیری صهیونیستی) داعش ، هدف از موجودیت چنین گروهی را زمینه سازی برای جنگ نامحدود در سال 2017 عنوان کرده است. این سند، اسرائیل را مسئول شکل گیری داعش و باراک اوباما را بازیچه صهیونیستها می خواند. در این سند داعش به این نکته اشاره می کند که به جای وقت تلف کردن برای رویارویی مستقیم با آمریکا، باید در پی گسترش رعب و وحشت در غرب و افزایش قلمرو خود ازطریق کشورهای شمال آفریقا مثل لیبی باشد.
همچنین گزارشهایی در مورد همکاریها و حمایتهای صهیونیستها از داعش به خصوص در عرصه فروش نفت وجود دارد که روابط دو طرف را بیشتر آشکار می کند. از جمله گزارشهای منتشر شده این است که نفت پالایشگاه‌های تحت کنترل داعش در عراق از طریق خطوط نفتی جیحان و با تانکرهای ترانزیت نفت به اسرائیل منتقل می‌شود و در این میان، یک میلیاردر آذربایجانی به نام "مبارز مانیسیموف" عامل اصلی این انتقال محسوب می‌شود. نکته قابل توجه آن است که محموله‌های نفتی در بندر اشکلون توسط مقامات رژیم صهیونیستی با اسناد جعلی به عنوان نفت ایلات معرفی شده و حتی این رژیم آن را به کشورهای دیگر اروپایی صادر می کند.
در مجموع باید گفت که منافع رژیم صهیونیستی در خاورمیانه، نقش اساسی را در شکل گیری داعش داشته است، و بدون شک وجود اسناد متعدد در خصوص همراهی اسرائیل با داعش بویژه در سوریه که از ارسال تسلیحات تا درمان مجروحان داعش در بیمارستان های صحرائی اسرائیل را شامل می شود گواهی بر این مدعاست، همچنانکه عدم تقابل داعش با اسرائیل و بالعکس دشمنی با محور مقاومت در همین راستا ارزیابی می شود.
محمدرضاشجاعیان
انتهای پیام/