قیام 15 خرداد 1342 سرآغاز مبارزات مردم و روحانیت بر علیه حکومت پهلوی بود و نخستین بار در این رخداد بزرگ سیاسی بود که مخالفت جدی و آشکار بخش بزرگی از جامعه ایران به منصه ظهور رسید.با این وجود سرکوب شدید این قیام، پیروزی انقلاب اسلامی را 15 سال به تاخیر انداخت.
در واقع از سال 1356 به خصوص نیمه دوم آن جریان مبارزات رنگ و بوی دیگری گرفت و به تدریج برای نخستین بار شعار مرگ بر شاه و براندازی حکومت شاهنشاهی شنیده شد.در دورانی که شاه تحت فشار کارتر و آمریکا تن به ایجاد فضای باز سیاسی داد ، بسیاری از زندانیان سیاسی را آزاد کرد و مطبوعات را آزادتر گذاشت.
به دنبال برگزاری جلسات شب شعر ، درگیری های دانشگاه صنعتی تهران ، مراسم عزدارای محرم1356 و همچنین سفر کارتر رییس جمهور آمریکا به ایران درشب سال نوی میلادی1978،وقایع با سرعت بی سابقه ای به سودمخالفان حکومت پیش رفت.
یکی از مهمترین رویدادهای انقلابی سال 1356 ، قیام مردم قم در 19 دی ماه بود.
چاپ مقاله توهین آمیز « ایران و ارتجاع سرخ و سیاه» با هدف تخریب جامعه روحانیت در بین مردم
حکومت پهلوی به دلیل ترسی که به ویژه در آن دوران از روحانیت و تاثیر قابل توجه این نهاد قدیمی بر جامعه ایران داشت،از هر فرصتی برای تخریب جامعه روحانیت استفاده می کرد.یکی از این فرصت ها که البته بعدها به ضرر حکومت تمام شد،مربوط به چاپ مقاله ای توهین آمیز در روزنامه اطلاعات با نام « ایران و ارتجاع سرخ و سیاه» بود. این مقاله با نام وامضای مستعار احمد رشیدی مطلق در صفحه سوم روزنامه اطلاعات به چاپ رسید.
بازخورد چاپ این مقاله در 17 دی از سوی مردم و حوزه علمیه قم بسیار شدید بود و در نتیجه زمینه ساز قیام 19 دی ماه گردید.بلافاصله در قم، مدارس دینی و بازار تعطیل شد و به تظاهرات گسترده خشونت آمیز چند هزار نفری انجامید که نخستین شهدای انقلاب را تقدیم نهضت اسلامی حضرت امام خمینی کرد.
به گفته مدرس رشته تاریخ ایران دانشگاه پیام نور بیرجند : این مقاله ی ساختگی تنها به منظور تخریب روحانیت و شخص امام خمینی(ره) و مرتبط نشان دادن نهاد روحانیت با امپریالیسم بریتانیا به چاپ رسید.متن آن آنقدر توهین آمیز و بی پایه و اساس بود که حتی پیش از چاپ آن نیز تاثیر منفی و برانگیزاننده آن بر مردم و جامعه مذهبی ایران روشن بود.
حسین غضایری افزود:انتخاب روزنامه اطلاعات برای چاپ این مقاله فرمایشی به دلیل مخاطبان پرشمار و تیراژ بالای این روزنامه بود می توانست تاثیر بسیاری در نظر و دیدگاه مردم نسبت به نهاد روحانیت برجای بگذارد.
وی خاطر نشان کرد:با این حال در پایان نتیجه کاملا برخلاف میل حکومت بود و مبارزه برعلیه دولت و شاه وارد مرحله جدیدی شد و به گونه ای پیش رفت که سرانجام به پیروزی انقلاب اسلامی سال 57 انجامید.
سفیرایران در بغداد، در صدد محدود کردن فعالیت های امام خمینی (ره)توسط صدام حسین بود.
همزمان با چاپ مقاله« ایران و ارتجاع سرخ و سیاه»سفیرایران در بغداد، در صدد محدود کردن فعالیت های امام توسط صدام حسین بود.
پس از تعطیلی حوزه علمیه و بازار ، معترضان خواستار عذرخواهی رسمی دولت شدند. به خیابان ها ریختند با پلیس درگیر شدند.آمار کشته شدگان بنا به اعلام رسمی و اظهار نظر مخالفان متفاوت بود.
روز بعد حضرت امام خمینی مردم را به برگزاری تظاهرات بیشتر فراخواند و شاه را به همدستی با آمریکا متهم کرد.آیت الله شریعتمداری نیز این عمل دولت و روزنامه اطلاعات را تقبیح کرد.
مدرس دانشگاه پیام نور بیرجند گفت : یکی از پیامدهای قیام 19 دی، قرار گرفتن نهضت در مسیر پیروزی بود.چراکه پس از 19 دی شکل و مفهوم مبارزات ضد حکومت تغییر کرد و مخالفت مردم و جامعه آشکارتر و همچنین برخورد و واکنش حکومت و نیروهای نظامی نیز شدیدتر شد.
غضایری افزود: بدین ترتیب که پس از قیام مردم قم، مردم غیور تبریز، به مناسبت چهلم درگذشت کشته شدگان قم به خیابان ها ریختند و شعارهای ضد سلطنتی و در حمایت از روحانیون سر دادند.چهلم شهدای قم ، روز 29 بهمن 1356 بود. بازارهای اصلی و دانشگاه ها تعطیل شد. تظاهرات مردم تبریز به دنبال تیراندازی نظامیان، به خشونت کشیده شد.
وی گفت: قیام تبریز 2 روز به درازا کشید و با ورود ارتش ، فروکش کرد.به گفته مقامات رسمی،7 تن و به گفته مخالفان 300 و به گفته خبرنگاران خارجی 100 تن کشته شدند.این بزرگترین اعتراض عمومی ضد حکومتی پس از سال 1342 بود.
وی تصریح کرد: قیام 19 دی ، سرآغاز سلسله مبارزات دامنه دار و گسترده ای بود که پس از قم و تبریز، در شهرهای دیگر ایران نیز ادامه پیدا کرد.
وی اظهار کرد:البته حکومت هم در این جریان اقداماتی انجام داد: در 18 و 19 دی و 6 بهمن تظاهراتی را در برخی شهرها بر علیه قیام کنندگان و مخالفان حکومت به راه انداخت.
دولت توانایی سرکوب مخالفت مردم را نداشت
ولی خشم و مخالفت مردم به اندازه ای نبود که دولت توانایی سرکوب آن را داشته باشد.برگزاری مراسم چهلم شهدای قم توسط تبریزی ها و برگزاری چهلم شهدای تبریز در 55 شهر دیگر از جمله تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، اهواز و رشت ، روند و شدت مبارزات ضد حکومت پهلوی را به گونه ای پیش برد که منجر به خروج شاه از ایران و پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 گردید.
مدرس دانشگاه خدشه دار شدن وعده حکومت در ایجاد فضای باز سیاسی، نمایش قدرت مردم و روحانیت،ناتوانی حکومت در مقابله با موج مخالفت ها، مشخص شدن امام خمینی (ره) به عنوان رهبر بزرگ نهضت انقلاب اسلامی و مردمی تر شدن نهضت و پیشرفت به سوی پیروزی انقلاب اسلامی را از مهمترین نتایج و پیامدهای قیام 19 دی 56 در قم دانست.
برای آگاهی از آخرين اخبار و پيوستن به کانال تلگرام باشگاه خبرنگاران جوان اينجا را کليک کنيد.
انتهای پیام/ی