رمز جشن یلدا، گرد آمدن به دور یک سفره و شب نشینی است

به گزارش حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ عصر دوشنبه 23 آذر ماه آیین رونمایی از کتاب «یلدا» نوشته علی بلوکباشی و با حضور علاقمندان فرهنگ و ادبیاتدر شهرکتاب فرشته برگزار گردید. 

در این مراسم که نخست باستانی از چگونگی گردآوری و تهیه و تنظیم این اثر صحبت نمود: «جدای از اینکه جامعه ما تا حدودی از فضای کتاب و کتابخوانی تا حدودی فاصله گرفته است اما مهم تر از این امر زحماتی است که برای تهیه یک کتاب صورت می گیرد اما متاسفانه نادیده گرفته می شود. چند روز پیش از نشریه ای در شهر ما با من تماس گرفته شد که در خصوص اینکه به مناسبت شب یلدا مطلبی چاپ کنند و از من مشورت می خواستند، بلافاصله به فکرم رسید که به واقع اگر کتاب دکتر بلوکباشی منتشر نمی شد چه منبع کامل و جامعی در این باره وجود داشت. به واقع جشنی هزاران ساله که با فرهنگ این مرز و بوم ارتباط دارد و همواره توسط مردم برگزار شده بسیار ارزشمند است و باید بیش از این ها روی آن کار شود، و این وظیفه بر عهده ماست که در کنار تولید و فروش کتاب این آگاهی را در مردم ایجاد کنیم.»

وی در ادامه صحبت هایش افزود: «در روند تولید این کتاب کار اصلی بر عهده شخص دکتر بلوکباشی بود. کتاب قرار بود سال گذشته و هم زمان با شب یلدا چاپ شود اما مقدور نشد. در نهایت باید گفت چیزی غیر از عشق و علاقه به ایران و فرهنگ ایران زمین نمی توانست سبب انتشار این کتاب شود» 

در ادامه مراسم دکتر همایون در خصوص این کتاب بیان کرد: «آقای باستانی با هوشمندی از همکارانی که در پشت تهیه و انتشار این کتاب نقش داشتند یاد کرد. کارهایی که به واقع قابل تقدیر ند. اما به هر طریق قافله سالار این اثر و راهنمای رسیدن به این مهم دکتر بلوکباشی هستند.» 

بلوکباشی می گوید: «اولین کتابی که در مجموعه از ایران چه می دانید نوشتم «نوروز؛ نوزایی آفرینش» بود. همان زمان اندیشه نوشتم کتاب شب یلدا و نوزایی خورشید به ذهنم رسید و نخستین باری که درباره یلدا صحبت کردم در بنیاد ایران شناسی بود».

وی ادامه داد: «همان دوره یادداشت هایی را در زمینه یلدا، شب یلدا یا به تعبیر عمومی شب چله و ارتباط آن با ایزد مهر یا میترا و حضرت مسیح را گردآوری و در سایت ها و نشریات گوناگون منتشر نمودم. اما من تمام سخنانم را تا جایی که در توانم بود در این کتاب بیان کردم و این کتاب ارجاعات بسیار زیادی دارد. »

*تمامی سرزمین هایی که چهار فصل مشخص دارند، چهار نوروز نیز دارند
بلوکباشی در خصوص ریشه واژه میلاد بیان می کند: «میلاد واؤه ای سریانی است که به زبان عبری رفته. اولین بار ابوریحان بیرونی بیان می کند که میلاد کبیر در بیست پنجم کانون اول مطابق با بیست و پنج دسامبر است که ما آن را یلدا گرفتیم که شب آغاز زمستان است که البته شب آغاز زمستان بیست و یک دسامبر است و مطابق با اول دی ماه خورشیدی است. با قرائنی که در دست است چنین جشنی مربوط به روستاییان بوده است، روستاییانی که کشاورز و دامدار بودند و این جشن درست زمانی که فصل عوض می شد و در آغاز زمستان برگزار می گردید.

اصولا در تمامی سرزمین هایی که چهار فصل مشخص دارند، چهار نوروز نیز دارند و آن را جشن می گیرند. ایرانی ها نیز در آغاز بهار نوروز را دارند، در تابستان تیرگان، در پاییز مهرگان و در زمستان یلدا. آیین های تیرگان و مهرگان به جز در پاره ای از فرهنگ ها باقی نمانده ولیکن نوروز و یلدا پایدار باقی مانده. نخستین اشاره به آیین یلدا پیش از زرتشت است. اما چند نکته در شب یلدا حائز اهمیت است: یلدا تولد و نوزایی خورشید. ایرانی ها همواره به ثنویت اعتقاد داشتند، اسطوره ای که در فرهنگ لری و در سرزمین ما وجود دارد نیز بر مبنای همین ثنویت برخی از پدیده های طبیعی مرد و بعضی را زن در نظر می گیرد؛ به عنوان مثال خورشید را بانو و ماه را مرد می داند. بر این اساس داستانی برای شب یلدا بیان می کند و معتقد است از آنجا که ماه همیشه عاشق خورشید و پرتوی زیبای نور او بوده همیشه تلاش می کرد تا وصالش برسد اما هر بار قبل از رسیدن و دیدن خورشید به خواب می رفت. در نهایت یک بار از ستاره ای (که احتمالا عطارد است) می خواهد که او را هنگام رسیدن به خورشید بیدار کند.

در نهایت اینگونه می شود که خورشید و ماه به وصال یکدیگر می رسند، از خود بیخود می شوند و خورشید فراموش می کند طلوع کند و اینگونه است که شب یلدا طولانی می شود.اما مهم ترین رمز این جشن گرد آمدن به دور یک سفره و شب نشینی است تا شب را با هم بگذرانند تا بدیمنی شب از بین برود. خوانِ شب یلدا سفره ای است به سان سفره هفت سین که مهم ترین عناصر آن سه میوه انار، سیب و هندوانه. که البته دو میوه سیب و انار همواره از قدیم و در تمامی ادیان مقدس بوده اند.» 

بلوکباشی در پایان و در پاسخ به پرسش یکی از حاضرین در خصوص رسم تفال به دیوان حافظ در شب یلدا بیان میکند: «برخی ها معتقدند این رسم از زمان خود حافظ و بعضی نیز معتقدند که پس از گردآوری غزلیات حافظ، رسم تافل به دیوان حافظ وارد آیین شب یلدا شد.»



انتهای پیام/