به گزارش خبرنگار
سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، سیاست خارجی بخشی خطیر در زندگی، رفتار و زمامداری تمام دولت-ملت‌ها بشمار میرود. اما در سالهای اخیر به موازات پیچیدهتر شدن روابط بین دولت‌ها، اهمیّت آن حتی بیشتر نیز شده است. افزایش اجتناب ناپذیر در تعداد بازیگران بین المللی شامل سازمانهای چندجانبه، بازیگران غیردولتی و حتی اشخاص، سیاستگزاری را پیچیدهتر ساخته است. در عین حال استمرار فرآیند جهانی شدن - هرگونه که تصور و تعریف شود و چه ستایش شود و چه تقبیح - تأثیر گریز ناپذیر خود بر سیاست خارجی دولت‌ها، اعم از بزرگ و کوچک، توسعه یافته و یا در حال توسعه، را بر جای نهاده است.
جمهوری اسلامی ایران از زمان تاسیس خود توسط یک انقلاب مردمی در سال ۱۹۷۹ با این چالشها دست به گریبان بوده است. سیاست خارجی ایران در دوره بعد از انقلاب بر شماری از آرمان‌ها و اهداف محبوب مندرج در قانون اساسی کشور شامل حفظ استقلال ایران، تمامیت ارضی، امنیت ملی و نیل به توسعه ملی پایدار بلند مدت مبتنی بوده است. فراسوی مرزهای خود، ایران خواهان تقویت جایگاه منطقهای و جهانی خود، پیشبرد آرمانهایشاز جمله دمکراسی اسلامی، بسط روابط دوجانبه و چند جانبه، به ویژه با همسایگان مسلمان و کشورهای غیرمتعهد، کاهش تنشها و مدیریت کردن اختلافات با دیگر دولت‌ها، پیشبرد صلح و امنیت در هر دو سطح منطقهای و بین‌المللی از طریق کنشگری مثبت، و ترغیب و پیشبرد تفاهم بین المللی از طریق گفتگو و تعامل فرهنگی میباشد.
جایگاه جمهوری اسلامی ایران در دوران مذاکرات تاریخ‌ساز هسته ای و پیروزی دیپلماسی ایرانی دور میز مذاکراتی که در دیگر سوی آن نمایندگان همه قدرت‌های بزرگ اقتصادی، سیاسی و نظامی جهان قرار داشتند، توانست چهره جدید و بدیعی از دیپلماسی ایرانی را به رخ جهانیان بکشد.
دولتمردان آمریکا زمانی که در جنگ ویتنام شکست را لمس کردند و برای حفظ هژمونی جهانی و پرستیژ خود ناچار شدند به مذاکرات صلح پاریس در سال ١٩٧٣ تن در دهند تا بتوانند از کاهش قدرت بلامنازع خود در صحنه جهانی و در اوج جنگ سرد بکاهند، هرگز گمان نمی‌کردند در دوران پسا‌جنگ سرد و اضمحلال بلوک شرق و در اوج قدرت تسلیحاتی و سیاسی خود، ناچار شوند، با دعوت از سایر قدرت‌های جهانی متحد و نیز معارض خود، با ايران بر سر میز مذاکره بنشينند.
مذاکرات هسته ای تهران با گروه 1+5 به رهبری واشنگتن زمانی آغاز شد که نه‌تنها هیچ قدرت جهانی از ایران حمایت نمی‌کرد بلکه در برخی از تصمیم گیریهای شورای امنیت، چین و روسیه نیز ناگزیر به آمریکا پیوستند و قطع‌نامه‌های تحریم همه‌جانبه و بی‌سابقه، پشت‌سر هم بر علیه ایران به تصویب می‌رسید.
کشورهای عرب منطقه نیزدر لباس خائن منطقه ای سعی کردند تا ایران را در انزوای کامل قرار دهند. علاوه بر ارتجاع عرب به رهبری رژیم آل سعود و دولت اشغالگر قدس در حال متقاعدکردن متحد استراتژیک خود یعنی آمریکا بود تا حمله گسترده نظامی را به‌زعم خود، بر علیه تأسیسات تولید جنگ‌افزار هسته‌ای ایران صورت دهد.
کنگره آمریکا در همسویی با اسرائیل و نیز لابی قدرتمند صهیونیستی درون آن کشور یعنی ایپک، از اوباما می‌خواست به جای میز مذاکره، در صحنه نبرد نظامی با ایران از طریق اسلحه سخن بگوید. مخالفان مذاکره با ایران با یادآوری تحقیر آمریکا در جریان تسخیر سفارت آن کشور در تهران و نیز نقش پررنگ ایران در حمایت از سوریه در مقابل تروریست‌های تکفیری موردحمایت آل‌سعود و رژیم صهیونیستی و دولت ترکیه و حمایت پنهان دولت‌های غربی و مشخصا آمریکا، تلاش گسترده‌ای کردند تا مذاکرات شکل نگیرد و گزینه معروف حمله نظامی روی میز باشد.
دولت واپس‌گرای سعودی نیز پس از استیصال و فرورفتن در باتلاق یمن، آمریکا و فرانسه را به‌شدت زیر فشار قرار داده بود و با امضای قراردادهای تسلیحاتی بزرگ با دولت سوسیالیست فرانسه، توانسته بود آن کشور را وادارد در یک مقطع زمانی، مذاکرات را به شکست کشاند. حضور مقتدرانه ایران در عراق و عصبانیت سعودی‌ها از تسری عمق استراتژیک ایران تا مرزهای آن کشور با یمن، انگیزه‌ای بسیار قوی بود تا آل‌سعود آنچه در توان دارند به‌کار گیرند تا ایران را از حرکت باز دارند.
دستاورد‌های بزرگ دیپلماسی ایرانی تا آنجا پیش رفت که کنفرانس پرآوازه امنیتی مونیخ در اکتبر ٢٠١٥ در تهران تشکیل و به دنبال آن از ایران دعوت شد تا در کنفرانس صلح سوریه شرکت و با ایفای نقش تعیین‌کننده خود، مذاکرات را به حصول نتیجه نزدیک کند. در آخرین نشست کنفرانس مونیخ، وزرای خارجه و بازیگران بین‌المللی برای ملاقات با دکتر ظریف، وزیر خارجه ایران، صف کشیده بودند تا از فرصت مراوده با کشورمان برای ارتقای روابط دوجانبه استفاده کنند. در پایان، ذکر این نکته ظریف تاریخی خالی از لطف نیست. ریچارد نیکسون در سال ١٩٧٣ ناچار به امضای معاهده صلح پاریس شد ولی این معاهده به تأیید کنگره آمریکا نرسید، اما موقعیت به‌غایت استراتژیک ایران، اوباما و حامیانش را بر آن داشت تا کنگره ضدایرانی را برای تأیید برجام به زانو در آورند.
دیپلماسی تهران و آچمز عادل جبیر در محکمه سعودی
هفته گذشته «کمیته امور خارجه» پارلمان اروپا نشست مهمی با ظریف وزیر خارجه کشورمان برگزار کرد که عملا با مسلط شدن وزیر امور خارجه ایران بر جلسه به «محکمه عربستان سعودی» تبدیل شد.» ظریف در آن نشست به صورت ساختارمند، سیاست‌ها و عملکرد عربستان سعودی را به شدت مورد حمله قرار داد.
او ابتدا از زاویه ژئوپولیتیک به قضیه پرداخت و توضیح داد که چگونه پس از فروپاشی رژیم صدام حسین در عراق و ایجاد تصور از «بر هم خوردن توازن قوا» در منطقه (به نفع ایران)، عربستان سعودی هدفِ «بازگرداندن توزان» را در صدر سیاست خارجه خود نشاند و چگونه برای رسیدن به این هدف به اقدامات خطرناک و خسارت‌آمیزی پرداخت. ظریف برخی از موارد مانند کارشکنی در مذاکرات هسته‌ای، حمله به یمن، تلاش برای فروپاشی دولت سوریه و تسط بر سوریه، تقویت گروههای تکفیری و استفاده ابزاری از آنها، ممانعت از آتش‌بس و همچنین ایجاد و تداوم تنش با ایران را از جمله اقدامات عربستان سعودی در این راستا تعریف کرد.
سپس به تبیین ادعاهای رسمی عربستان سعودی از جمله ادعای نگرانی آل سعود از وضعیت دموکراسی در سوریه پرداخت و با استناد به عملکرد نیروی نظامی عربستان در یمن، تشریح نظام سیاسی آن کشور، اشاره به کارنامه حقوق بشری عربستان و همچنین یادآوریِ سوابق عربستان سعودی در حمایت از رژیم‌هایی مانند رژیم صدام حسین اعتبار آن ادعاها را زیر سوال برد.
پس از آن، وزیر امور خارجه ایران به عملکرد مخرب عربستان سعودی در روند مذاکرات صلح سوریه پرداخت و ضمن تاکید بر استفاده ابزاری برخی کشورها از گروههای تروریستی به عنوان یک اهرم مذاکراتی با ذکر تاریخ و استناد به صورت جلسه مذاکرات وین نشان داد چگونه وزیر امور خارجه عربستان، علیرغم ادعاهای بشردوستانه از برقراری «آتش‌بس» در سوریه ممانعت کرده است. به واقع ظریف در آن نشست ثابت کرد که عربستان سعودی مادام که در بازگرداندن توازن دلخواه خود در منطقه موفق نشود، از هیچ اقدامی ولو از ایجاد فجایع انسانی دریغ نخواهد کرد و نشان داد که حتی خویشتن‌داری‌های ایران در قضیه منا، تلاش‌های ایران برای تنش‌زدایی و اقدامات دیپلماتیک تهران برای رفع نگرانی‌های ریاض از بابت ارتقاء موقعیت ایران در منطقه، نتیجه نداده است.
عادل جبیر در قاب طنز آقای سخنگو
حسین جابری انصاری در نشست هفتگی خود با خبرنگاران در پاسخ به سوال خبرنگاری در ارتباط با صحبت‌های اخیر عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان مبنی براین ادعا که ایران تاکنون دیپلماتهای زیادی از عربستان را کشته است و عربستان تاکنون هیچ دیپلماتی را نکشته است اظهار کرد: گفته‌های عادل الجبیر از ابتدایی که این پست را در اختیار گرفته بیشتر اوقات بیش از این که به واقعیت نزدیک باشد به طنز نزدیک است و جای آقای کیومرث صابری مدیر مسئول گل آقا خالی است که صحبت‌های وی را دستمایه‌ی کاریکاتور و طنزپردازی کند.
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان در ادامه گفت: گفته‌های وزیر خارجه عربستان سعودی در صورتی می‌تواند واقعیت داشته باشد که عربستان به تروریست‌هایی که در عراق و سوریه علیه دولت و ملت‌های این کشور در حال جنگ هستند گذرنامه دیپلماتیک داده باشد و چون ایران خدمات مستشاری نظامی به دولت‌های قانونی این دو کشور ارائه می‌کند کشته‌شدن تروریست‌های عربستان را منسوب به ایران بداند.
سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: حمله به برخی از اماکن دیپلماتیک ایران از جمله سفارت ایران در بیروت توسط گروههای تروریستی که توسط اتباع سعودی هدایت می‌شدند و ارتباط واضح و روشنی با سرویس‌های اطلاعاتی عربستان داشتند صورت گرفت و این حملات تروریستی منجر به کشته شدن دو نفر و وارد شدن خسارت‌هایی به اماکن دیپلماتیک ایران در بیروت شد.
این دیپلمات عالی رتبه خاطرنشان کرد: امروز تقریبا در سراسر جهان از جمله در کشورهای غربی و رسانه‌ها این موضوع به شکل گسترده منتشر می شود که اقدامات عربستان در حمایت تروریست‌ها باعث ایجاد فضای بی ثباتی و بحران در منطقه شده است و قطعا عربستان با این گونه سخنان و فرافکنی‌ها به موفقیتی دست پیدا نمی‌کند.
باید عنوان کرد که، بطور کلی در طول بویژه ده سال اخیر سیاستهای اعلامی و اعمالی حکومت سعودی توام با آشفتگی و عدم عقلانیت بوده است و هر اندازه برای جلوگیری از گسترش سیاستهای جمهوری اسلامی در منطقه کارشکنی می کند خود نیز بیشتر به ورطه چه کنم چه کنم گرفتار می شود،بنابراین هزیان گویهای عادل خان تا اندازه ای قابل درک است و این زیاده گویها از نتایج توهم رجال سیاسی عربستان است. اما بنظر می رسد دولتمردان سعودی در مواجه با ایران همانگونه عمل می کنند که در میادین بین المللی چهره ای خنده دار از خود به نمایش می گذارند..... وای کاش نشریه کل آقا امروز چاپ می شد تا کارتونی برای فرزندان ما با موضوع عربستان با کودکی بیش فعال به تصویر می کشید.
محمدرضاشجاعیان
انتهای پیام/