بگزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد ، این غار شگفت انگیز که بعد از غار علی صدر همدان دومین غار آبی ایران است در سال 1379 به عنوان یک اثر طبیعی ثبت ملی شد و به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست کشور پیوست.
این غار دارای یک حوضچه بزرگ و دالانهای متصل به هم با آبی زلال، عمق متوسط 11 متر، عرض 2 متر و طول 250 متر است. وجود استالاکتیتهای آهکی جلوه خاصی به غار بخشیده است.
شکوه و عظمت غار و سرسبزی دره سهولان، زمینه ساز جلب گردشگران به منطقه شده است. به دلیل نبود نور هیچ نوع گیاهی در این غار نمی روید.
اثر طبیعی ملی غار سهولان که مساحت بالغ بر 2هکتار را شامل می شود به نام «کونه کوتر» یعنی لانه ی کبوتر نیز مشهور است. قبل از آنکه شهرداری مهاباد این منطقه را به یک منطقه ویژه توریستی تبدیل کند و در زمانیکه غار حالت طبیعی خود را حفظ کرده بود درون غار لانه ی خفاش ها و کبوتر هایی بود که با کوچکترین صدایی سکوت غار را می شکستند و با سرعت از غار خارج شده و صحنه ای شگفت انگیز دیگر خلق می کردند.
توریست ها و بازدیدکنندگان غار بایستی ازکنار روستای عیسی کند عبورکنند تا به روستا و غارسهولان برسند.
مردم روستاهای اطراف سهولان از گور هایی سخن می گویند که سال ها پناهگاه این مردمان در زمان حمله دشمن بوده است از این گورها که گویا در قسمت خشک این غار قرار داشته است امروز اثر چندانی باقی نمانده است.
در اطراف روستای سهولان که مشرف بر این غار است آثاری باستانی مانند کوزه ها و سفال های باستانی مربوط به دوره های اشکانی و ایلخانی یافت شده است که نشان از سکونت گاه بودن این منطقه دارد.
در نقطه اتصال قسمت آبی به بخش خشکی شیب تندی وجود دارد که در انتهای این شیب تونل باریکی به عمق 20 الی 30 متر کنده شده که به عقیده کارشناسان روزگاری راهی مخفی بین قلعه بالای کوه و داخل غار وجود داشته که بر اثر تکان های زمین مسدود شده است، پس از آن ساکنین داخل غار خواسته اند با ایجاد این تونل دوباره این راه را باز کنند ولی به علت کمبود اکسیژن و نداشتن وسایل کافی موفق به این کار نشده اند.
مطالعات غارنشینان نشان می‌دهد که این غار بر اثر فعالیت های زمین شناسی به اواخر دروه کرتاسه و قدمت آن به 70 میلیون سال قبل باز می‌گردد. این غار 100 سال پیش برای اولین بار توسط ژاک دمرگان فرانسوی مورد کاوش و بررسی قرار گرفت، پس از آن در سال های جنگ جهانی دوم نیز توسط هیئت انگلیسی مجدد مورد بررسی قرار گرفت و در مهر سال 73 توسط غارشناسان ایرانی شناسایی شد.
پس از انکه غار سهولان در سال 76 بازگشائی شد در سال 79 در اختیار شهرداری مهاباد قرار گرفت تا این منطقه را به یک منطقه توریستی تبدیل کند.
این غار هم اکنون توسط شرکت تعاونی گردشگری و تفریحی غارسهولانوشهرداری مهاباداداره می شود .
سالانه بیش از 150 هزار توریست ایرانی و خارجی از این اثر طبیعی بازدید می کنند