به گزارش
گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان ، هرچند همه بار این ناراحتی نمی تواند حقیقت داشته باشد اما مختصصان این حوزه می گویند از بیش از 90 درصد خودکشی ها می توان جلوگیری کرد به شرطی که همه ما در هر جایگاهی که هستیم با اولین علائم آن آشنا باشیم تا زنگ خطری مثل بیان اینکه خودکشی می کنم را جدی بگیریم.
در این مطلب نگاهی انداخته ایم به کلیدی ترین اطلاعاتی که باید درباره آن داشته باشیم تا شاید قدمی در راه نجات جان یک انسان و جلوگیری از کابوس ده ها انسان دیگر برداریم. در ارائه این مطالب از صبحت های دکتر مهدی حسن زاده، متخصص روان پزشکی و فلوشیپ پیشگیری از خودکشی، استفاده کرده ایم.
ریشه های خودکشی چیست؟
دلایل خودکشی در مشرق زمین با مغرب زمین به کلی متفاوت است. به طور مثال، در مشرق زمین و در ایران اولین اختلالی که باعث خودکشی می شود، اختلال سازشی است. یعنی اتفاقی در زندگی فرد می افتد و او چند ماهی استرس دارد و به دلیل فشار این استرس اقدام به خودکشی می کند. در صورتی که در مغرب زمین علت اصلی خودکشی افسردگی است که به نوعی بیماری جدی تری است.
آمار خودکشی در زنان متاهل بیشتر از زنان مجرد است
زنان متاهل بیشتر از زنان مجرد خودکشی می کنند و بیشتر آنها به دلیل مشکلاتی که در زندگی خانوادگی شان و نارضایتی ای که از زندگی مشترک دارند و سختی روند طلاق به دلایل مادی، فرهنگی و اجتماعی بیشتر از زنان مجرد دست به خودکشی می زنند.
آمار خودکشی در مردان مجرد بیشتر از مردان متاهل است
خودکشی در مردان مجرد که کار ندارند بیشتر دیده می شود، اما فراموش نکنیم خودکشی تنها به یک دلیل انجام نمی شود و همیشه چندعاملی است و دلایل زیادی فرد را به سمت اقدام به این کار می برد اما اتفاقی مثل شکست مالی، عاطفی، تحصیلی، فقدان و... در نهایت باعث می شود فرد این کار را انجام بدهد و اشتباه است که ما فقط اتفاق آخر را ببینیم.
از افسردگی تا خودکشی
نتایج تحقیقات متعدد ثابت کرده که افسردگی ژن دارد و ژن آن مستقل از افسردگی است. ارنست همینگوی مثل پدرش خودکشی کرد یا بچه های شاه که 2 نفرشان خودکشی کردند. این قضیه مثل این می ماند که شما ژن دیابت را دارید و کم تحرک و چاق هم هستید شما در خطر 2 برابری نسبت به دیگران در این مورد قرار دارید اما درصد دقیقی در این باره نیست که ژن مهم تر است یا الگوبرداری!
خبر خودکشی را انتشار ندهید
فراموش نکنیم که خودکشی مسری است. به همین دلیل مهم است که چطور خبر خودکشی را منتشر کنیم تا دیگران تحریک به انجام آن نشوند و آن را به عنوان راه حلی برای بیرون رفتن از مشکلات نبینند.
تهدید به خودکشی را جدی بگیریم
وقتی شنیدیم کسی از خودکشی حرف می زند، نباید با این لحن که «برو بابا، شوخی نکن، تو عرضه این کار را نداری» و الفاظ مشابه، با او حرف بزنیم! وقتی کسی این حرف را می زند حتما به فکر فرو برویم و نزد مشاور برویم و موضوع را با او درمیان بگذاریم که فرزند من یا خانم من یا همسر من تهدید به خودکشی کرده و من چه باید بکنم؟! در مراحل بعدی خود فرد را هم باید نزد مشاور برد. خودکشی یک راه حل نیست و برای هر مشکلی راه حلی وجود دارد و این یک شعار نیست اما متاسفانه چون فردی که در فکر خودکشی است دچار دید تونلی می شود و نمی تواند این راه ها را ببیند، اما دید تونلی چیست؟ وقتی که بچه بودیم از توی یک لوله بیرون را نگاه می کردیم. دایره دیدمان خیلی کم و اطرافش تاریک بود. این دید را تونلی می گویند. اگر من این لوله را کنار بگذارم می بینم چقدر این دید وسیع است. افسردگی دید را تنگ و تاریک و فرد را نزدیک بین روانی می کند. به همین دلیل به افرادی که دچار این حالت می شوند می گویند به روان پزشک مراجعه کنند نه برای نصیحت شدن که برای کنار زدن این لوله!
نگاه جامعه شناس
دکتر سیدحسن علم الهدایی - استاد دانشگاه فردوسی مشهد
خودکشی، نوعی اختلال و آسیب چندبعدی رفتاری است که عوامل متعددی از جمله عوامل روانی- عاطفی مانند افسردگی، ناامیدی، بیکاری، اعتیاد، فقر، مشکل های اقتصادی، احساس گناه و حتی در برخی از جوامع مانند جوامع غربی، مشکل های سیاسی هم در بروز آن دخیل هستند. در واقع، رسیدن به بن بست فکری، روانی و انگیزشی انسان باعث ایجاد فکر خودکشی در او می شود و این مساله به قطع امید وی از آینده بر می گردد.
روان شناسان معتقدند خودکشی با ضعف اعتماد به نفس و احساس پوچی در انسان مرتبط است. در این میان، امیان و اعتقاد به پروردگار می تواند در پیشگیری از خودکشی بسیار موثر باشد. این ایمان و اعتقاد، روح کمال و موثر بودن را در انسان می دمد و باعث می شود به این نتیجه برسد که برترین مخلوق آفرینش است که می تواند به بالاترین مقام ها برسد؛ تا جایی که در مقام جانشینی خدا در زمین باشد. در این صورت، فکر از بین بردن نفس هم کمتر به ذهن چنین انسانی خطور می کند.
توکل به خداوند یعنی اعتماد و تکیه کردن به قادر مطلقی که همه اختیارات و امکانات در ید قدرت اوست و مهربان ترین مهربان ها نسبت به انسان هاست. به تعبیر قرآن کریم، هر کجا که باشیم، او با ماست و هرگاه که اراده کنیم، می توانیم او را بخوانیم و بدون هیچ تشریفات و تکلفی با خدای خود رابطه برقرار کنیم. باز هم به تعبیر قرآن، با یاد خدا دل ها آرام می گیرد. ناامیدی، یاس و احساس پوچی در آموزه های دینی ما به شدت مورد نکوهش قرار گرفته اند و امیدواری به رحمت خداوندی، در حالی بزرگ ترین عبادت است که ناامیدی از رحمت الهی در شمار شرک و کفر محسوب می شود.
به اعتقاد یک مومن راستین، زندگی و خلقت دارای معنا و مفهوم است. خوبی و بدی، زشتی و زیبایی، شکست و موفقیت در زندگی از نظر انسان باایمان دارای معنا و مفهوم است که ما انسان ها باید این معانی را بفهمیم و بتوانیم آنها را تحلیل کنیم. واقعیت این است که انسان، بیهوده آفریده نشده است. انسان، دارای ظرفیت ها و قابلیت های بالای علمی، فکری، تلاش و صبر است که با ارتقای این ظرفیت ها می تواند به بالاترین قله های کمال و خوش بینی برسد.
با این حساب، با نگاه به رویکرد خداشناسانه، رسیدن به بن بست برای انسان باایمان بی معناست و خودکشی هم به عنوان شوم ترین اقدام ها جایی در زندگی چنین انسانی ندارد. در اسلام و سایر ادیان توحیدی، دعاکردن با هر زبان و حالی به عنوان یک اکسیر مشکل گشا، توصیه شده است. بسیاری از جامعه شناسان و روان شناسان اجتماعی هم بر وجود احساس خوش بینی و معنی داری در زندگی برای پیشگیری از رسیدن به بن ست، تاکید زیادی دارند.
برخی از روانکاوان با تاکید بر معنادرمانی و معنا داشتن تمام پدیده ها و حوادث تلخ و شیرین زندگی، این مطلب را دنبال می کنند. امیدواری هم مانند خوش بینی، نقش شگفت انگیز و تعیین کننده ای در زندگی ایفا می کند. اگر انسان به قول رایک فروم در کتاب انقلاب امید، امید خود را در زندگی از دست بدهد، به دروازه های جهنم قدم گذاشته است. در ادبیات خودمان هم مولانا می گوید: «کوی نومیدی مرو، امیدهاست/ سوی تاریکی مرو خورشیدهاست».
به عبارت ساده تر، انگیزش، نگاه و تفکر مثبت در زندگی داشتن، می تواند انسان را به نتایج مثبتی برساند و او را از ناامیدی و عواقب ناشی از آن مانند خودکشی، دور کند. یک ضرب المثل انگلیسی هم در این زمینه می گوید کسی که فکر مثبتی دارد، به نتایج مثبتی هم می رسد. شرکت در فعالیت های اجتماعی و خیرخواهانه، فرایض دینی دسته جمعی، مسئولیت پذیری و احترام به دیگران و... باعث پیشگیری از ابتلا به افسردگی، انزوا و عواملی این چنین موثر برخودکشی می شود. در این میان، تقویت هوش عاطفی افراد هم برای شناخت جنبه های عاطفی و روانی توصیه شده است.
منبع: هفته نامه سلامت