به گزارش
گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان ، مهدی ایزدی افزود : فعالیت معادن ، کارخانه های برداشت شن و ماسه در حریم و اطراف این قلعه دژ تاریخی خطراتی را برای این اثر ایجاد کرده است .
وی ادامه داد : تلاش های مسوولان میراث فرهنگی مازندران برای جلوگیری از فعالیت این کارخانه ها و معادن باعث شد تا از فعالیت تعدادی این واحدها جلوگیری شود .
معاون میراث فرهنگی مازندران گفت که اما فعال بودن برخی از این معادن در اطراف قلعه دژ تاریخی ، باعث شده تا خطر ریزش و تخریب بدنه آهکی این اثر تاریخی را تهدید بکند ، به طوری که به اظهار نظر کارشناسان میراث فرهنگی لایه های آهکی غار در مقابل ارتعاشات صوتی این کارخانه ها و معادن مقاوم نیستند و این مساله سلامت و حیات این غار تاریخی را در معرض نابودی قرار می دهد.
وی تاکید کرد : پیش از وقوع هر حادثه و تخریب این قلعه دژ طبیعی می بایست اقدامات پیشگیرانه در این خصوص عملیاتی و اجرایی شود .
به گفته معاون میراث فرهنگی مازندران با توجه به اهمیت این قلعه دژ باستانی استان و حساسیت حفظ آن ، مقرر شد تا در جلسه شورای تامین مازندران در خصوص فعالیت تنها معدن فعال حریم این غار تصمیم گیری شود .
وی ابراز امیدواری کرد که با رعایت حریم 500 هکتاری قلعه دژ اسپهبد خورشید ، این اثر تاریخی از هرگونه تخریب حفظ و حراست شود .
طاق طبیعی اسپهبد خورشید با دهانه ای به طول 85 متر با بقایای قلعه ای کهن در ارتفاعات خطیرکوه در حاشیه شرقی جاده سوادکوه واقع شده است که در دو سوی دهانه داخلی این اثر طبیعی سازه هایی مطبق از کف تا زیر طاق با کاربری فضاهای مسکونی و تدافعی شامل پلکان ، حوض، انبار و آب انبار، از جنس لاشه سنگ و ملات آهک و گچ بنا شده است.
ورودی این طاق و غار که در سال 1335 توسط عده ای غارشناسان ایرانی کشف شد با سنگ و ساروج چیده شده و تا مدخل آن ادامه دارد ، حکایتگر سابقه ساخت این بنا در دوره ساسانیان است.
به دلیل سوابق تاریخی ،معماری بی نظیر و نقش بی نظیر در رخدادهای تاریخی سال 1381 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید .
از غار قلعه طبیعی اسپهبد خورشید به عنوان ' تخت جمشید مازندران ' نیز یاد می کنند .