خبرنگار شبکه تلویزیونی الجزیره عربی پرسید: با توجه به اینکه ایران برای اجرای برجام گام های عملی برداشته و تغییراتی را در برنامه و تاسیسات هسته ای خود ایجاد کرده است اگر آمریکایی ها به تعهدات خود عمل نکنند، چنانچه ایران مجبور شود به مرحله قبل از توافق بازگردد، چقدر طول می کشد که به همان تعداد دستگاه های سانتریفیوژ دست پیدا کند و تاسیسات هسته ای اراک به حالت سابق خود برگرد و ذخیره اورانیوم غنی شده ایران به میزان سابق برسد؟
علی اکبر صالحی در پاسخ به این سوال گفت: من تصورم این است که هیچ وقت طرف مقابل در صدد نقض تعهداتش نیست زیرا چنین اقدامی یک اقدام کاملاً غیر منطقی و غیر عقلانی است. ما مذاکرات بسیار دشواری داشتیم. اما چنانچه غربی ها و بویژه آمریکایی ها به تعهدات شان عمل نکنند ایران به مرحله باز می گردد که حتی پیش از توافق هسته ای نیز چنان وضعی را نداشته است. ما دیگر به وضع سابقمان بر نمی گردیم بلکه در شرایط بسیار بالاتر و پیشرفته تری قرار خواهیم گرفت.
رئیس سازمان اتمی ایران در ادامه گفت: از لحاظ زمانی در وضعیت نخست، یعنی در خصوص آنچه به تاسیسات نطنز و دستگاه های سانتریفیوژ مربوط می شود ما به زمان زیادی نیاز نداریم. این در حالی است که ما در خصوص تاسیسات اراک به کمی زمان بیشتر نیاز داریم. آنها به خوبی می دانند که قابلیت های فنی و توان تولیدی ما چقدر است و اگر اینگونه نبود آنها با ما به مذاکره نمی پرداختند.
علی اکبر صالحی در بخشی دیگر از اظهاراتش گفت: لغو تحریم ها به معنای آن است که ما وارد فاز جدیدی از روابط شده ایم. امروز سی و هفت سال از انقلاب ایران می گذرد و ما می توانیم بگوییم که از همان آغاز انقلاب و همان سال اول انقلاب تحریم ها ضد ایران به اشکال مختلف آغاز شد. اما قدرت و شدت این تحریم ها تقریباً از پنج سال پیش، یعنی سال 2011 بیشتر شد. ما کشوری هستیم که دارای اقتصادی با جنبه های داخلی هستیم، از این رو تحریم ها نتوانست به گونه ای که طرف دیگر می خواست مشکلات واقعی برای ما رقم بزند.
وی افزود: پس از لغو تحریم‌ها ما بر سرمایه گذاری تمرکز می کنیم. سرمایه گذاری از اقتصاد ما به صورت عملی حمایت می کند و به کشور ما صرفاً به چشم یک بازار مصرف نگریسته نمی شود.
عبدالقادر فائز، خبرنگار شبکه تلویزیونی الجزیره عربی در ایران، پرسید برخی می گویند ایران وقتی پذیرفت دستگاه های سانتریفیوژ را کاهش دهد و تعداد آنها را از نوزده هزار به هفت هزار دستگاه برساند و قلب رئاکتور اراک را از کار بیاندازد به لحاظ فنی و عملی ایران مهم ترین بخش های برنامه هسته ای ایران را از کار انداخته است،آیا تهران بخش اساسی و قلب برنامه هسته ای خود را از کار انداخته و کنار گذاشته است؟
علی اکبر صالحی در پاسخ به این پرسش گفت: بگذارید ما یکی یکی شروع کنیم، درباره غنی سازی اورانیوم، ما در ایران بیست هزار سانتریفیوژ داشتیم که 10 هزار سانتریفیوژ کار می کرد و 10 هزار سانتریفیوژ دیگر نیز نصب شده بود اما کار نمی کرد. ده هزار سانتریفیوژی که کار می کرد، سالانه حدود 2200 کیلوگرم اورانیوم غنی شده تولید می کرد.
رئیس سازمان انرژی هسته ای ایران در ادامه گفت: بر اساس توافقی که انجام شد ما تعداد سانتریفیوژهایی که کار می کرد از ده هزار تا به شش هزار سانتریفیوژ کاهش دادیم و این به معنای آن است که ما از ده هزار سانتریفیوژمان که کار می کرد و اورانیوم غنی شده تولید می کرد شش هزار تای آن را حفظ کردیم. این سانتریفیوژهای باقی مانده سالانه نزدیک به هزار و پانصد کیلوگرم اورانیوم غنی شده تولید می کند. این به معنای آن است که ما به جای 2200 کیلوگرم اورانیوم غنی شده به صورت سالانه، به 1500 کیلوگرم اورانیوم غنی شده دست می یابیم. این به آن معناست که ما به عنوان تولید کننده اورانیوم غنی شده باقی می مانیم اما مقدار کمتری اورانیوم غنی شده تولید می کنیم.
صالحی گفت: "درباره تأسیسات هسته ای اراک باید بگویم این تأسیسات یک رئاکتور است که متخصصان ایرانی بر اساس نمونه روسی آن را طراحی کرده اند و یک رئاکتور قدیمی محسوب می شود. از این رو، در حال حاضر بسیاری از آزمایش ها و برخی از تحقیقات ضروری را نمی توان در این تأسیسات انجام داد. مشکل این بود که این تأسیسات سالانه ده کیلوگرم ماده پلوتونیوم تولید می کند که این مقدار پلوتونیوم برای ساخت 2 بمب هسته ای کافی است. ما به آنها گفتیم می توان کاری کرد که تأسیسات هسته ای اراک سالانه کمتر از یک کیلوگرم پلوتونیوم تولید کند. ما نیازی به پلوتونیوم نداریم و به دنبال ساخت بمب هسته ای نیستیم."
وی دراینباره افزود: اما سخن از تعطیل قلب رئاکتور اراک نادرست است. کاری که ما انجام دادیم ارتباطی با قلب رئاکتور هسته ای ندارد بلکه طراحی جدید به اورانیوم جدید غنی شده وابسته است و نه اورانیوم خام. این مساله باعث شد تا ما از آن در نیروگاه اراک و نیروگاه بوشهر به کار بگیریم مساله ای که در گذشته برای ما فراهم نبود. از این رو من این ها را امتیاز حساب می کنم.
عبدالقادر فائز پرسید: آیا نظارت ها بر تاسیسات هسته‌ای ایران افزایش پیدا می کند؟ آیا تعداد بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی در ایران بیشتر می شود؟ آیا ایران پروتوکل الحاقی که به آژانس اجازه بازرسی سرزده را می دهد امضا می کند؟
علی اکبر صالحی گفت: پس از گذشت هشت سال از انعقاد توافق هسته‌ای، آژانس بین المللی انرژی اتمی باید یک ارزیابی کلی از برنامه هسته ای ایران ارائه کند و این مساله در همه کشورها اجرا می شود و ایران از این مساله مستثنا نیست. اگر چنین ارزیابی بعد از هشت سال ارائه شد پروتکل الحاقی به پارلمان ایران ارائه می شود تا آن را به صورت رسمی تصویب کند و ما به طور کامل به آن پایبند شویم. اما پروتکل به صورت داوطلبانه از همان لحظه اجرای برجام به اجرا در می آید. این مساله طبیعتاً منجر به افزایش تعداد بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی می شود. علاوه بر این دامنه عمل آن ها نیز گسترش پیدا می کند و این مساله طبیعی است.
وی گفت: افزایش بازرسان آژانس در ایران یک مساله ضروری نیست با این حال می توان گفت بله به نسبت مرحله پیش از توافق هسته ای، ما شاهد افزایش تعداد بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای در ایران خواهیم بود و این مشکلی محسوب نمی شود و تمامی این ها در چارچوب پروتکل الحاقی و قوانین آژانس بین المللی انرژی اتمی صورت می گیرد.
خبرنگار الجزیره این سوال را مطرح کرد که برخی کشورهای عربی منطقه به توافق هسته ای ایران با نگاهی انتقادی، ناراضی و نگران می نگرند. این توافق به سود منطقه نیست بویژه اینکه هم اکنون منطقه شاهد تنش های امنیتی و سیاسی بسیار زیادی است. آیا شما جهت اطمینان بخشی چیزی به این کشورها و بویژه کشورهای عربی مجاورتان ارائه کرده اید؟
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت: این سوال خوبی است ما دوست داریم منطقه ای دارای امنیت و با ثبات داشته باشیم. منطقه هرچه بی ثبات تر باشد و تنش ها در این منطقه بیشتر باشد طبیعتاً ما در همه زمینه ها چه اقتصادی، چه بازرگانی و چه امنیتی دچار آسیب هایی خواهیم شد.
عبدالقادر فائز خبرنگار الجزیره پرسید: "هم اکنون در جهان عرب این دیدگاه وجود دارد که ایران مشکلاتش با غرب و آمریکا حل کرده است اما از این سو تلاش می کند در منطقه و به طور مشخص در کشورهای عربی نفوذ کند. به طور مشخص ایران با آنچه در سوریه و عراق می گذرد در ارتباط است و بسیاری از نقش ایران در سوریه و عراق نگران هستند. اعراب این سوال را می پرسند که آیا ایران همچنانکه که با آمریکا به توافق رسید نمی تواند با کشورهای عربی به توافق برسد و این توافق از عراق و سوریه آغاز شود؟
علی اکبر صالحی گفت: این یک توهمی است که آنها برای خودشان ایجاد کرده اند. این مساله حقیقت ندارد و آن ها با این توهم می خواهند خودشان را گول بزنند. آن ها خودشان نیز به خوبی این مساله را می دانند.
رئیس سازمان اتمی کشورمان در ادامه گفت: در خصوص سوریه از چه نفوذی سخن می گویند؟ قبل از آنکه بحران سوریه آغاز شود، ترکیه و سوریه یک کمیته دولتی مشترک تشکیل داده بودند برای سفر اتباع دو کشور نیازی به ویزا نبود، تجارت آزاد میان آن ها برقرار بود و روابط عجیبی این دو کشور با یکدیگر داشتند. این روابطی که ترکیه با سوریه داشت ایران با سوریه نداشت. تنها چیزی که تغییر کرده است این است که ما در برابر جبهه النصره و گروه داعش و این افراد وحشی که در سوریه حضور پیدا کرده اند ایستاده ایم. آیا این یک اقدام اشتباه است؟
صالحی افزود: نگاه کنید وزیر خارجه سعودی هر کجا که می رود چطور ضد ما صحبت می کند. ما با احترام و ادب برخورد می کنیم و دعوت به مذاکره با یکدیگر و حل و فصل مشکلات می کنیم. ما به سعودی به عنوان یک کشور مهم منطقه می نگریم. معتقدیم که ما می توانیم مکمل یکدیگر باشیم و به جای جنگ با یکدیگر می توانیم با هم همکاری داشته باشیم. ما دنبال این درگیری نیستیم.
خبرنگار الجزیره از صالحی پرسید: اگر آژانس بین المللی انرژی اتمی در مرحله آتی با دستاویز قرار دادن برنامه هسته ای از ایران بخواهد که اجازه بازدید از برخی پایگاه های نظامی اش را به بازرسان آژانس بدهد، آیا ایران چنین اجازه ای را به آژانس می دهد یا اینکه این مساله خط قرمز ایران محسوب می شود؟
صالحی در پاسخ گفت: ما در چارچوب پادمان آژانس بین المللی انرژی اتمی، پروتکل الحاقی و آنچه در توافق هسته ای اخیر آمده عمل می کنیم. مسلماً هیچ کس نباید انتظار داشته باشد ما به درخواست هایی که خارج از این چارچوب ها باشد پاسخ مثبت بدهیم. آن ها خود این مساله را پذیرفته اند. از این رو هر درخواستی که در چارچوب پادمان آژانس و پروتکل الحاقی باشد و با مفاد توافق هسته ای نیز مغایرتی نداشته باشد ما به چنین درخواست هایی پاسخ مثبت می دهیم.