به گزارش خبرنگار
گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، فرهنگ جوک‌خوانی در قالب عبارتی معنی‌دار که اسباب شادی را فراهم کند هیچ ایرادی ندارد. نشانه‌های بذله‌گوییِ محتوایی در تاریخ کشورمان بی‌شمار است. دلقکان در گذشته با بذله‌گویی و لطیفه نقش زبان انتقادی جامعه را بازی می‌کردند. مثلاَمبارک که اکنون به یکی از نمادهای هنرهای نمایشی و عروسک گردانی ایران زمین بدل شده است در گذشته با زبان طنز و ظاهری متفاوت هر آن‌چه را که مردم عادی نمی توانستند به صاحب منصبان منتقل کنند به آنها می گفت.
اما همین عبارات مفرح میتواند به گونه‌ای ساخته و پرداخته شود که تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین معایب یک جامعه و تهدیدی خاموش نسبت به دوستی و اتحاد یک کشور شود.
اساسا توهین بخش لاینفک لطیفه های قومیتی محسوب می شود که بر محورهای جنسیتی،تحقیر ضریب درک و دانایی و در پاره ای از مواقع نیز بر خصلت های قومی تاکید و تمرکز دارد.
بزرگنمایی یا کوچک نمایی از عناصر تشکیل دهنده این لطیفه ها است و در واقع می توان گفت ساختار بخشی از چنین جوک هایی با در کنار هم قرار گرفتن دو عنصر توهین و بزرگنمایی شکل می گیرد.
توهین عمدتا هویت انسان را نشانه می رود و در موقعیت های زمانی،مکانی و فرهنگ های مختلف می تواند با بار معانی خاص به خود همراه شود.
جوک ها و لطیفه های قومیتی کم و بیش در کشورهای دیگر نیز با شدت و ضعف هایی بروز پیدا می کند اما بافت جمعیتی خاص ایران،کثرت و تنوع اقوام و طوایف با لهجه ها و گویش های متنوع باعث شده تا دامنه نشر و انتشار چنین لطیفه هایی افزایش یابد.
**نقش امکانات زیرساختی در ظهور و بروز لطیفه های قومیتییکی از عوامل موثر در نشر و انتشار لطیفه های قومیتی،معطوف به تفاوت در سطح زیرساخت ها و امکانات شهری می شود.
عدم توزیع متوازن امکانات و تمرکز زیرساخت های رفاهی و عمرانی در برخی از نقاط کشور همچون پایتخت، باعث ایجاد نوعی خود برتر بینی در برخی افراد شده است.
انتشار و تبادل لطیفه های قومیتی در میان ساکنان کلانشهرهایی همچون تهران ناشی از چنین تصورات و برتربینی‌هایی است که در اذهان برخی از پایتخت نشینان نقش بسته است.
به تعبیر عوامانه می توان گفت شهرنشینانی که خود را برتر از اقوام مناطق دیگر می پندارند و گویی این ذهنیت باعث می شود که به سخره گرفتن قوم های دیگر را برای خود امری طبیعی و رایج فرض کنند.
از سوی دیگر ضعف در زیرساخت های رفاهی باعث می شود که ساکنان چنین مناطقی هر گونه لطیفه را به مثابه تحقیر و ترور شخصیتی خود و اقوام و خانواده خویش فرض کنند،زیرا در عقبه ذهنی آنها این تفاوت و فاصله،زمینه را برای توجه به نیمه خالی لیوان بیش ا ز پیش هموار ساخته است و استمرار چنین وضعیتی می تواند با تبعات و عوارض غیرقابل پیش بینی همراه شود.
اگرچه چنین جوک هایی در شادی آفرینی موثر است اما عدم رعایت حدود اخلاقی و چارچوب ها در آن،می تواند تعاملات اقوام را با یکدیگر به مخاطره اندازد.
تمسخر برخی از مسئولان ممکلتی و یا اطلاق کردن صفاتی همچون نادانی، تنبلی یا خساست به برخی از اقوام،از نمونه به اصطلاح لطیفه هایی است که با هدف خندیدن، خنداندن و ایجاد شادی مطرح می شود اما به تدریج کیان یک ملت را تهدید می کند.
**لطیفه های قومیتی،آتشی بر وحدت و یکپارچگیعبدالرضا نامور،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران اظهار داشت:شیوع لطیفه های قومیتی وتوهین در جامعه به معنای نهادینگی یک پدیده ویرانگر است که بطور یقین در دراز مدت باعث فرسایش،اختلاف و شکاف می شود.
وی افزود:اگر چه گاهی نیز طرح و نشر لطیفه ها می تواند باعث صمیمیت و قرابت بیشتر افراد یا گروه هایی خاص شود،اما تحقق چنین امری با حفظ رعایت چارچوب ها و مدیریت اصولی کلام و لطیفه سازی حاصل خواهد شد.
نامور گفت:به عبارت دیگر تبادل چنین جوک هایی لزوما با هدف اختلاف آفرینی نیست،اما خروجی آن می تواند با نتایج تاسف بار و ناخوشایندی همراه شود.
وی افزود:به استثنای موارد معدودی از لطیفه های قومیتی بخش قابل توجهی از جوک های اینچنینی میتواند به شکاف و اختلاف اجتماعی تبدیل شود که هزینه های سنگینی را در دراز مدت به همراه خواهد داشت.
نامور گفت:بغض و کینه،حقارت،خودبرتربینی،گسست وشکاف اجتماعی از نمونه تبعاتی است که می تواند به تدریج برای حصول اندک لحظه‌ای خنده و شادی ، رقم بخورد.
**لطیفه های جنسی،از شرم ستیزی تا بلوغ های زودرسهمانطور که عنوان شد،بخش دیگری از لطیفه ها معطوف به مسائل جنسی می شود.
اساسا به دلیل بافت و فرهنگ ارزشی واخلاق محور جامعه ما،طرح مباحث جنسی بصورت علنی در سطح جامعه با ملاحظات و محدودیت های خاص به خود همراه است.
در چنین شرایطی،تبادل وانتشار این قبیل لطیفه ها به نوعی باعث قبح زدایی از موارد و مباحث می شود و می توان گفت یک شرم ستیزی پنهان در چنین لطیفه هایی نهفته است.
کاظم سوریان،آسیب شناس اجتماعی در تشریح تبعات و عوارض طرح چنین لطیفه هایی اظهار کرد:در جامعه ای که اخلاق و حجب و حیا یکی از شاخصه های اساسی سلامت رفتاری به شمار می رود،بحث در خصوص مسائل جنسی غیر از موارد خاص همچون بروز بیماری یا لزوم آموزش،نوعی ناهنجاری اخلاقی محسوب می شود.
وی افزود:شایع شدن چنین مواردی در سطح جامعه با تبعات خاص به خود همراه است که بلوغ زودرس در مخاطبان کم سن وسال از نمونه های آن محسوب می شود.
** ضرورت افزایش شادمانی جامعه در چارچوب های منطقی و اصولیسوریان در تشریح راهکارهای پیشگیرانه برای مهار لطیفه های غیر اخلاقی و قومیتی عنوان کرد:بطور طبیعی یکی از اصلی ترین دلایل طرح و نشر لطیفه در جامعه،نیاز و تمایل انسان به شادی است و هرچه فضا و بستر برای شادی آفرینی با نقصان مواجه شود به همان میزان گرایش یه چنین روش هایی برای ایجاد شادمانی افزایش می یابد.
وی افزود:بستر سازی برای شادی آفرینی منطقی و در چارچوب های اخلاقی و اصولی می تواند در مهار سونامی لطیفه های جنسی و قومی موثر واقع شود.
سوریان عنوان کرد:از نقش آموزش نیز نباید به سادگی چشم پوشی کرد و به واقع مولفه آموزشی است که به افراد جامعه می آموزد به خاطر شادی های لحظه ای و آنی،کیان فرهنگی،اخلاقی،اجتماعی و حتی سیاسی و امنیتی جامعه را به مخاطره نیندازید.
این آسیب شناس اجتماعی گفت:افزایش تولیدات فرهنگی در حوزه جوک و لطیفه گویی در قالب انتشار کتاب یا کتابچه هایی در این خصوص و یا راه اندازی سایت هایی مجاز که نظارت اصولی بر آن اعمال می شود نیز در کاهش چنین لطیفه های مخرب و زیان باری،موثر است.
وی یادآور شد:با وجود اینکه اقداماتی در این خصوص در سالیان اخیر اجرایی شده است اما می طلبد با به کارگیری افراد مستعد و خلاق،ضریب خنده آفرینی در محتوای چنین لطیفه هایی افزایش یابد تا مخاطبان با رویت و استماع آن، نیازهای خود را در این بخش تامین نمایند تا برای کسب شادی بیشتر به سمت لطیفه های اختلاف افکن و غیر اخلاقی سوق پیدا نکنند.
انتهای پیام/